Tekke - Tasavvuf Edebiyatı Nazım Biçimleri/……Deme…

…Deme…
(Nazım Biçimleri)

Halk edebiyatının “tasavvufi halk edebiyatı” ya da “tekke edebiyatı” denilen türü 12’nci yüzyılda Ahmed Yesevi ile başladı Ama Anadolu’nun bu alandaki ilk ve en büyük şairi Yunus Emre’dir Anadolu’da 19′uncu yüzyıla değin çeşitli tarikatlarla gelişen bu edebiyat geleneğinin sürmesinde en önemli rolü Alevi-Bektaşi ve Melami-Hamzavi şairler oynadı

Tekke edebiyatı şairleri, yalın bir dille, hece ölçüsüyle ya da aruzun heceye yakın yalın kalıplarıyla şiirler yazdılar Tekke şiirinin genel adı, özel bestelerle okunan ve tarikatlara göre değişik isimlerle anılan ilahilerdi Nazım birimi dörtlüktü Ama gazel biçimde yazılmış ilahiler de vardır Bu edebiyatın düzyazı biçimini ise evliya menkıbeleri, efsaneler, masallar, fıkralar ve tarikat büyüklerinin yaşamlarını konu alan yapıtlar oluştururgenelde 8′li hece ölçüsü ile 4+4 kalıbıyla yazılırtelmih,tenasüp,tezat,mübalağa,gibi sanatlar sıkça kullanılır masiva yani allah dışındakileri önemsememe söz konusudur ilahilerin mevlidlerde bir ezgi ile söylenmesinin sebebi;hece ölçüsü,kafiye şeması ve ahenk unsurlarıdır

1 Alevi ve Kızılbaş şairlerin kendi düşüncelerini dile getirdikleri şiirlerdir
2 Bu şiirler Alevî tekkelerinde, tören sırasında sazla terennüm edilir
3 Hecenin 8’li ölçüsü kullanılır
4 3 veya 5 dörtlükten oluşabilirGüzel âşık cevrimizi
Çekemezsin demedim mi
Bu bir rıza lokmasıdır
Yiyemezsin demedim mi Pir Sultan Abdal
Cennet cennet dedikleri
Birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene ver sen onu
Bana seni gerek seni
Yunus Emre