Ayaşlı Ve Kiracıları / :Memduh Şevket Esendal

KİTAP ADI :Ayaşlı ve Kiracıları
KİTABIN YAZARI :Memduh Şevket Esendal

1KİTABIN KONUSU:Roman,1930 yıllarının Ankarasından toplumsal bir kesit sunmaktadır İnsanların özelliklerini yaşamlarını anlatan, düzene değilsede, bürokrasiye yönelik eleştirilerini anlatıyor

2KİTABIN ÖZETİ:Yazarın dosyaları arasında bulunan ve hiçbir yerde yayımlanmadığı anlaşılan yaşam öyküsüdürYeni yapılan bir apartmanın dokuz odalı bir bölüğü, Ayaşlı İbrahim Efendi adında bir şahıs tarafından tutulmuştur İsteyenlere oda kiralamaktadır Yazarımızdan bu odalardan birini kiralamıştır Kiracılardan ön plana çıkanlar arasında yazarımız, Ayaşlı, Halide, Şoför Fuat ve karısı Faika, Şefik Bey, Hasan Bey, Abdülkerim ve İffet Hanım,İskender Bey,Turan Hanım ve kocası Haki Beydir Ayrıca yazarımızın arkadaşı Doktor Fahri Bey de romanımızın kahramanıdır Yazarımızın Turan Hanımla münasebeti geçmiştirHasan Bey yazarımızın hemşehrisidir Ve apartmanda en içli dışlı olduğu kişidirTuran Hanım odasında kumar oynattırmaktadırVe gelenin haddi hesabı yokturBir çok kişi arasında da parasal yönden sorunlar çıkmıştırKumarda en çok karlı çıkanlar Turan Hanım ve İskender Beydir Bu işi bilenler onlardır Diğerleri ise sadece onlara kaptırmaktadırlar Yazarımız bir bankada memurdurİşini iyi yaptığından,hem arkadaşları tarafından sevilir,hem de müdürüyle arası iyidir Yazarımız evde geçen olayları, işten gelince ondan öğrenmektedirHizmetçi,çok pis bir adam olduğu için Şefik Beyden çok şikayetçidir İskender Bey fabrikatördür ve zengindir

Haki Bey,karısı Turan Hanımın yazarımızla münasebetini görmezlikten gelmektedirYazar,Turan Hanımdan etkilenmiştir ve hayır diyememektedir Ama bu,sevgi ve aşk yönünden değildirAbdülkerim ve karısı İffet Hanımın başı çocukları ile derttedir Çok huysuz ve sürekli ağlayan, diğer ev fertlerini de rahatsız eden çocukları vardırDoktor Fahri yazarımızı sürekli evlendirmek ve Turan Hanımı bırakmasını istemektedirTuran Hanım kumar işlerini büyütünce evden ayrılıp,küçük bir ev alarak, kendi kumarhanesini kurmuştur Bunlar Ayaşlının hiç hoşuna gitmemiştir İşleri devam ettirmesi için kumar işini İffet Hanım üstlensede rahatsızlığı ve çocuğu yüzünden bu işte pek başarılı olamamıştır Hasan Bey ve Ayaşlının tek işleri akşamları çilingir sofrasını kurarak siyasi olayları tartışmasıdır Halide bir adamdan hamile kalınca evden ayrılmış, yerine Raife Hanım hizmetçi olarak gelmiştir Yazarımızın başına bela olmuştur Sürekli kızlarını göndererek onlara iş bulmalarını istemektedir Ondan sonra hizmetçi olarak Zıynet gelmiştir Yazarımızın yani muhbiridir

Birgün Hasan Bey hastalanarak hastahaneye kaldırılmıştır Bu durum Ayvalıkda yaşayan kızı Selimeye haber verilmiştir Selime yazarın aklını başından almış ve kendine aşıkl ettirmiştir Bu ara yine Fahri yazarı evlendirme planları ile uğraşırken yazar bir yolunu bulup müdürünün kızı Melek hanımla nişanlandırılmıştır Zaten Fahrinin amacıda budur Bir akşamla yazarımızla müdürünün evine gittiğinde Melek Hanımdan gözlerini alamamıştır ve sonunda muradına ermiştir

Bu olaylar olurken Hasan Beyin durumu gittikçe kötüleşmektedir ve en sonunda ölmüştür Yazar Selimeye ne kadar kal desede Selime bunu reddederek Ayvalıka geri dönmüştür Yazar Ayvalıkdaki arkadaşları ile sürekli mektuplaşarak Selimenin durumunu öğrenmektedir Birgün Selime tarafından geleceğini haber veren bir telgraf gelir Yazar buna çok sevinir Bu ara Şefik Bey ölür

Kafası kesilmiş bir şekilde ölü bulunur Zaten arkadaşları o kadar düzgün insanlar değildir İskender ortaklarının pis işlerinden dolayı hapse atılır Doktor Fahri yazarımızı evden ayrılıp yanına gelmesi konusunda sürekli sıkıştırmaktadır ve ev halkı yavaş yavaş dağılmaktadır Selim Ayvalıktan döner ve yazarımızın ikisi için bir ev tutar Fahri ile Melek, yazar ile Selime müdürün evinde nikahlanarak aynı gün dünya evine girerler Ayaşlı ile kiracıları da ölüme ve ayrılıklara dayanamayarak dağılmıştır Ayaşlı kocası tarafından terk edilen Faikayı da yanına alarak başka bir yere taşınır Ayaşlı her zaman yazarı ziyarete gelir, bir zaman sonra ziyaretler kesilir

Bir gün Selime, babası Hasan Beyi ziyarete gittiğinde yanında başka bir mezarında olduğunu farketmiştir Bu mezar ise Ayaşlınındır Ayaşlı da bu hayatta yorgun düşerek hakkı rahmetine kavuşmuştur

3 KİTABIN ANA FİKRİ: Karşındaki insandan hiçbir zaman yardımını esirgemeyeceksin ve ne olduğu belirsiz kadınlarla yaşamaktansa tek aşkla bir ömür boyu yaşamak güzeldir

4 KİTAPTAKİ OLAYLARIN VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRMESİ
ŞAHISLAR

Şefik Bey pis bir adamdır Temizlikten hiç nasibini almamıştır Önceleri konsolosluk dahasonra ise tercümanlık yapar
Hasan Bey, köy beyinin çocuğudur ama şehirde kahve dedikoducusu, kabadayı iş adamı olmuştur Mavi gözlü, kumral, uzun boylu ve kalın seslidir Yazarın hemşehrisidir
Ayaşlı İbrahim Efendi, köy beyinin çocuğudur Ama şehirde hilekar, alışverişçi olmuştur İnsanlardan yardımını esirgemez 50-60 yaşlarında uzun boylu, uzun bıyıklı, esmer bir kişidir
Halide, evin hizmetçisidir Bir adamdan hamile kalmıştır Soluk benizli, hasta gibidir
Fuat, şöför olup 17-18 yaşındadır Açık göz ve karısı gibi ufak tefektir
Faika, sokulgan ve oynaktır Erkeklere çokça yüz verir
Turan Hanım, 25 yaşlarında orta boylu güzel bir genç hanımdır Yazarla münasebeti olur Havalı kumara düşkün biridir

Haki Bey,35-40 yaşlarında bir adam olup şişman bir başkatiptir Karısına pek bakmaz
Abdulkerim Bey, kısa boylu, esmer İffet hanım ise soluk bernizli, çirkin olmayan bir kadındır Çocukları başlarına beladır
Selime, sarışın, mavi gözlü, orta boylu ince bir kızdır
İskender, fabrikatör ve güngörmüş bir insandır

OLAYLAR

Hasan Beyin hastalanarak yatağa düşmesi ve hastahaneye kaldırılması sonunda vefat etmesi kötü bir olayken bu vefatın bir evliliğe yol açması tam tersine iyi olmuştur Hastahane koridorlarında evliliğe ilk adımlar atılmıştır
İskender Beyhin ortakları yüzünden hapishaneye girmesi bizce iyi bir derstir Her zaman yaslanacağımız insanı iyi tanımalıyız
Şefik Beyin gezdiği insanlar tarafıından öldürülmesi, arkadaş seçimine çok dikkat etmemiz gerektiğini gösterir

5KİTAP HAKKINDAKİ ŞAHSİ GÖRÜŞLER

Kitap çok akıcıdır Herkese öneririm Diğer yazarların görüşleiş ise Memduh Şevket Esesendalın 1934 yılında öylesine temiz bir Türkçe ile roman yazması bir başarı sayılmalı Sözü hiç uzatmıyor Kısa cümleleri sık sık kullanıyor ve bunda da çok başarılı Anlattığı kişilere her yönüyle bakmaya çalışıyor

6KİTABIN YAZARI HAKKINDA KISA BİLGİ

29 Mart 1883 doğumlu yazar Çorluda doğmuştur Düzenli bir öğrenim yapamamıştır Kendi kendine çalışarak hem öğrenimini ilerletmiş hemde Fransızca, Rusça ve Farsça öğrenmiştir

İlk hikayelerini ne zaman yazdığı kesin olarak bilinmemektedir Yayınlanan ilk hikayesinin 17 Aralık 1908 tarihli Tanin Gazetesinde çıkan Veysel Çavuş olduğu saptanmıştır
1900 yılında gümrük memurluğuna atanır 1908 yılından sonra İttihat ve Terrakki�nin müfettişi olarak bir çok yer dolaşır 1924-1925 yıllarında Galatasaray ve Kabataş Liselerinde tarih öğretmenliği yapmıştır 1925 yılında Tahran eliçiliği 1930 yılında yurda dönmüş ve Elazığ millet vekilliğine seçilmiştir 1933 yılında Kabil Büyük Elçiliği�ne gönderilmiş, 1941 yılında Bilecik Millet Vekili olarak meclise girmiş ve CHP Genel Sekreterliğine getirilmiştir
16 Mayıs 1952 tarihinde Ankarada ölmüştür

Ayaşlı ve Kiracıları

(Memduh Şevket Esendal)

KİTABIN ADI : Ayaşlı ve kiracıları
KİTABIN YAZARI : Memduh Şevket ESENDAL
YAYINEVİ : Bilgi Yayınevi
BASIM YILI : 1988

KİTABIN KONUSU
Ayaşlı’nın evinde bir oda tutan yazarın başından geçen olaylar anlatılmaktadır

AYAŞLI VE KİRACILARI

Yazar,İbrahim efendinin(Ayaşlı) evinde bir oda kiralarSoluk benizli bir kızın yardımıyla eve yerleşirKızın ismi Halide’dir Daha sonra bu kızın evin hizmetçisi olduğunu farkeder Ertesi gün mutfakta Halide’yi beklerken şoför Fuat’ın annesi ile karşılaşır ve tanışırlarDaha sonra yaşlı kadının gelini Faika ile de tanışırYalı kadın hep oğlunun okumayışından dolayı yazara yakınırBu arada yazar, abisinin yakın dostu olan Hasan beyle tanışır

Yazarın ilk taşındığı haftalarda bir gün sabah işe gitmek için odadan çıkınca yerde Halide’nin yattığını görürOnu doktor olan bir arkadaşına yollarDoktor Halide’nin hamile olduğunu tespit eder ve kendisine söylerHasan beyin bitişiğinde oturan bir konsolos(Şefik bey) vardırBu konsolosun evine bir gün iki genç gelirŞefik bey Halide’den bir masa örtüsü isterŞefik bey bu iki gençle o akşam içereler ve bu masa örtüsünü yanlışlıkla yakarlarBu masa örtüsü yüzünden Halide ile Şefik bey tartışırlar ve Halide Şefik beyin elini yüzünü tırnaklarıyla yırtarŞefik beyde Halide’nin kovulmasını isterYüz Temel Eser Özetleri,
Apartmanın 8 numaralı odasında bir ufak çocukları ile genç bir karı koca otururlar(erkek:Abdülkerim bey,kadın:İffet hanım)Bu çiftin üç çocuğu olur ve ikisi ölürHayatta kalan çocuk ise çok yaramazdırBu çocuk yüzünden bu genç çift sürekli tartışırlar ve çözüm bulamazlar

6 numaraya İskender bey adında bir tüccar taşınırİskender beyin taşınması ile Ayaşlı’nın evinde oturan tüm kiracılar daha fıkı olurlarEve bir canlılık gelir sanki
Ayaşlı’nın kiracıları o hiç konuşmadıkları 8 numarada oturan Turan hanım ve Haki bey’le de İskender bey sayesinde tanışıp,birbirlerine her gün gelip gitmeye başlarlar ve kumar oynarlarBu oyunlarda en çok yenilende Abdülkerim’le karısı İffet hanım olurlar
9 numarada oturan hukuk reisinin başka bir yere taşınması üzerine yerine Hüseyin bey adında bir adam taşınır ve bu adamın bir sürü tarla işi ile mahkemesi vardırSürekli mahkemeyi kazanmak için çaba sarfederApartmanda herkese derdini anlatır

Her gece Turan hanımın evinde kumar oynamaya devam ederler(Cevat adında bir çocuk Turan hanıma kumar oynamak için müşteriler getirir)Bir gün Cevat yine iki erkek müşteri getiriri ve bundan Haki bey,Ayaşlı ve yazar rahatsız olurlarBundan sonrada bu tür adamlar bir daha apartmana giremezler

Halide kendisini hamile bırakan çocuğu (Rasim) bulur ve durumu anlatırRasim ona bir ev kiralar ve çocuğun doğmasını beklerlerHalide’de hizmetçilikten ayrılırYerine Raife adında bir hanım gelirRaife hanım dedikoducu biridirYazara ille de kızıma bir iş bul diye tuttururYazar bu kadını ve kızlarını başından zor atar

Turan hanımın kendisinden hoşlandığını anlayan yazar bu kadından çekinmektedirBir gün bir öğleüstü (Yazar odasında uzanmış yatıyorken)kapı çalınırKapıyı açar ve karşısında Turan hanımı bulurKendisinde ince ağızlı bir cımbız olup olmadığını sorarO da Turan hanımı buyur eder ve aramaya koyulurFakat Turan hanım kendisine sulanırBu arada kapı çalınırGelen ise banka memurunun doktor arkadaşı Fahri’dirTuran hanım bu arada odadan ayrılırFahri yazara müdürlerinin hasta olduğunu söylerikisi birlikte müdür beyin evine giderlerOrada müdürün eşi ve eşinin yeğeni(Melek) ile tanışırlarYazar kızı çok beğenmiştir

Bir yemeğine Ayaşlı Abdülkerim’e yenilir ve herkes Ayaşlının odasına yemeğe giderTuran hanım yemekten sonra yazarı rahat bırakmaz ve karda yürümek istediğini söyler ve bu konuda ısrar ederYazar da Turan ve Faika ile dışarı gezmeye çıkarlarBu iki kadın hiç de rahat durmaz ve yazar bu durumdan hiç hoşnut olmazBu kadınların ona olan yakınlığının evlendiğinde kendisi ve eşi açısından tehlikeli olabileceğini düşünürBanka yazarı bir işi anlamak ve rapor etmek için Adana’ya yollarYazar iki ay Adana,Mersin,Tarsus taraflarında kalır

Yazar,Faika’nın annesi Makbule hanımın genelev işlettiğini ve Ayaşlı ile evli olduklarını öğrenir ve bu duruma canı sıkılırDaha sonra bu durumu Hasanbey’de öğrenir ve ikisi de evden ayrılmak isterİlerleyen günlerde yazar Turan hanımın arkadaşları olan Süse hanım ve Berrin hanımla tanışırlarBu iki kadın Cavide adındaki bir kıza yazarın bir iş bulması için ısrar ederlerO da birşeyler yapmaya çalışacağını söylerErtesi gün Cavide yazarın yanına gelir ve iş hakkında konuşurlar fakat yazar Cavide’nin işten çok koca bulmak istediğinin farkına varırİlerleyen günlerde Cavide sürekli gelip gitmeye başlarYazar,Cavide’nin kendisini beğendiğine daha çok inanmaya başlarCavide neredeyse her gün yazarın yanına uğrarMahallede “Cavideyle evlenecekmiş” diye bir dedikodu da çıkar ve yazar bundan çok rahatsız olurCavide’ye il dışında bir iş bulup başından atmak ister ve öyle de yapar

Bir gün kumar davasından kavga çıkar ve Turan hanım başka bir eve taşınırTuran gittikten bir ay kadar sonra Hasanbey’e inme indiBir ara Hasanbey iyileşir gibi olur ama bir gece birdenbire bozularak,uzun süren bir can çekişme devresi geçirip,bir ikidiüstü ölür
Yazar arkadaşı Fahri’yi evlendirmek ister ve Melek hanımı Müdür bey’den isterOnlar da kabul ederler
Şefik beyin birkaç gün eve gelmediğinden şüphelenen ev sahipleri daha onra Şefik beyin öldürüldüğünü duyarlarFakat başı kesik olduğu için onu tanımakta güçlük çekerler
Yazar aradan kısa bir süre geçtikten sonra Hasanbey’in kızı Selime ile evlenir ve bir çocukları olsun isterlerOnların bu çok sevinçli oldukları bu günlerde Ayaşlı’yı kaybederler…

KİTABIN ANAFİKRİ

İnsanlar hayatta hiç ummadıkları yerlerde hiç ummadıkları olaylarla karşılaşabilirler

KİTAPTAKİ OLAYLARIN VE ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Halide:Kimsesiz,esmerce soluk benizli bir kızdırEzirganlıdır
Faika:18 yaşlarında şımarık kızın tekidirUfacık tefecik birşeydir
Şoför Fuat:Faika’nın kocasıdırKısa boylu,karısı gibi ufak tefek,açıkgöz ve birazda çapkın birisidir

Hasanbey:Gayet dürüst ve samimi bir dostturYazarın abisinin arkadaşıdır
Ayaşlı:Asıl adı ibrahim’dirYazarın ev sahibidir ve de Faika’nın üvey babasıdır
Şefik bey:Orta boylu,şişmanca ve temizliğine dikkat etmeyen birisidirArnavut bir baba veLübnanlı Arap bir anadan dünyaya gelmiştir
İffet Hanım ve Kocası:Sürekli tartışan bir çifttirUfacık bir çocuğu bile avutmaktan aciz insanlardır

Turan Hanım ve Kocası:Bu çift ise kumar hastasıdırlarSürekli evlerine birilerini alıp kumar oynarlar

Fahri:Yazarın en samimi arkadaşıdır ve de doktordur
Selime:Hasanbey’in kızıdır daha sonra ise yazarla birlikte evlenmişlerdir

KİTAP HAKKINDA ŞAHSİ GÖRÜŞLER

Bu kitapta yazarın yaşam öyküsü kendi kaleminden çıktığı biçimde anlatılmıştırKitap çok akıcı olmakla birlikte Türkiye’nin o dönemde içinde bulunduğu durumu yansıtmakta ve insanların nasıl bir çıkmaza girdiğini apaçık belitmektedir

KİTABIN YAZARI HAKKINDA KISA BİLGİ

MŞevket Esendal,29 Mart 1883 yılında Çorlu’da doğmuşturDüzenli bir öğrenim yapamamıştır;kendi kendine çalışarak hem öğrenimini hem de Fransızca,Rusça ve Farsça öğrendi

1900 yılında gümrük memurluğuna atandı1906 yılında İttihat v Terakki Derneğine girdi1907 yılında babası ölünce,ailenin geçim yükünü üstlendi1908 yılından sonra,İttihat ve Terakkinin müfettişi olarak birçok yer dolaştı1920’de Azerbaycan Cumhuriyeti kurulunca,bu cumhuriyet nezdinde Hükümet Temsilciliğine atanmış;1924 yılında,Rusların bu cumhuriyeti kaldırması üzerine İstanbul’a dönmüştür1924-1925 yıllarında Galatasaray ve Kabataş liselerinde tarih öğretmenliği yapmıştır

Tarih ve Coğrafya öğretmenliği,yazarlık,çizerlik yaparak geçimini sağlamaya çalışan Esendal,1925 yılında Tahran Elçiliğine atanmıştır1930 yılında yurda dönmüş ve Elazığ Milletvekilliğine seçilmiş;1933 yılında,bu görevde iken Kabil Büyükelçiliğine gönderilmiştirEsendal,1941 yılında Bilecik Milletvekili olarak yeniden TBMM’de göreve başlamış ve aynı zamanda da Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliğine getirilmiştir 1945 yılında parti Sekreterliğinden ayrılmış;1946 yılında yeniden Bilecik Milletvekili seçilmiştir16 Mayıs 1952 tarihinde, Ankara’da ölmüştür