Devletleştirme Ve özelleştirme

E DEVLETLEŞTİRME VE ÖZELLEŞTİRME (*)

MADDE 47 - Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirilebilir

Devletleştirme gerçek karşılığı üzerinden yapılır Gerçek karşılığın hesaplanma tarzı ve usulleri kanunla düzenlenir

(Ek fıkralar: 4446 - 1381999)

Devletin, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan işletme ve varlıkların özelleştirilmesine ilişkin esas ve usuller kanunla gösterilir

Devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya tüzelkişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla belirlenir

IV ÇALIŞMA VE SÖZLEŞME HÜRRİYETİ

MADDE 48 - Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir Özel teşebbüsler kurmak serbesttir

Devlet, özel teşebbüslerin millî ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır

V ÇALIŞMA İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

A ÇALIŞMA HAKKI VE ÖDEVİ

MADDE 49 - Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir

Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak, çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır (Değişik 2 fıkra: 4709 - 3102001 / m19) Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır

Devlet, işçi-işveren ilişkilerinde çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu tedbirler alır () (3 fıkra 3102001 tarih ve 4709 sayılı kanunun 19 maddesi hükmü gereğince yürürlükten kaldırılmıştır)

B ÇALIŞMA ŞARTLARI VE DİNLENME HAKKI

MADDE 50 - Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz

Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar

Dinlenmek, çalışanların hakkıdır

Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir

C SENDİKA KURMA HAKKI

MADDE 51 - İşçiler ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma hakkına sahiptirler

Sendikalar veya üst kuruluşlarını kurabilmek için kanunun gösterdiği bilgi ve belgelerin, kanunda belirtilen yetkili mercie verilmesi yeterlidir Bu bilgi ve belgelerin kanuna aykırılığının tespiti halinde yetkili merci, sendika veya üst kuruluşun faaliyetinin durdurulması veya kapatılması için mahkemeye başvurur

Sendikalara üye olmak ve üyelikten ayrılmak serbesttir

Hiç kimse sendikaya üye olmaya, üye kalmaya, üyelikten ayrılmaya zorlanamaz

İşçiler ve işverenler aynı zamanda birden fazla sendikaya üye olamazlar

Herhangi bir iş yerinde çalışabilmek, işçi sendikasına üye olmak veya olmamak şartına bağlanamaz

İşçi sendika ve üst kuruluşlarında yönetici olabilmek için, en az on yıl bilfiil işçi olarak çalışmış olma şartı aranır

(*) 1381999 tarih ve 4446 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile madde kenar başlığı yukarıdaki şekilde değiştirilmiştir

Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Anayasa'da belirlenen Cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı olamaz

Madde 51- (Değişik: 4709 - 3102001 / m20) Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz

Sendika kurma hakkı ancak, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir

Sendika kurma hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir

Aynı zamanda ve aynı işkolunda birden fazla sendikaya üye olunamaz

İşçi niteliği taşımayan kamu görevlilerinin bu alandaki haklarının kapsam, istisna ve sınırları gördükleri hizmetin niteliğine uygun olarak kanunla düzenlenir

Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz

D SENDİKAL FAALİYET

MADDE 52 - (23071995 - 4121 s Y m3 ile yür kld)

VI TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ, GREV HAKKI VE LOKAVT

A TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HAKKI

MADDE 53 - İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler

Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir

(Ek Fıkra: 4121 - 23071995) 128 inci maddesinin ilk fıkrası kapsamına giren kamu görevlilerinin kanunla kendi aralarında kurmalarına cevaz verilecek olan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları ile 54 üncü madde hükümlerine tabi olmayan sendikalar ve üst kuruluşları, üyeleri adına yargı mercilerine başvurabilir ve İdareyle amaçları doğrultusunda toplu görüşme yapabilirler Toplu görüşme sonunda anlaşmaya varılırsa düzenlenecek mutabakat metni taraflarca imzalanır Bu mutabakat metni, uygun idari veya kanuni düzenlemenin yapılabilmesi için Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur Toplu görüşme sonunda mutabakat metni imzalanmamışsa anlaşma ve anlaşmazlık noktaları da taraflarca imzalanacak bir tutanakla Bakanlar Kurulunun takdirine sunulur Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usuller kanunla düzenlenir

Aynı işyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve uygulanamaz

B GREV HAKKI VE LOKAVT

MADDE 54 - Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta başvurmasının usul ve şartları ile kapsam ve istisnaları kanunla düzenlenir

Grev hakkı ve lokavt iyiniyet kurallarına aykırı tarzda, toplum zararına ve millî serveti tahrip edecek şekilde kullanılamaz

Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu, grev uygulanan işyerinde sebep oldukları maddî zarardan sendika sorumludur

Grev ve lokavtın yasaklanabileceği veya ertelenebileceği haller ve işyerleri kanunla düzenlenir

Grev ve lokavtın yasaklandığı hallerde veya ertelendiği durumlarda ertelemenin sonunda, uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür Uyuşmazlığın her safhasında taraflar da anlaşarak Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir Yüksek, Hakem Kurulunun kararları kesindir ve toplu iş sözleşmesi hükmündedir

Yüksek Hakem Kurulunun kuruluş ve görevleri kanunla düzenlenir

Siyasî amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler yapılamaz

Greve katılmayanların işyerinde çalışmaları, greve katılanlar tarafından hiç bir şekilde engellenemez

VII ÜCRETTE ADALET SAĞLANMASI

MADDE 55 - Ücret emeğin karşılığıdır

Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır

Asgari ücretin tespitinde ülkenin ekonomik ve sosyal durumu göz önünde bulundurulur (Değişik son fıkra: 4709 - 3102001 / m21) Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da gözönünde bulundurulur

VIII SAĞLIK, ÇEVRE VE KONUT

A SAĞLIK HİZMETLERİ VE ÇEVRENİN KORUNMASI

MADDE 56 - Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir

Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir

Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler

Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir

Sağlık hizmetlerinin yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir

B KONUT HAKKI

MADDE 57 - Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler

IX GENÇLİK VE SPOR

A GENÇLİĞİN KORUNMASI

MADDE 58 - Devlet, istiklâl ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müsbet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirleri alır

Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alırB SPORUN GELİŞTİRİLMESİ

MADDE 59 - Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder

Devlet başarılı sporcuyu korurX SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI

A SOSYAL GÜVENLİK HAKKI

MADDE 60 - Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir

Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilâtı kurar

B SOSYAL GÜVENLİK BAKIMINDAN ÖZEL OLARAK KORUNMASI GEREKENLER

MADDE 61 - Devlet harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malûl ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar

Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır

Yaşlılar, Devletçe korunur, Yaşlılara Devlet yardımı ve sağlanacak diğer haklar ve kolaylıklar kanunla düzenlenir

Devlet, korunmaya muhtaç çocukların topluma kazandırılması için her türlü tedbiri alır

Bu amaçlarla gerekli teşkilat ve tesisleri kurar veya kurdururC YABANCI ÜLKELERDE ÇALIŞAN TÜRK VATANDAŞLARI

MADDE 62 - Devlet, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alırXI TARİH, KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ KORUNMASI

MADDE 63 - Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlar, bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır

Bu varlıklar ve değerlerden özel mülkiyet konusu olanlara getirilecek sınırlamalar ve bu nedenle hak sahiplerine yapılacak yardımlar ve tanınacak muafiyetler kanunla düzenlenirXII SANATIN VE SANATÇININ KORUNMASI

MADDE 64 - Devlet, sanat faaliyetlerini ve sanatçıyı korur Sanat eserlerinin ve sanatçının korunması, değerlendirilmesi, desteklenmesi ve sanat sevgisinin yayılması için gereken tedbirleri alırXIII SOSYAL VE EKONOMİK HAKLARIN SINIRI

MADDE 65 - Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, ekonomik istikrarın korunmasını gözeterek, malî kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir XIII Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları

Madde 65- (Değişik madde ve başlığı: 4709 - 3102001 / m22) Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER

I TÜRK VATANDAŞLIĞI

MADDE 66 - Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür

Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir () (2 cümle 3102001 tarih ve 4709 sayılı kanunun 23 maddesi hükmü gereğince metinden çıkarılmıştır)

Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir

Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz

Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamazII SEÇME, SEÇİLME VE SİYASİ FAALİYETTE BULUNMA HAKLARI

MADDE 67 - Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir(Değişik: 4121 - 23071995) Seçimler ve halkoylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler(Değişik: 4121 - 23071995) Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halkoylamasına katılma haklarına sahiptir

Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir(Değişik: 4121 - 23071995) Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, (Ek ibare: 4709 - 3102001 / m24) "taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç" ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde (Değişik ibare: 4709 - 3102001 / m24) "oy kullanılması ve", oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından tesbit edilir ve görevli hâkimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır

(Ek fıkra: 4121 - 23071995) Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir(Ek son fıkra: 4709 - 3102001 / m24) Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz A - PARTİ KURMA, PARTİLERE GİRME VE PARTİLERDEN AYRILMA

MADDE 68 - (Değişik Madde: 23071995 - 4121 s Y m6) Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir Parti üyesi olabilmek için onsekiz yaşını doldurmuş olmak gerekir

Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlardır

Siyasi partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler

Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve lâik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez

Hâkimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar

Yüksek öğretim elemanlarının siyasi partilere üye olmaları ancak kanunla düzenlenebilir Kanun bu elemanların, siyasi partilerin merkez organları dışında kalan parti görevi almalarına cevaz veremez ve parti üyesi yüksek öğretim elemanlarının yüksek öğretim kurumlarında uyacakları esaslar belirler

Yüksek öğretim öğrencilerinin siyasi partilere üye olabilmelerine ilişkin esaslar kanunla düzenlenir

Siyasi partilere, Devlet, yeterli düzeyde ve hakça mali yardım yapar Partilere yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi olduğu esaslar kanunla düzenlenirB - SİYASİ PARTİLERİN UYACAKLARI ESASLAR

MADDE 69 - (Değişik Madde: 4121 - 23071995) Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olur Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir

Siyasi partiler, ticari faaliyetlere girişemezler

Siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir Anayasa Mahkemesince siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştaydan yardım sağlar Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesindir

Siyasi partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanır

Bir siyasi partinin tüzüğü ve programının 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı verilir

Bir siyasi partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak halinde geldiğinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir (Ek cümle: 4709 - 3102001 / m25) Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, söz konusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır(Ek fıkra: 4709 - 3102001 / m25) Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasi partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir

Temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz

Bir siyasi partinin temelli kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar

Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden maddi yardım alan siyasi partiler temelli olarak kapatılır

Siyasi partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenme ve kapatılmaları ile siyasi partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir (Değişik son fıkra: 4709 - 3102001 / m25) Siyasi partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasi partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir

IV KAMU HİZMETLERİNE GİRME HAKKI

A HİZMETE GİRME

MADDE 70 - Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir

Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemezB MAL BİLDİRİMİ

MADDE 71 - Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri kanunla düzenlenir Yasama ve yürütme organlarında görev alanlar, bundan istisna edilemezV VATAN HİZMETİ

MADDE 72 - Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir Bu hizmetin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenirVI VERGİ ÖDEVİ

MADDE 73 - Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır

Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır

Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilirVII DİLEKÇE HAKKI

MADDE 74 - Vatandaşlar, (Ek ibare: 4709 - 3102001 / m26) "ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar" kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir

Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, (Ek ibare: 4709 - 3102001 / m26) "gecikmeksizin" dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir

Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenirÜÇÜNCÜ KISIM

CUMHURİYETİN TEMEL ORGANLARI

BİRİNCİ BÖLÜM

YASAMA

I TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

A - KURULUŞU

MADDE 75 - (Değişik Madde: 23071995 - 4121 s Y m Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen beşyüzelli milletvekilinden oluşurB

MİLLETVEKİLİ SEÇİLME YETERLİLİĞİ

MADDE 76 - Otuz yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir

En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlarına fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, (Değişik ibare: 4777 - 27122002 / m1) "terör eylemlerine" katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler
__________________