Gastroenteroloji Nedir?

Gastroenteroloji Nedir?


Her canlının yaşamını devam ettirebilmesi için, dışardan vücudu için gerekli kaloriyi, gerekli vitamin, mineral, su gibi maddeleri alması ve bunları sindirerek kendi vücuduna dahil etmesi daha doğrusu kendi vücuduna benzeterek uydurabilmesi gereklidir Ağız yoluyla bu maddelerin alınması ve çeşitli işlemlerle kendine yararlı hale getirmesine sindirim adı verilir ve bu işlemleri gerçekleştiren sisteme de sindirim sistemi adı verilir
Bu sistemin çalışma bozuklukları ve hastalıkları ile uğraşan tıp koluna da Gastroenteroloji ismi verilmiştir
Sindirim sistemi, ağızdan başlayarak anüse kadar giden bir borular sistemi (yemek borusu, mide, ince ve kalın barsaklar) ve sindirimin gerçekleşmesini kolaylaştıran safra, safra kesesi ve bazı enzimleri üreten karaciğer ve Pankreastan oluşur





Sindirim sistemi, ağızdan başlamakta ve besinler ağız içinde dişler tarafından parçalanırken bir yandan da salgılanan tükürük, içinde bulunan bazı enzimler yoluyla bu besin parçalarını sindirime hazır bir hale getirmeye yardımcı olur Ayrıca maddeleri ıslatarak kaygan bir hale gelmesini sağlar
Yutulan besinler yemek borusu denilen et den yapılmış bir boru içinde seyahat ederek mideye kadar ulaşırlar
Yemek borusunun sindirimde bir rolü yoktur sadece taşıyıcı bir borudur Fakat kanser gibi hastalıklarında bu boru tıkanır ve hasta yutmaya çalıştığı maddeleri geriye kusar

Yemek borusu göğüs kemiğinin hemen altında yumuşak karının başladığı yerde mideye açılır Yemek borusunun mideye birleştiği noktada bir büzgü vardır Bu büzgünün görevi yenilen gıdanın mideye geçmesi için gevşemek ve gıdalar mideye indikten sonra tekrar büzülüp kapanarak midenin içindeki maddelerin tekrar yukarıya çıkmasına mani olmaktır Buna mide kapağı, veya valvi gibi isimlerde verilebilir

Bu büzgü mekanizması normal çalışan kimseler baş aşağı dursalar, amuda kalksalar dahi dolu olan midelerinden ağza hiçbir şey geri gelmez İşte bu büzgü eyleminin hatalı olması halinde midedeki asitli maddeler ve yemekler yemek borusuna yukarıya hatta boğaza, ağza kadar gelebilir ki biz buna reflu hastalığı diyoruz

Mide, gelen besinleri muhafaza edecek bir torba şeklindedir J harfi şeklinde olup kuvvetli bir kas yapısına sahiptir Bu sayede içindeki besin maddelerini çalkalayıcı, karıştırıcı bir rolü üstlenir Erişkin insanda midenin iç hacmi bir buçuk iki litre arasında değişir

Midede alınan besin maddelerini parçalayacak ve barsaklara doğru ilerledikçe bu maddelerin kolay sindirilmesine yardımcı olacak hidroklorik asit ve pepsin denilen enzim vardır Mide iç duvarının fazla asit veya özel bir mikropla zedelenmesi halinde ülser adı verilen bir yara meydana gelir ve bu yara kanamalar yapabilir, bazen delinmeler veya mide çıkışında daralma meydana gelebilir

Mide hastalıklarının en korkulanı mide kanseridir Maalesef ülkemizde de sık görülen bu hastalığın endoskopik tetkikle erken tanınması hayat kurtarıcıdır Çok belirli ve özel belirtileri olmayan bu kötü hastalığın bazı işaretleri; kilo kaybı, mide bölgesinde ağrı, tokluk hissi ve yemeklerden sonra kusma olabilir Çoğu zaman mide ülseri belirtileri verir ve hastalar genellikle doktora çok geç başvururlar Tedavisi erken cerrahi müdahaledir

Karaciğerde ve pankreasta üretilen safra ve amilaz gibi enzimler, bir kanalla on iki parmak barsağına dökülerek buraya kadar gelmiş gıda maddelerinin parçalanmasını ve sindirime kolay hale gelmesini sağlarlar Safra kesesi hastalıklarında karnın sağ üst bölgesinde şiddetli ağrılar olur, bu çoğu zaman safra taşlarına delalet eder Pankreas hastalıklarının en kötüsü pankreas kanseridir Aşırı zayıflama, karında şiddetli ve devamlı bele vuran ağrı ve sarılıktır

Gastroenterolojinin en büyük uğraş alanlarından biri de karaciğerin hastalıklarıdır Son yıllarda ülkemizde de gittikçe yayılan Hepatit sorunu hem büyük sayıda insan kaybına sebep olmakta hem de ülkeye parasal yük getirmektedir Zira kronik hepatitin tedavisinde kullanılan ilaçlar büyük bir maddi külfet getirir Hepatit için aşılanma programları gastroenteroloji bilim dalı tarafından yürütülür Alkole bağlı siroz ve diğer karaciğer hastalıkları da bu kliniklerde tedavi edilir

İnce ve kalın barsaklar ise yukarıdan gelen bu maddeleri kana geçirmek için emme işlemini gerçekleştirirler Proteinlerin , yağların, vitamin ve minerallerin, sıvı maddelerin, suyun barsaklardan emilerek vücuda alınması hep sindirim sisteminin özel bölgelerinde ve çok karışık biyolojik işlemlerin oluşması ile gerçekleşir Barsaklarda kanamalı ishallerle seyreden kolitler ve barsak kanserleri ülkemizde de oldukça sık görülmeye başlamıştır

Yukarıda kısaca tarif edilen sindirim sistemi organlarının, hep beraber ahenk içinde düzenli çalışması lazımdır Herhangi bir yerindeki bir hastalık veya arıza insanda birçok şikâyete sebep olur Hastalıklar basit bir çalışma bozukluğundan kansere kadar çok çeşitlilikler gösterirler Bazen fazla şikâyet ve bulgu vermeden ilerleyip hastaları tedavisi güç durumlara da sokabilirler

Midedeki fazla asitten kaynaklanan bir gastrit olayı hastalarda çok şikayetlere sebep olurken bazen bir pankreas veya barsak kanseri son devrelere kadar sinsi gidip fazla ağrıya sebep olmayabilir

Küçük şikayetlerden yola çıkıp değerlendirerek bazen çok önemli hastalıkları teşhis etmek mümkün olabilmektedir Maalesef insan vücudunda oluşabilecek en öldürücü kanserlerin çoğu sindirim sisteminden çıkar Ülkemizde, çok az şey yapılabilecek durumlardaki ilerlemiş vakalara sıklıkla karşılaşılıyor

Gastroenterolog nedir?

Gastroenteroloji bilim dalı ile uğraşan, bu dalın uzmanlarına Gastroenterolog denir 5 sene süren iç hastalıkları ihtisasını başarı ile bitiren hekimler, iç hastalıkları uzmanı olduktan sonra 3 veya 4 sene bir Gastroenteroloji kliniğinde bu dalın ihtisasını yapıp başarılı oldukları takdirde Gastroenterolog unvanını alırlar
Gastroenteroloji bilim dalının içinde önemli bir eğitim de endoskopi eğitimidir Endoskopi, içinden ışık ve görüntü geçen kıvrılabilir ince cihazlarla hastaya ağızdan veya makatdan girilerek inceleme yapma işlemine verilen addır



Resim: Sindirim sistemini incelemeye yarayan Endoskop

Bu yolla, yemek borusu, mide ve barsak gibi girilip görülmesi zor yerlere rahatça girilip en küçük ayrıntılara kadar ulaşmak mümkündür Bu şekilde ülser, kanser gibi hastalıklar büyük bir doğruluk oranıyla teşhis edilebildiği gibi ayrıca bu cihazların içinden geçen çok ince kataterler yoluyla şüpheli bir yerden biopsi almak, kanayan bir ülsere müdahele etmek, yutulan bir yabancı maddeyi çıkarmak, polip çıkarmak, daralmış bir kısmı genişletmek vs mümkündür

Önemli olan endoskopi işlemini, mutlaka bu bilim dalında fazla deneyimi olan bir hekimin yapmasıdır Zira bu muayene, yıllarca deneyim ve bilgi gerektiren önemli bir işlemdir Hastalıkların atlanması kadar, gerçekte olmayan bir hastalığın yanlışlıkla teşhis edilmesi hastanın hayatını alt üst eder

Eski zamanlarda sadece ameliyatla alınabilen barsak ve mide polipleri artık endoskoplarla rahatça ve tehlikesiz olarak alınabilmektedir Hastalar ilaçla hafifçe rahatlatıldıktan sonra, gastroenterolog muayenesini ve teşhisini kolayca gerçekleştirir Muayene 20-30 dakika sürer Hastalar aynı gün evlerine hatta işlerine dönebilirler

Sindirim sistemi hastalıkları nadir hastalıklar değildir Toplumda en sık rastlanan hastalıklar bu sisteme aittir Hastanelerde polikliniklere müracaat eden hastaların büyük bir kısmı ya kalp ya sindirim sistemi şikayetleri ile gelir

Bu nedenle, şikayetleri önemsiz gibi de görülse hastaların, hatta şikayeti olmayan 50 yaşın üstündeki kişilerin yılda bir kere tam bir sindirim sistemi muayenesinden geçirilmesi gereklidir