 |
…Tekerlemeler… |
 |
05-12-2009
|
#1 |
|
Şengül Şirin
|
…Tekerlemeler… …Tekerlemeler…   Dilin telaffuzu, boğumlaması ile bir bütün halinde öğretilmesine katkıda bulunur Dildeki sembolleri, alegorik anlatımı, sebep-sonuç ilişkisine dayandırarak dilin mantıksal dizinini kavratır Dilin matematiğini geliştirir Dilin gülmece ve eleştirel boyutunu tanıtır  Bu bölümden tam yararlanmak için aşağıdaki sayfalar size yardımcı olabilir:”(Şimşek, 2002: 45) Ebe bulma oyunlarındaki tekerlemenin dilin koşullarıyla oyunun eş zamanlı olarak tanıtılması, dil aracılığı ile oyun kişilerinin ruhsal ve eylemsel konumlarının belirlenmesi, dili oldukça geliştiren bir durumdur Tekerlemeler, manilerin giriş bölümleri, sayışmalar ilk başta anlamsız görünürler, çok zengin özlü simgesel içerikleri düşünsel olarak da anlaşılmalarını zorlaştırır, “ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallarken” tekerleme cümlesinin anlamı şudur: anası beşikte olacak kadar küçükken o insan var olmayacağından beşiği de sallayamaz Belli bir düzeyde doğrudur Bu sözcük kümesi zaman kavramı üstünde ilginç bir oyun oynuyor Kuşaklar arasında katılım dolayısıyla, ilerde ana olacak her bebekten çocuğun var olduğu söylenebilir Anasının beşiğini sallayan bir insanın olduğunu söyleyerek bu tekerleme parçası, çok ekonomik biçimde tarihsel zaman kavramının dışına çıkıyor Kısacası, masaldaki olayların tüm kuşaklar için geçerli olacağını anlatmaya çalışıyor (Karabaş, 1999: 274) Dil oyunları ile tekerleme çocuğun dil sınırlarını tıpkı düş gücünü, düşlerinin sınırlarını genişletir gibi genişletir Dili matematiksel problemlere dönüştürerek, egzersizler yaptırarak güçlendirir Tekerleme, mani, sayışma, bilmece çocuğun dilsel bellek gücünü artırır Pratik bir dil kazandırır Çocuklar bu halk anlatı türleriyle eğlenir, düşünmeye başlar, dil ve düşünce ilişkisini sezinler, dilin gizemli dünyasını duyumsar Bilmeceler, sayışmalar, maniler, bir varlığın, olayın, kavramın adını vermeden kapalı biçimde, çağrışımla birlikte, özelliklerini belirterek bulunmasını sağlarken, çocuğun sözcük dağarcığını da zenginleştirir (Nas, 2002 : 325) Sözlüklerde “ağızda yuvarlanan söz, saçma sapan söz, eşsesli kelimelerle kurulu konuşma” anlamlarına gelen tekerleme masal, öykü, bilmece, halk tiyatrosu gibi bazı edebi türler içinde veya bağımsız olarak söylenen ölçülü ve kafiyeli sözlerdir Çokluk çocuk folklorunda hoşça vakit geçirmek, konuşma kabiliyeti kazanmak, oyunlarda eş ve ebe seçmek için bu yola başvurulur Masal tekerlemesi, oyun tekerlemesi gibi adlar alırlar En çok çocuk oyunlarında, masalların baş, orta ve sonunda söylenirler Yöreye göre değişik isimle de söylenirler Doğu Anadolu da döşeme, Güney Anadolu da sayışma denir Karagöz ve ortaoyununda muhavere, çocuk oyununda ebe, çıkarmada ise sayışma diyebiliriz Türk edebiyatında ilk tekerleme örneklerine XI yüzyıldan itibaren rastlanır Divanü Lügati t Türk‘te bazı tekerlemeler yer alır Âşık fasıllarında Tekerleme (Tekellüm): Âşık fasıllarında, saz şairlerinin yaptıkları şiir yarışmaları halk dilinde tekerleme, âşıklar arasında tekellüm olarak adlandırılır Bu tür şiirler ya söylenmesi zor sözcüklerden meydana getirilir ya da darayak şeklindedir Ayak daraldıkça kafiye bulmak zorlaşır Âşıklardan biri fasıl aralarında tekerlemeye başlar ve yeni bir ayak açar TEKİRBir iki tombul tekirCamdan bakar Başına takar Hop hop, altın top MISTIKMustafa, Mıstık, Arabaya kıstık, Üç mum yaktık, Seyrine baktık LEYLEKLeylek leylek havada,Yumurtası tavada, Gel bizim hayata, Hayat kapısı kitli, Leyleğin başı bitli KUZUKuzu kuzu meBin tepeme Haydi gidelim Ayşe teyzeme YAĞMURYağ yağ yağmur,Teknede hamur, Bahçede çamur, Ver Allah’ım ver, Sicim gibi yağmur KARGAKarga karga “gak” dedi,“Çık şu dala bak” dedi, Karga seni tutarım, Kanadını yolarım PORTAKALPortakalı soydum,Başucuma koydum Ben bir yalan uydurdum, Duma duma dum Duma duma dum Öğretmeni kandırdım, Kandırdım OYUNOooo…İğne battı, Canımı yaktı, Tombul kuş Arabaya koş Arabanın tekeri, İstanbul’un şekeri Hop Hop altın top, Bundan başka oyun yok HANIM KIZIÇan çan çikolata,Hani bize limonata? Limonata bitti, Hanım kızı gitti Nereye gitti? İstanbul’a gitti İstanbul’da ne yapacak? Terlik pabuç alacak Terliği pabucu ne yapacak? Düğünlerde, Şıngır mıngır oynayacak KEÇİLERAyşe Hanımın keçileri,Hop hop hopluyor, Arpa, saman istiyor, Arpa, saman yok, Kilimcide çok Kilimci kilim dokur, İçinde bülbül okur İki kardeşim olsa, Biri ay, biri yıldız, Biri oğlan, biri kız, Hop çikolata çikolata, Akşam yedim salata, Seni gidi kerata SINIFLARMini mini birler,Çalışkandır ikiler, Mavi gözlü üçler, Dayak yiyen dörtler, Misafirdir beşler, Altılar, altınımı çaldılar, Yediler, yemeğimi yediler, Sekizler, semizdirler, Dokuzlar, doktor oldu, Onlar bizi okuttu EBEEbe ebe gel bizeUzaktan vur elimize Eğer vuramazsan Ebesin ebe Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, Bunu sana kim dedi? Diyen dedi on yedi Yağlı böreği kim yedi? TAVUKPazara gidelim, Bir tavuk alalım, Pazara gidip, Bir tavuk alıp ne yapalım? Gıt gıdak diyelim Happur huppur, Happur, huppur yiyelim TOPBir iki üçSöylemesi güç Sana verdim bir elma Adını koydum Fatma Hop hop hop Bir büyük altın top DEDEAltı kere altı otuz altı Dedemin sakalı yolda kaldı Sakalını aldı dereye attı Dedem sakalsız kaldı EVEvli evine Köylü köyüne Evi olmayan Sıçan deliğine İĞNEOoooo İğne iplik Derme diplik Çelik çubuk Sen çık NACAKNacak sapınaİki kes Bir sana Biri de bana HEDİYEKızın adı Hediye Ekmek vermez kediye Kedi gider Kadıya Kadının kapısı kitli Hediyenin başı bitli EL EL EPENEKEl el epenek Elden düşen kepenek Kepeneğin yarısı Keloğlan’ın karısı KARNIM AÇKarnım aç Karnına kapak aç Değirmene kaç Değirmenin kapısı kitli Heybaşı bitli DEĞİRMENDeğirmene girdi köpek Değirmenci vurdu kötek Geldi yedi köpek Hem kötek Hem yedi köpek ALİ DAYIAli dayının keçileri Kıyır kıyır kişniyor Arpa saman istiyor Arpa saman yok Kilimcide çok Kilimci kilim dokur ÇARŞIÇarşıya gittim Eve geldim hanım yok Bebek ağlar beşik yok Çorba taşar kaşık yok Ali baba öldü tabut yok HAKKIHakkı hakkının hakkını yemiş Hakkı Hakkı’dan hakkını istemiş Hakkı Hakkıya hakkını vermeyince Hakkı da Hakkı’nın hakkından gelmiş HASANHasan HasanHelvaya basan Kapıyı kıran Kızı kaçıran KÜÇÜK DOSTUMKüçük dostum gelsene Ellerini versene Ellerimizle şap şap Ayaklarımızla rap rap Bir şöyle, bir böyle Dans edelim seninle ELLERİM PARMAKLARIMSağ elimde beş parmak,Sol elimde beş parmak Say bak, say bak, say bak Hepsi eder on parmak Sen de istersen saymak Say bak, say bak, say bak Hepsi eder on parmak ALİAli baksa dum dumSakalına kondum Beş para buldum Cebime koydum KUZUKuzu kuzu mee Bin tepeme Haydi gidelim Hacı dedeme Hacı dedem hasta Mendili bohça Kendisi hoca KOMŞU, KOMŞU -Komşu, komşu ! -Hu, hu! -Oğlun geldi mi? -Geldi -Ne getirdi? -İnci, boncuk -Kime, kime? -Sana, bana -Başka kime? -Kara kediye -Kara kedi nerede? -Ağaca çıktı -Ağaç nerede? -Balta kesti -Balta nerede? -Suya düştü -Su nerede? -İnek içti -İnek nerede? -Dağa kaçtı -Dağ nerede? -Yandı, bitti kül oldu TAVŞANKapıdan tavşan geçti mi? Geçti Tuttun mu? Tuttum Kestin mi? Kestim Tuzladım mı? Tuzladım Pişirdin mi? Pişirdim Bana ayırdın mı? Ayırdım Hangi dolaba koydun? Çık çık dolaba koydum Haydi, al getir Getiremem Neden getiremezsin? Kara kediler yemiş Vay vay, miyav NEREDEN GELİRSİN?Nerden gelirsin? Zikzak kalesinden Ne gezersin? Açlık belasından Nerde yattın? Beyin konağında Altına ne serdiler? Perde Desene kupkuru yerde Bıyıkların neden yağ oldu? Bıldırcın eti yedim Bıldırcın yağlı mıydı? Gökte uçarken gördüm Saçların neden ağardı? Değirmenden geldim Değirmen dönüyor mu? Zımbırtısını duydum Ayakların neden ıslandı? Çaydan geçtim Çay derin miydi? Köprüyü dolaştım, İşte geldim sana ulaştım CAMBir camİki cam Üç cam Dört cam Beş cam Altı cam Yedi cam Sekiz cam Dokuz cam On cam Bu da benim amcam Eveleme develemeEvvel altı elma yedi Seren sekiz serçe dokuz Tarmanın topu kara A devenin çatı kara EBEEbe ebe nerede Su doldurur derede Dere boyu çalılık Derede olur balık Şu ebe de ne alık Oltamı attım, Balığı tuttum Balık suya dalamaz, Ebe beni bulamaz Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi Bunu kim dedi, Diyen dedi on yedi, Yağlı böreği kim yedi? ELLERİMEllerim tombik tombik, Kirlenince çok komik Kirli eller sevilmez Güzelliği görülmez Dişlerim bakım ister Hele saçlar, hele scalar Uzayınca tırnaklar Kirlenince kulaklar Bize pis derler, pis derler |
|
 |
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.