Çankaya (Falih Rıfkı Atay)

Çankaya

(Falih Rıfkı Atay)

KİTABIN ADI :ÇANKAYA
KİTABIN YAZARI :FALİH RIFKI ATAY
YAYIN EVİ :YENİ GÜN HABER AJANSI
BASIM YILI :1999
KİTABIN KONUSU
Atatürk’ün doğumundan ölümüne kadar olan hayatı,harp zamanında düşmana ve Cumhuriyet zamanında yaptığı inkilaplarla gericilere karşı verdiği savaşı anlatmaktadır
KİTABIN ÖZETİ
Atatürk, 1881 yılında ahşap bir evde doğmuşturAnnesi Zübeyde Hanım,babası ise öce gümrük muhafaza memurluğu sonra kerestecilik yapan Ali Rıza EfendidirNaciye isimli bir kızkardeşi vardır fakat Naciye çocukken vefat etmiştirBabasıda 1887 yılında vefat etmiştir

Atatürk ilk eğitimine mahalle mektebinde başlamış daha sonra Şemsi Efendi okuluna geçmiştirBu okulda hocadan dayak yemesinden dolayı kaçmıştırBir müddet dayısını çiftliğinde çalışmış sonra halasının desteğiyle okula yeniden başlamıştırZübeyde Hanım’ın gitmesini hiç istemediği halde kendi çabasıyla askeri okula yazılmıştırLise hayatında çok başarılı olmuştur ve “Kemal” adını burada almıştırManastır Askeri İdadisinden sonra İstanbul’a gitmek istediği halde bir subayın tavsiyesiyle Manastır Pangaltı Harp Okuluna gitmeyi tercih etmiştir
Atatürk’ün Harp Okulunda başından birçok olay geçmiştirKomutanlarının onun hakkındaki iyi kanaatleri sayesinde ordudan atılmaktan birçok kez kurtulmuşturOkulda gizlice yasak dergiler çıkarmış ve bazı arkadaşlarınca jurnal edilmiştirNihayetinde 1904 yılında Harp Akademisinide bitirerek kurmay yüzbaşı diplamasıyla göreve başlamıştırYüz Temel Eser Özetleri, Kitap Özetleri, Roman Özetleri, Yüz Temel Eser, Özet
En büyük isteği Selanik’I tekrar görebilmekti ve umutluydu fakat Şam’a tayin edilmiştiBu birlik halkı soymakla görevli bir süvari birliğiydi ama Atatürk bu soygunların hiçbirinden kendine pay almamıştır ve bu hırsızlığa karşı koymaya calışmıştırDaha da kötüsü bu durum heryerde bu şekildydi
Vatanperver duyduları ağır basan Atatürk ,okuduğu kitaplarla İttihat veTerakki Cemiyetine yaklaşarak gelecekte vereceği büyük savaş için kendini yetiştirmeye başlamıştırŞeriat kanunlarını isteyen ,bu yolda kan döken isyancıları bastırmada Hareket Ordusu’nda görev almış ve başarılı da olmuştur
Çıkan isyanların bastırılmasından sonra Enver Paşa’nın yüzünden sürüklendiğimiz 1Dünya Harbinde birçok cephede düşmanla çarpıştıBalkan Savaşında,Çanakkale’deki birçok direnişte komutanlık yaptıTrablusgarp cephesine gönderildi ama devletin acizliği nedeniyle bu toprakları bırakıp geri döndü Veliaht Vahdettin’e Almanya seyehatinde yaverlik yaptı ve geleceğin padişahından bazı imtiyazlar alarak vatanın selamete ulaşmasında önemli adımlar atmak için çaba harcadı
Kuvettli ama kabiliyetsiz müttefikimiz Almanya’nın aldığı yenilgilerden dolayı bizde savaşı kaybetmiş sayılıyordukİmzalanan Mondros ve Sevr mütarekeleriyle vatan düşmanın acımasız ellerine bırakıldıSilahımızı yetmedi istedikleri topraklarımızı aldılarBüyük Türk ,bu yenilgiyi İstanbul’dakiler gibi kabullenip elini kolunu bağlayarak beklememekte kararlı idi
Yunan gavurun 16 Mayısta İzmir’e çıkmasıyla Atatürk’de 19 Mayısta Samsun’a çıktıAmacı direniş için gerekli kuvvetleri toplamaktı ama satılmış İstanbul Hukümeti ,İngilizlerin talimatıyla Atatürk’ü görevden aldıBunun üzerine o da orduan istifa ettiDoğuda Kazım Karabekir Paşa’nın desteğiyle harekete geçtiBirçok ilde toplantılar düzenlediMilleti uyandırdı ve gerekenleri yapmaya başladı
İngilizlerin, İstanbul’u işgaliyle hukümete duyulmayan güven tamamen sona erdiBu arada Kuvayi Milliye birlikleri Antep,Maraş ve Urfa’da düşmana dişini göstermekteydi ama alınan kesin ve kalıcı bir zafer yoktuBu sebeple Atatürk bu çete kuvvetlerini toplayarak düzenli orduya geçmek istiyorduZaten bu çeteci birliklerin bazı yararlarının yanında birçok zararları vardıBu çeteler halkı soyuyor,adam öldürüyorlardıAfyon’da aldıkları yenilgi bu olaylara son verdi ve düzenli orduya geçildi
Düzenli orduya geçmiştik ama ordu başına geçirilecek komutanlar ve askerler binbir zorluklarla toplanabildiTüm zorluklara ,yokluklara hatta duyulan güvensizliğe rağmen düşman Akdeniz’e döküldüDüşman dökülmüştü ama şimdi çok daha zor olan savaş başlamıştıİnkilaplar dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti…
İlk iş olarak saltanat kaldırıldı Gericilerin hatta, Atatürk’ün ilk destekleyicisi Kazım Karabekir’in tüm uğraşlarına rağmen halifelik kaldırıldı Ayrıca hilafetin kaldırılmasına zorluk çıkaran kesimler, yani yobazlar yapılan tüm yeniliklerde yine köstek olmuşlardır Ama Atatürk’ün azmi ve kararlılığı karşısında dayanamamışlardır Ankara’nın başkent yapılmasını, şapka kanunu, Latin harflerinin kabulünü, Tevhid-I Tedrisat Kanununu, Medeni Kanunun kabulünü, kadılnlara verilen eşitlik hakkını ve soyadı kanununu zor da olsa halka benimsetmiştir Başkenti Ankara yapmıştır ve Ankara’nın yenileştirilmesinde çok çaba harcamıştır Hükümette çok partili sisteme geçiş için denemeler yapmıştır Ama alınan sonuçlar zamanın daha erken olduğunu göstermiştir Herkese soyadı verilmesine önayak olmuştur Ülkenin her yerinde eğitim seferberliği başlatmıştır Bu devrimleri hayatı pahasına yapmıştır İzmir’de yapılan süikast girişimi de bunun en iyi göstergesidir
Atatürk yapacağı işleri, vediği davetlerde anlatırdı Bu davetleri sabaha kadar sürerdi, ancak o çok kısa bir uykunun ardından yapacağı işleri düşünürdü Davet masasından sohbet ve onu hazin sona götürecek rakısı hiç eksik olmazdı Fakat içmesini bilirdi, hiçbir zaman şuurunu kaybedecek şekilde içmemiştir Diğer hobileri; bilardo oynamak, köpeği Fox, Florya’da yüzmek, alaturka musiki dinlemek, dostlarıyla sohbet etmek ve Savarona yatıyla gezmekti Ayrıca giyimde, evinin döşenmesinde ve temizlik konusunda çok titizdi En büyük dertleri ise; Hatay sorunu, dil sorunu ve eğitim konuları idi Türk kadınına verdiği değer çok büyüktü O, her zaman Türk milleti ve Türkiye için çalıştı Son zamanlarında bazı kişler İsmet Paşa ile arasını açmıştı Ama O, her zaman İsmet İnönü’yü çok sevmiş ve güvenmiştir
Atatürk’ün şaşılacak bir hafızası vardı Fakat son zamanlarda hafızası iyice zayıflamıştı ve asabileşmeye başlamıştı Bunun sebebi ise, hastalıktan başka birşey değildi Karaciğerlerinde su toplanıyordu Hastalığında gezmek için alınan Savarona yatında dinlenmekte idi Fakat bir sabah çok ağırlaşmıştı ve son olarak “Saat kaç?” diyerek ebedi uykuya çekilmiştir Saat dokuzu beş geçiyor ve Türk milletinin gözlerinde yaşlar dinmiyordu
KİTABIN ANA FİKRİ
Türkiye Cumhuriyeti, Atatürk’ün attığı tohumlarla ve bir çok zorluklar aşılarak kurulmuş,onu geliştirmek, gericilerin karşısında durmak ve yeniliklerin arkasında olmak bizim en önemli görevimizdir
KİTAPTAKİ OLAYLAR VE KİŞİLERİN TAHLİLİ
FALİH RIFKI ATAY:Atatürk ile bir gezide tanışan ve daha sonra varlığıyla ve yazılarıyla daima Atatürk’ün yanında olan bir gazetecidir
İSMET İNÖNÜ:Savaştan önce tanışan ve sonra Atatürk’ün yanında olan değerli bir komutan ve devlet adamıdır
FEVZİ ÇAKMAK:Savaşta ve cumhuriyet döneminde Atatürk’ün yanında olan ayrıca mareşal rütbesi alan büyük bir komutandır
KAZIM KARABEKİR:Atatürk’e ilk yardım elini uzatan, vatanperver ,büyük ama hilafetçi bir komutandır
KİTAP HAKKINDAKİ ŞAHSİ GÖRÜŞLER
Okurken bazen çoşturan bazen hüzünlendiren ,sade bir dille büyük bir destanı anlatan ve her Türk evladının okuması gerektiğine inandığım çok önemli bir eserdir
YAZAR HAKKINDA KISA BİLGİ
1894 yılında İstanbul’da doğdu Fıkra, makale, gezi türlerindeki gazete yazılarıyla ve özellikle Atatürk’ü yakından tanıtan anılarıyla ün kazanan Falih Rıfkı Atay, Kovacılar semtindeki Rehberi Tahsil Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra Hüseyin Cahit’in Yalçın müdürlük yaptığı Mercan İdadisi’nde öğrenimini tamamladı Darülfünunun Edebiyat bölümünü bitirdi İdadide edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Erozan ile kendisinden bir ileri sınıfta okuyan Orhan Seyfi Orhon, Falih Rıfkı’nın edebiyat zevkinin gelişmesine yardımcı oldular İlk Yazıları, Serveti Fünun dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanan Falih Rıfkı’nın Tecelli(1911) dergisi ile Süleyman Bahri’nin yönettiği Kadın(1912) dergisinde Cenap Şahabettin ile Ahmet Haşim’in eserlerini hatırlatan şiirleri çıktı 1912′de Tanin gazetesinde düz yazıları yayımlanmağa başladı; İstanbul Mektupları, Edirne mektupları gibi yazıları çıktı 1913-1914 yıllarında sadaret ve Dahiliye Nazırlığı kalemlerinde çalıştı Dahiliye Vekili Talat Paşa ile birlikte gittiği Bükreş’ten Tanin gazetesine röportaj yazıları yolladı Bu dönemdeki yazıları, Türkçülük ve Türkçecilik akımlarının etkisini taşıyordu I Dünya Savaşında yedek subay olarak Suriye’ye gitti; 4 Ordu kumandanı Cemal Paşanın hususi katipliğini yaptı Suriye ve Filistin’deki savaş anılarını “Ateş ve Güneş” (1918) kitabında topladı Cemal Paşa’nın Bahriye nazırı olması üzerine Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına getirildi (1917)
Kazım Şinasi Dersan, Necmettin Sadık Sadak, Ali Naci Karacan ile birlikte Akşam Gazetesini çıkarmağa başladı (1918) Bu gazetede Günün Fıkraları başlığıyla sürekli yazılar yazdı Kurtuluş Savaşını destekleyen etkili yazıları dolayısıyla idam istenerek Kürt Mustafa Divanı Harbi’ne verildi Fakat İnönü Zaferinin kazanılması üzerine Divanı Harp tutumunu değiştirdiği için idamdan kurtuldu Kurtuluş Savaşı sona erdiği sırada İzmir’de Atatürk ile görüşmeğe gelen gazeteciler arasındaydı Atatürk’ün isteği üzerine İkinci Büyük Millet Meclisi’ne Bolu’dan milletvekili seçildi (1922) Daha sonra uzun yıllar Ankara Milletvekili olarak TBMM’de bulundu Hakimiyeti Milliye, Milliyet ve Ulus gazetelerinin başyazarlığını yaptı Yeni Türk Alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev aldı Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın tutumuna şiddetle karşı çıktı Ulus gazetesinin başyazarlığını yaptığı dönemde Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve İmar Komisyonunda başkanlık yaptı 1946′da çok partili döneme geçildikten sonra Ulus gazetesinde CHP’nin savunuculuğunu sürdürdü Demokrat Parti’nin 1950′de iktidara geçmesinden sonra Dünya Gazetesini kurarak (1952) muhalefete geçti; yeni iktidara karşı Atatürk devrimlerini savundu Falih Rıfkı Atay, sağlam, atak, çekici, anlatımı ve duru Türkçesiyle Cumhuriyet basınının Encümeninde usta kalemlerinden biriydi Günlük siyasi olayları ele alan başyazı ve fıkraları yanında Ulus ve Dünya gazetelerinde Pazar günleri yayımladığı haftalık yazılarında çok usta bir deneme ve söyleşi yazarı niteliği gösteriyordu Gezi ve anı türlerinde Cumhuriyet döneminin çok ilginç ürünlerini verdi