Cengiz Han Destanı

Cengiz Han Destanı

On üçüncü yüz yıl ortalarına doğru teşekkül etmeğe başlamıştır En eski Oğuz ve Uygur soyuna ait bir kısım destanımsı söylentilerin, daha sonra diğer Türk Boyları arasında anlatılıp genişlemesi ve bunlara yapılan ilaveler, bilinen Cengiz Han Destanının esasını teşkil etmektedir

Daha doğrusu Cengiz Han Destanı, aslı bu söylentiler olan ve sonradan Cengiz Han' ın şahsiyeti ve adı etrafında toplanıp geliştirilen yakıştırma bir destan görünüşündedir

Cengiz Han Destanını anlatan eserler, Cengizname adını taşır Tıpkı Oğuz Han Destanını anlatan eserlere Oğuzname denildiği gibi Moğol, Türk ve İslami motifleri işleyişleri bakımından Cengiz Han Destanı üç ayrı rivayet halindedir
Türk rivayetlerinin işlediği bütün motifler, daha önce de belirttiğimiz gibi eski Türk Destanlarının motiflerine benzer İslami rivayetiyle Cengiz Han Destanı, bir İslam mücahidin destanı gibidir Moğol rivayetinde ise Cengiz Han' ı bir Moğol bahadırı olarak görürüz

Cengiz Han, baba tarafından Oğuz Han' a dayanmaktadır; ana soyundan da Altın Han' a varmaktadır Altın HaN Akdeniz' de, Malta' da hüküm sürmektedir Çok güzel bir kızı vardır Altın Han, dillere destan olan bu çok güzel kızını, güneş yüzü görmeyen, hiç bir yanından iç tarafına hiç bir ışık sızdırmayan bie saraya kapatıp gözlerden ırak tutmaktadır Günlerden bir gün, bütün dikkatlere rağmen gün ışığı Altın Han' ın güzel kızını bulur Kızın, bu gün ışığından bir çocuğu olacağını anlayan Altın Han utancını ve yüz karasını kimseye göstermemek için kızını, kırk cariye ile birlikte bir gemiye koyar denize salar

Gemiye, denizde bir kahraman rastlar Bu kahramanın adı Tumavi Mergendir Altın Han' ın kızını görür görmez beğenir, alır Kızın bir oğlu olur Adını Dobun Bayan koyarlar

Altın Han' ın kızının, tumavi Mergen' den de çocukları olur Bunları da, Bilgidey ve Büdenedey diye çağırırlar

Dobun Bayan büyür, evlenecek çağa gelir; evlendirirler Alanguva adında bir güzel kız alırlar Dobun Bayan' ın, Alanguva' dan üç oğlu olur Bundan sonra Dobun Bayan ölür

Dobun Bayan' ın ölümünden bir müddet sonra, Onun bir nur halinde yeniden dünyaya döndüğü anlaşılır Bu nur halinde dönüşten sonra, yine Alanguvan' ın kocası olmuştur ve Alanguva bir erkek çocuk daha doğurmuştur Bu çocuğun adını Cengiz koyarlar

Cengiz doğunca, ruhu nur halinde dünyaya dönmüş olan dobun Bayan, kurt halinde dünyayı bir daha terkeder

Fakat, en çok kardeşleri, Cengiz' in hem nurdan doğmuş olduğuna hem de kendi kardeşleri olduğuna bir türlü inanmak istemezler Kardeşlerine türlü eziyetler ederler Fakat halk ötekilerden çok Cengiz' i sevmektedir

Bir gün Cengiz kardeşlerinden kurtulmak için kaçar, dağda yaşamağa başlar Türk boyları, aralarında temsilciler seçerek cengiz' e gönderirler ve yaşamakta olduğu dağda Cengiz' i bulup kendilerine Han seçerler

Cengiz Han, bütün ömrünü yurduna ve milletine verir; çalışıp didinir, dünyanın en büyük ve en sağlam devletlerinden birini kurar Sonunda bu devleti çocukları arasında taksim ederek ölür

Cengiz Han Destanının İslami rivayeti:

Bu rivayete göre Cengiz' in bir adı da Timuçin' dir Doğacağını çok önceden kahinler haber vermişlerdir Doğduğu zaman da , babası, Tatar Hanlarından Timuçin' i mağlup etmiştir Bu yüzden doğan oğlunun adını Çimuçin (Timuçin) koyar

Tıpkı Davut Peygamber gibi Timuçin de on yedi yaşına kadar çobanlık yapıp, dağda bayırda sürüsünü otlatır Babası ölünce de, halk, Timuçin' in kendilerine Han olmasını isterler Zaten Timuçin' in Han olarak seçilmesini Tanrı da buyurmuştur

Eyliyalardan Abız gelerek Timuçin' e Cengiz adını vermiş ve bütün dünyayı fethedip efendisi olacağını muştulamıştır Bu sırada bir kuş ötmeğe başlamış ve öterken: "Cengiz! Cengiz!" diye haykırmıştır

Bunun üzerine Hanlığı kabul eden Cengiz evliyanın dediklerini doğrulamıştır