Hırvatistan

Hırvatistan Hırvatistan Cumhuriyeti Ülkenin Resmi Tam Adı: Hırvatistan Cumhuriyeti
Kısa Şekli : Hırvatistan
Yerel Tam Adı: Republika Hrvatska
Yerel Kısa Şekli: Hrvatska
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkenti: Zagrep
İdari Bölümleri: 20 bölge ve 1 şehir; Bjelovarsko-Bilogorska Zupanija, Brodsko-Posavska Zupanija, Dubrovacko-Neretvanska Zupanija, Istarska Zupanija, Karlovacka Zupanija, Koprivnicko-Krizevacka Zupanija, Krapinsko-Zagorska Zupanija, Licko-Senjska Zupanija, Medimurska Zupanija, Osjecko-Baranjska Zupanija, Pozesko-Slavonska Zupanija, Primorsko-Goranska Zupanija, Sibensko-Kninska Zupanija, Sisacko-Moslavacka Zupanija, Splitsko-Dalmatinska Zupanija, Varazdinska Zupanija, Viroviticko-Podravska Zupanija, Vukovarsko-Srijemska Zupanija, Zadarska Zupanija, Zagreb, Zagrebacka Zupanija
Bağımsızlık Günü: 25 Haziran 1991 (Yugoslavya'dan)
Milli Bayramları: Cumhuriyet günü, 30 Mayıs (1990)
Anayasası: 22 Aralık 1990
Hukuk: Genel hukuk sistemi
Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: BIS (Uluslararası İmar Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
Balkan Yarımadasının kuzeybatısında yer alan bir Avrupa devleti Kuzeybatısında Slovenya, kuzeyinde Macaristan, güneyinde Bosna-Hersek, batısındaAdriya Denizi, kuzeydoğusunda Sırbistan yer alır

Târihi

Hırvatlar, günümüzde Ukrayna toprakları içinde bulunan Yuğni ve Dinyeper nehirleri arasında kalan Beyaz Hırvatistan'dan 6 yüzyılda göç ederek eski Roma illeri olan Pannonia ve Dalmaçya'ya yerleştiler Dalmaçya'ya yerleşen Hırvat kabileleri Prens Trpimir idâresinde birleştiler Yedinci asırda Katolikliği benimseyen Hırvatlar ile Ortadoks olan komşuları Sırplar arasında sürekli bir mücâdele oldu Bütün Hırvat topraklarına hâkim olan Kral Tomislav 925 senesinde kendini Hırvatistan kralı îlân etti Tomislav Bulgarlar, Macarlar ve Bizanslılarla savaşmak mecburiyetinde kaldı Hâkimiyetini Bosna, kıyı şehirlerine ve adalara kadar genişletti Kral Kreşimir zamanında Hırvatistan Bizans hâkimiyetini kabul etti Macaristan Kralı I Ladislas 1091'de Hırvatistan'ın büyük bölümünü ele geçirdi Son olarak seçilen Hırvat Kralı Petar Svacié, Macarlarla savaşırken 1097'de öldü Macaristan Kralı Kalman 1102'de Biograd na Morida Hırvatistan kralı olarak taç giydi
Bu târihten îtibâren Macaristan ile olan birlik sekiz yüz yıl devam etti Bu birlik döneminde kendi meclisi bulunan Hırvatistan'da idâreden ban ismi verilen kralın yerel temsilcisi sorumluydu Varna (1444) ve İkinci Kosova (1448) muhârebeleri sonunda Osmanlı Devleti, Hırvatistan'ın güney bölümünü hâkimiyeti altına aldı Mohaç Meydan Muhârebesinde (1526) Macaristan Kralı Lajos mağlup olunca, Hırvat topraklarının büyük bölümü Osmanlı hâkimiyeti altına girdi On altıncı asrın sonlarına kadar Hırvatistan sancak beyleri tarafından idâre edildi 1583'te eyalet durumuna getirilerek beylerbeylerinin idâresine verildi
İkinci Viyana Kuşatmasının ardından, Osmanlı Devletinin Avrupa'da gerilemesinden faydalanan Avusturya, Prens Eugéne komutasındaki orduları ile Hırvatistan topraklarını işgal etti (1697) Karlofça Antlaşmasıyla Besarabya'dan çekilen Osmanlılar, Pasarofça Antlaşmasıyla da Sava Nehrinin güneyinde kalan toprakları kaybettiler Böylece Hırvatistan'daki Osmanlı hâkimiyeti son bulmuş oldu Osmanlıların bölgeyi bırakmalarından sonra Hırvat toprakları özellikle Hırvat olmayan soylulara verildi On sekizinci asrın sonlarına doğru Avusturya'nın mutlakiyetçi idâresi Macar ve Hırvat soyluları birbirine yaklaştırdı Hırvat Meclisi 1790'da Macar Meclisi menfaatine bâzı yetkilerinden vazgeçti Napoleon I, 1805'te Hırvat ve Sloven topraklarını İllirya eyâletine kattı isede bu toprakları 1813'te kaybetti 1822'de eski sınırlarına kavuşan Hırvatistan, Macaristan ile bağlarını yeniden kurdu Bölge 1849'da Avusturya taht topraklarına katıldı Hırvatistan 1868'de özerk statülü Macar taht toprağı îlân edilerek Hırvatistan-Slovenya Krallığı adını aldı
Birinci Dünyâ Savaşının ardından Hırvat Meclisi, 29Ekim 1918'de Avusturya ve Macaristan ile olan bağlarını kopararak bağımsızlığını ve Sırp, Hırvat, Sloven krallığına bağlandığını îlân etti Bu krallık daha sonra Yugoslavya adını aldı İkinci Dünyâ Savaşı sırasında Yugoslavya'nın Almanya tarafından işgal edilmesinden bir süre sonra, 10 Nisan 1941'de Zagreb'de bir Bağımsız Hırvatistan Devletinin kurulduğu îlân edildi Bu devlet İtalya veAlmanya tarafından hemen tanındı Devlet; Slovenya, Bosna-Hersek ve Dalmaçya'nın bir bölümünü içine alıyordu Yeni devletin başına getirilen, Ustana adlı Alman yanlısı terör örgütünün lideri Aute Paveliç aşırı zorbalığa ve şiddete dayalı bir diktatörlük rejimi kurdu Savaş sırasında komünist partizanlar birçok bölgeyi ele geçirdiler Bu bölgelerde ""Ulusal Kurtuluş Konseyi"" kurdular Zagreb'in 1945'te partizanların eline geçmesinden sonra Konsey halk hükümeti hâlini aldı Daha sonra bir halk cumhuriyeti olarak Yugoslavya ile birleşti
1980'li yılların sonlarında görülen komünist ülkelerdeki demokratikleşme hareketi Hırvatistan'da da etkili oldu 1989'da Sırbistan ile Hırvatistan ve Slovenya'nın ilişkileri bozuldu Aynı sene Hırvatistan Komünist Partisi kongresinde çok partili sisteme geçme kararı alındı Nisan 1990'da yapılan seçimleri Hırvatistan Demokratik Birliği kazandı Hırvatistan 1991 Temmuzunda bağımsızlığını îlân etti Bunu eski Yugoslavya'yı meydana getiren Cumhûriyetler tâkib etti Yugoslav ordusunun desteğini alan Sırp çeteleri Slovenya ve Hırvatistan'a karşı saldırıya geçti 1992'de Slovenya ve Hırvatistan ile Sırplar arasında barış sağlandı ise de arasıra çatışmalar sürmektedir




Fizikî Yapı

Ülke toprakları; Dalmaçya, Birinci Dünyâ Harbi öncesinde Avusturya toprağı olan Istria'nın büyük bölümü ve eskiden Macaristan'a âit olan Slovenya topraklarını içine alır Doğuda Tuna, Drova ve Sava ırmakları arasında kalan verimli ovalardan başlayıp, batıda Adriya Denizi boyunca Karadağ'a kadar bir hilal şeklinde uzanır Dinar Alpleri güneybatı topraklarını engebelendirir Dalmaçya kıyıları açıklarında kıyıya paralel birçok ada vardır

İklim

Istria Yarımadası ile Dalmaçya kıyılarında Akdeniz iklimi hüküm sürer Buralarda yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer İç kesimler ve dağlık bölgelerde iklim daha serttir
Tabiî Kaynakları
Mâdenler: Medjimurjo ve Slovenya'da petrol, Dalmaçya'da ise kömür ve boksit yatakları vardır
Bitki örtüsü ve hayvanlar: Ülke topraklarının % 37'si ormanlarla kaplıdır Kıyı bölgesinde yaygın olarak maki örtüsü görülür Ormanlarda çok çeşitli yabanî hayvan yaşar

Nüfus ve Sosyal Hayat

Nüfûsu yaklaşık 4808000 olan Hırvatistan'ın yüzölçümü 56538 km2dir Nüfus yoğunluğu 85'tir Hırvatlar ülke nüfûsunun % 75'ini meydana getirir Sırplar ise % 12'sini teşkil eder Halkın yaklaşık % 77'si Katoliktir Nüfûsun % 51'i şehirlerde yaşar Başkent Zagrep dışında başlıca şehirleri Rijeka, Fiume, Zadar, Sibenik, Dubrovnik'tir Eğitim gelişmiş olup, çok yaygındır Okur-yazar oranı % 994 civârındadır En önemli yüksek öğretim kurumu Zagrep Üniversitesidir

Ekonomi

Hırvatistan ekonomisi tarım ve sanâyiye dayalıdır Ekonomisi İkinci Dünyâ Savaşı öncesine kadar tarım ve sığır besiciliğine dayanırken, savaş sonrası, sanâyi hızla gelişti Ülkenin çeşitli yerlerinde çıkarılan petrol işletilmektedir Başkent Zagreb önemli sanâyi merkezidir Varazdin ve Karlovak'ta dokuma, Petrinija ve Koprivnica'da besin, Sisak'ta demir-çelik, Kutina'da kimyâ sanâyileri gelişmiştir Geniş ovalardan meydana gelen Slovenya büyük tarım sanâyi kombinalarını kapsayan zengin bir tarım bölgesidir Gemi taşımacılığı ve turizm önemli gelir kaynaklarındandır 1991'de başlayan iç savaş turizme büyük sekte vurmuştur İç savaş dolayısıyle ekonomi ve turizmdeki istikrarsızlık ve gerileme devam etmektedir

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Güneydoğu Avrupa, Adriyatik Denizi kıyısında, Bosna - Hersek ve Slovenya arasında yer almaktadır
Coğrafi Konumu: 45 10 Kuzey derecesi, 15 30 Batı boylamı
Bulunduğu Kıta: Avrupa
Yüzölçümü: toplam: 56,542 km²
Sınırları: toplam: 2,028 km
Sınır Komşuları: Bosna - Hersek 932 km, Macaristan 329 km, Yugoslavya 266 km, Slovenya 501 km
Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 5,835 km
İklimi: Akdeniz ve kıtasal iklim etkilidir
Arazi Yapısı: Coğrafik olarak çeşitlilik göstermektedir; Macaristan sınırı boyunca düz ovalar, Adriyatik kıyısında yüksek olmayan dağlar ve dağlık bölge yer almaktadır
Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Adriyatik Denizi 0 m
en yüksek noktası: Dinara 1,830 m
Doğal Kaynakları: Petrol, az miktarda kömür, boksit, demir, kalsiyum, doğal asfalt, silis, mika, kil, tuz, hidro enerji
Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %21
sürekli ekinler: %2
Otlakları: %20
Ormanlık Arazisi: %38
Diğer Arazileri: %19 (1993 verileri)
Sulanan Arazisi: 30 km² (1993 verileri)
Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Yıkıcı depremler
Nüfus: 4,334,142 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus Artış Oranı: %148 (2001 verileri)
Mülteci oranı: 1337 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Cinsiyet Oranı: doğumlarda: 106 erkek/kadın
15 yaş altı: 105 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 101 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 059 erkek/kadın
Toplam Nüfusta: 094 erkek/kadın (2001 verileri)
Bebek Ölüm Oranı: 721 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 739 yıl
Erkeklerde: 7028 yıl
Kadınlarda: 7773 yıl (2001 verileri)
Ortalama Çocuk Sayısı: 194 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %002 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 350 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az(1999 verileri)
Ulus: Hırvat
Nüfusun Etnik Dağılımı: Hırvat %781, Sırp %122, Boşnak %09, Macar %05, Slovenyalı %05, Çek %04, Arnavut %03, Romalı %02, diğer %69 (1991)
Din: Roma Katolikleri %765, Ortodoks %111, Müslüman %12, Protestan %04, diğer %108 (1991)
Diller: Hırvatça %96, diğer %4 (İtalyanca, Macarca, Çekce, Slovakca ve Almanca)
Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
Toplam Nüfusta: %97
erkekler: %99
kadınlar: %95 (1991 verileri)
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 249 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %32 (2000 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %10
endüstri: %19
hizmet: %71 (1999 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %6 (2000 verileri)
İş Gücü: 168 milyon (October 2000)
İşsizlik oranı: %22 (2000)
Endüstri: Kimyasallar ve plastik sanayi, makine parçaları, metal, elektronik aletler, domuz yağı ve gıda maddeleri, alüminyum, kağıt ve ağaç ürünleri, yapı malzemeleri, tekstil, gemi yapımı, petrol ve petrol arıtımı, yiyecek ve içecek, turizm
Endüstrinin büyüme oranı: %17 (2000)
Elektrik Üretimi: 1096 milyar kWh (1999)
Elektrik Tüketimi: 13643 milyar kWh (1999)
Elektrik İhracatı: 1 milyar kWh (1999)
Elektrik İthalatı: 445 milyar kWh (1999)
Tarım Ürünleri: Buğday, mısır, şeker pancarı, ayçiçeği çekirdeği, yonca, zaytin, narenciye, üzüm, soya fasulyesi, patates, büyükbaş hayvan, süt ürünleri
İhracat: 43 milyar $ (1999)
İhracat Ürünleri: Ulaşım araçları, tekstil, kimyasallar, gıda ürünleri, yakıt
İhracat Ortakları: İtalya %18, Almanya %157, Bosna - Hersek %128, Slovenya %106, Avusturya %62 (1999)
İthalat: 78 milyar $ (1999)
İthalat Ürünleri: Makine, ulaşım ve elektrik araç gereçleri, kimyasallar, yakıt ve yağlar, gıda maddeleri
İthalat Ortakları: Almanya %185, İtalya %159, Rusya %86, Slovenya %79, Avusturya %71 (1999)
Dış Borç Tutarı: 99 milyar $ (1999)
Para Birimi: Kuna (HRK)
Para Birimi Kodu: HRK
Mali Yılı: Takvim yılı