Halk Edebiyatının Dönemleri

…Türk Edebiyatının Dönemleri…
(Halk Edebiyatı)

Halk Edebiyatının Dönemleri

13 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Bu yüzyılda ele geçen eserler daha çok fetih ve savaşlara aittir Bunların en önemlileri İslami Türk destanlarıdır Battal Gazi Destanı, Danişmentname bunlardan en ünlüleridir Dönemin en ünlü kişisi Nasreddin Hoca’dır O, zekasıyla, keskin görüşleri ve zeki söyleyişleriyle, nükteleriyle dünyaca tanınmış biridir 13 yüzyılda yaşadığı halde halka mal olarak kendinden sonra gelen Timurlenk ile karşılaştırılmıştır Bu asrın en önemli şairi Yunus Emre’dir
14 Yüzyıl Halk Edebiyatı
Bu yüzyılın en önemli eseri Kitab-ı Dede Korkut ‘turBu kitapta hikayeler Oğuz Türkleri arasında yaşanmış ve yayılmıştır Kitapta Oğuz Türkleri’nin Gürcüleri, Rumlar, Ermeniler ve diğer Türk boylarıyla yaptıkları barışlar anlatılır Hikayelerde nazım, nesir iç içedir Dili destansı bir dildir Bazı yönleriyle destana benzer Bu yüzden destandan halk hikayeciliğine geçiş ürünü olarak olarak görülür
Bu asırdaki en ünlü şair, Yunus tarzı söyleyişleriyle ün kazanan tekke şairi Kaygusuz Abdal’dır

15 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Bu yüzyılın tanınmış ismi Hacı Bayram Veli’dir Ankara’da doğan Hacı Bayram Veli, çok güçlü bir medrese tahsili yapmıştır Aruzla da yazmakla birlikte daha çok hece ölçüsünü kullanmış ve dini şiirler yazmıştır İlahileri tekkelerde, zaviyelerde dillerden

16 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Bu yüzyılda sadece Tekke edebiyatının değil, din dışı konularda söylenen şiirlerin de metinleri ele geçmiştir Ellerinde sazlarla diyar diyar dolaşan, nerede bir güzel görülürse ona aşık olan ve şiirler söyleyen şairler, ordularda, kışlalarda, hudut boylarında boy gösteren aşıklar eski halk geleneğini sürdürmüşler ve “Aşık Edebiyatı” denen edebiyatı yaşatmışlardır Bunların en tanınmışı, yüzyılın sonlarında şöhret kazanan Köroğlu’dur Ayrıca Kul Mehmet, Hayali, Bahşi adlı aşıklar da dönemin önemli şairleridir Tekke Eedebiyatının bu dönemdeki temsilcisi Pir Sultan Abdal’dır Pir Sultan Abdal tekke şairleri arasında şiirlerini sazla söyleyen ender kişilerdendir Daha çok nefesleriyle tanınır
17 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Bu dönem Türk edebiyatının altın çağıdır Hem Aşık edebiyatı hem Tekke edebiyatı hem de Anonim Halk edebiyatı ürünlerden bir çoğu ele geçmiştir Tekke edebiyatının önde gelen şairleri Aziz Mahmut Hüdai ve Niyazi Mısri ‘dir Her iki şair de derin ilim sahibidirler

Bu asırda Aşık edebiyatında büyük gelişmeler olmuş, Divan şairlerine bile ilham verecek lirik şiirler söylenmiştir Ayrıca aruzla şiir söyleyen saz şairleri, kendilerini Divan şairleri kadar başarılı saymışlardır Bunların arasında Yeniçeri ordusunda bulunan ve Evliya Çelebi ‘nin de dikkatini çeken Katibi, denizci olan Kayıkçı Kul Mustafa ünlüdür

Ancak günümüzde bile çok sevilen, şiirlerin çoğu halk Türküsü haline gelen aşık Karacaoğlan’dır Şiirlerinin tümünü hece ölçüsüyle söyleyen, halk anlayışını, yaşayışını şiirlerine en iyi şekilde yansıtan Karacaoğlan tabiat ve sevgili teması ile yazdığı koşmalarıyla tanınır

Dönemin diğer büyük saz şairi Aşık Ömer’dir Halk şairleri arasında en kültürlü, en yaratıcı olarak tanınır

18 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Bu yüzyılda halk edebiyatı şairleri, divan şairleriyle boy ölçüşme, aruzla şiir söyleme bu devirde biraz daha yaygınlaşmıştır Tekke edbeiyatı bu dönemde bir duraklama içindedir Dönemin en büyük tekke şairi, aynı zamanda büyük bir alim olan Erzurumlu İbrahim Hakkı’dır İlahiname adlı divanında genellikle tasavvufi kasideler, gazeller, ilahiler bulunur Ayrıca şairin Marifetname adında nesir eseri de vardır

19 Yüzyıl Halk Edebiyatı

Halk şiir geleneği bu asırda klasik söyleyişini sürdürmüştür Özellikle Aşık edebiyatının çok yetenekli saz şairleri görülür Bunlardan biri de Bayburtlu Zihni’dir Hem Divan hem de aşık tarzı şiirleriyle tanınmıştır Çok iyi medrese eğitimi görmüştür Bu nedenle divan tarzında yazdığı şiirler, Divan şairlerini aratmaz Ayrıca halk tarzında söylediği şiirlerde tam bir aşık söyleyişi vardır Dönemin diğer tanınmış şahsiyeti Erzurumlu Emrah’tır Divan tarzı şiirleri pek başarılı değildir Asıl lirik şiirleri, koşma tarzında söyledikleridir