Metaller

METALLER

Elementlerin çoğu metaldirMetaller dayanıklı,ağır,parlak ve eritilmesi zor maddelerdirIsıyı iyi iletirler ve üzerlerine vurulduğunda çınlarlarBir çok metal dövülgendir yani dövülerek onlara şekil verilebilirBazı metaller ise çekilebilme özelliğine sahiptir,yani ince teller haline getirilebilirAncak bunun istisnaları da vardırÖrneğin bir metal olan cıva oda sıcaklığında sıvı haldedir

Metaller ayırt edici kimyasal özelliklere sahiptirAsitlerle tepkimeye girerek tuzları ve havadaki oksijenle birleşerek bazik oksitleri oluştururlarMetaller arasında pek çok benzerlik olmasına karşın özel bir kullanım için gereken uygun metalin belirlenmesini sağlayan farklılıklar da söz konusudurBazı metaller , örneğin aliminyum(Al) hafiftir ve bu nedenle havacılık endüstrisinde kullanılmaya uygundurBazıları ise ,örneğin sıhhi tesisatta kullanılan krom(Cr) krozyona ,yani yenime karşı dirençlidir



òAliminyum(Al)demir(Fe),kalsiyum(Ca),sodyum(Na),pot asyum(K) ve magnezyum yer kabuğunda bol bulunan metallerdir

òPeriyodik cetvelin gruplarında bulunan elmentler metal ve ametal biçiminde sınıflandırılır1A,2A,B grupları metallerin yoğun olarak bulunduğu gruplardır
[FONT='Times New Roman']

òDikey gruplarındaki elementler benzer özellikler taşırTablonun sol tarafındaki alkali metallerin hepsi suyla tepkimeye girerek alkali oluştururDördüncü sıradan başlayarak aşağıya doğru yer alan geçiş metalleri, oluşturdukları renkli tuz çeşitleriyle dikkat çeker
Metal Tepkimeleri:
Bir element bağ yapmak üzere kolaylıkla elektron kazanır ya da yitirirse o elemente tepkin denir
Metallerin hepsi su ve havayla tepkimeye girişlerine göre bir sıraya konabilir bu tepkinlik sırası olarak bilinir ve aynı zamanda metallerin cevherlerinden elde edilebilme kolaylıklarını da gösterir
Örneğin;Altın(Au)en az tepkin olan metaldir ve tepkinlik sırasında en alt sırada yer alırSuyla ,seyreltik asitlerle ve havayla tepkimeye girmez ve doğada element olarak bulunur
Değişik Metallerin Tepkinliği:
Potasyum(K) ve kalay(Sn) suyla temas ettiğinde farklı davranırPotasyum metali şiddetli bir tepkime verir ve açığa o kadar çok ısı çıkarki,oluşan hidrojen gazı hemen tutuşur ve eflatun renkte bir alev çıkararak yanarTepkinlik sıralamasında daha alt sırada yer alan kalay ise suyla tepkimeye neredeyse hiç girmezSu yerine seyreltik asit kullanıldığında potasyum daha şiddetli bir tepkime verirken kalay tepkimeye çok yavaş girerek hidrojen oluşur
Metal Bileşikleri:
İki ya da daha çok metal elementinin belirli oranlarda birleşmesiyle oluşan maddelerdirMetal bileşiklerinin özellikleri ve kristal yapıları bileşenlerinden oldukça farklıdır
Alaşım:
Bileşik ya da çözelti halindeki iki ya da daha fazla elementten oluşan metal niteliğinde maddelere alaşım denirÇeliğin en önemli bileşenlerinden biri olan karbonun(C)bir ametal olması dışında ,alaşımların bileşimine giren elemenler de genellikle metaldir

òÇoğu alanda saf metaller yerine çoğu zaman alaşımlar kullanılır çünkü arzu edilen bazı özellikler (örneğin sertlik veya düşük erime noktası)metallerin birbiriyle karıştırılması sonucu elde edilebilir



Metal Örnekleri:
òStronsyum(Sr):Yumuşak ve gümüşsü olan bu metal suyla tepkimeye girer ve havada yanarYanınca verdiği kırmızı alev nedeniyle havai fişeklerde kullanılır
òGalyum(Ga):Galyum metali, aliminyum gibi yumuşak, gümüşsü ve beyazdırBu metalin erime noktası o kadar düşüktür ki (30º)biraz sıcak olan bir avucun içinde tutulduğunda bile erirAyrıca galyum elektroliz yoluyla bir yan ürün olarak elde edilir ve elektronik endüstrisinde kullanılır


AMETALLER
Periyodik cetvelin sağ tarafında yer alan elementlere ametaller denirBunların yarısı gazdır(örneğin oksijen,azot ve klor)Brom(Br) oda sıcaklığında sıvıdır,diğerleri ise katıdırAmetllerin fiziksel özellikleri genellikle metallerinkinin tersidirKatı haldeyken kırılgandır ve dövülerek şekil verilemez(dövülgen değildir) ya da tel halinde çekilemez(çekilebilme özelliği yoktur)Ametaller,metallerden farklı bir kimyasal yapıya sahiptirlerElektriği ya da ısıyı iletmezlerAmetallerin kimyasal tepkimeleri de metallerinkinden farklıdır,seyreltik asitlerle tepkimeye girmezler ve hava ya da oksijenle yakıldıkalrında ,suyla tepkimeye girerek asitleri üretebilen oksitleri oluştururlarKatı haldeki ametallerin bazıları hem metal hem de ametal gibi davranır;bunlara yarı-metal veya yarı iletkenler denir

¨Ametallerin atomları genellikle küçüktür ve en dış kabuklarında görece olarak daha çok elektron bulunurSoygaz atomlarında elektron kabukları bütünüyle dolu olduğundan bu elementler hemen hemen eylemsizdir
¨Ametal elementlerde birkaçı hem yerkabuğunun büyük bölümünü oluşturur ,hem de canlıların var olabilmesi ve gelişmesi için yaşamsal önem taşır


Ametallerin Periyodik Cetveldeki Yerleri

òAmetaller periyodik cetvelin sağ üst tarafında yer alırlar
òKoyu mor renkteki alanda yarı-metal olarak bilinen elementler yer alır
òAmetallerin en sağdaki grubu 1980’li yıllara kadar bilinmiyordu,bunlar soygazlardır





Ametallerle ilgili bilgiler:
òKırmızı fosfor kibrit kutularının üzerinde kullanılırKibrit çöplerinin başında bir yükseltgen madde vardır ve fosfora sürtüldüğünde tutuşur
òAz miktarda florür, dişleri yiyeceklerdeki asitlerin etkisinden korurBu koruma su kaynaklarına florür eklenmesiyle de sağlanabilirGünümüzde modern diş macunlarına florür eklenir,bu uygulama,ciddi diş çürümelerini azaltmıştır




Değerlik Elektron Sayısı:
Bir atomun son dış enerji seviyesindeki elektron sayısına o atomun değerlik elektron sayısı denirDeğerlik elektron sayısına göre atomlar metal,ametal veya soygazdırlar;

1ē +1
2ē ___+2 metal
3ē ___+3
4ē ___+4 -4
5ē ___+5 –3
6ē ___+6 –2 ametal
7ē ___+7 –1
8ē ___kararlı bileşik yapamazlar soygaz


Örneğin;Nötr X atomunun kütle numarası 35 ve proton sayısı 17 ise X atomunun değerlik elektron sayısını bulunuz

Çözüm;

Eğer atom nötr ise p=e
22 6 2 5
17e____ 1s,2s,2p,3s,3p şeklinde bir elektron dağılımına sahiptir,

katsayısı en büyük olan değer 3s ve 3p olduğundan x atomu 5+2=7 elektrona sahiptirBu yüzden x ametaldir