Ali Bey

**Şengül Şirin** · 05-06-2009

Ali Bey Osmanlı devlet adamı ve tiyatro yazarı

İstanbul’da 1844 senesinde doğdu

Babası Halep ve Şam kethüdalıklarında bulunmuş Yusuf Cemil Efendidir

İlk öğrenimini özel hocalardan ders alarak yaptı

Küçük yaşta Fransızca öğrendi

On dört yaşında Babıali Tercüme Odasına memur girdi ve on sene kadar çalıştı

Sonra Sıhhiye Meclisi Azası, 1873’te ise Karantina Başkatibi oldu

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşından önce Varna’ya mutasarrıf tayin edildi

Savaşın Osmanlı aleyhine dönmesi üzerine, İstanbul’a geldi

Bir süre sonra Düyun-ı Umumiye Müfettişi olarak doğu vilayetleri ve Irak’ta görev yaptı (1885)

Irak’tan Hindistan’a giden Ali Bey, kısa süre sonra İstanbul’a döndü

1890-1893 tarihleri arasında Trabzon’da valilik yaptı

Sonra tekrar Düyun-ı Umumiye'de çalışmaya başladı ve buranın direktörü oldu

Ölünceye kadar aynı görevde kalan Ali Bey, "Direktör" lakabıyla meşhur oldu

3 Şubat 1899’da İstanbul’da öldü

Anadoluhisarı’ndaki Göksu Mezarlığına defnedildi

Ali Bey, Türk tiyatrosunun kurulmasında büyük gayret ve çaba harcamıştır

Başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı alanlarında eser vermiştir

Tanzimat’tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası Diyojen’de yayınlanan yazıları, Türk mizah edebiyatının o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir

Tiyatroları genelde komedi türündedir

Tiyatro dili bakımından Ahmed Vefik Paşanın izindedir

Ondan farklı olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük konuşmalardan ve Türk dilini renklendiren pek çok klişe ve deyimlerden de faydalanmıştır

Ali Beyin eserlerinden bazıları şunlardır: 1) Kokana Yatıyor yahut Madam Uykuda: (Tek perdelik komedi 1870), 2) Tosun Ağa (Üç perdelik komedi, 1870), 3) Ayyar Hamza (1871), 4) Müsafir-i İstiskal (Tek perdelik komedi, 1871), 5) Geveze Berber (İki perdelik komedi, 1873), 6) Gavo Minar ve Şürekası (Üç perdelik komedi (1889), 7) Evlenmek İster Bir Adam (Tercüme roman 1897), 8) Lehcet-ül-Hakayık (Mizah sözlüğü, 1897), 9) Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar, 1897), 10) Seyyareler (Mizahi hikaye 1897)

05-06-2009	#1
Şengül Şirin	Ali Bey Ali Bey Osmanlı devlet adamı ve tiyatro yazarı İstanbul’da 1844 senesinde doğdu Babası Halep ve Şam kethüdalıklarında bulunmuş Yusuf Cemil Efendidir İlk öğrenimini özel hocalardan ders alarak yaptı Küçük yaşta Fransızca öğrendi On dört yaşında Babıali Tercüme Odasına memur girdi ve on sene kadar çalıştı Sonra Sıhhiye Meclisi Azası, 1873’te ise Karantina Başkatibi oldu 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşından önce Varna’ya mutasarrıf tayin edildi Savaşın Osmanlı aleyhine dönmesi üzerine, İstanbul’a geldi Bir süre sonra Düyun-ı Umumiye Müfettişi olarak doğu vilayetleri ve Irak’ta görev yaptı (1885) Irak’tan Hindistan’a giden Ali Bey, kısa süre sonra İstanbul’a döndü 1890-1893 tarihleri arasında Trabzon’da valilik yaptı Sonra tekrar Düyun-ı Umumiye'de çalışmaya başladı ve buranın direktörü oldu Ölünceye kadar aynı görevde kalan Ali Bey, "Direktör" lakabıyla meşhur oldu 3 Şubat 1899’da İstanbul’da öldü Anadoluhisarı’ndaki Göksu Mezarlığına defnedildi Ali Bey, Türk tiyatrosunun kurulmasında büyük gayret ve çaba harcamıştır Başta tiyatro olmak üzere mizah ve seyahat edebiyatı alanlarında eser vermiştir Tanzimat’tan sonra çıkarılan ilk mizah mecmuası Diyojen’de yayınlanan yazıları, Türk mizah edebiyatının o devirdeki en güzel örnekleri olarak kabul edilir Tiyatroları genelde komedi türündedir Tiyatro dili bakımından Ahmed Vefik Paşanın izindedir Ondan farklı olarak, özellikle halk konuşmalarına yaklaşmış, günlük konuşmalardan ve Türk dilini renklendiren pek çok klişe ve deyimlerden de faydalanmıştır Ali Beyin eserlerinden bazıları şunlardır: 1) Kokana Yatıyor yahut Madam Uykuda: (Tek perdelik komedi 1870), 2) Tosun Ağa (Üç perdelik komedi, 1870), 3) Ayyar Hamza (1871), 4) Müsafir-i İstiskal (Tek perdelik komedi, 1871), 5) Geveze Berber (İki perdelik komedi, 1873), 6) Gavo Minar ve Şürekası (Üç perdelik komedi (1889), 7) Evlenmek İster Bir Adam (Tercüme roman 1897), 8) Lehcet-ül-Hakayık (Mizah sözlüğü, 1897), 9) Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar, 1897), 10) Seyyareler (Mizahi hikaye 1897)