A Nı ( Hatıra ) T ürü

**Şengül Şirin** · 04-29-2009

A N I ( HATIRA ) T Ü R Ü

Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür

Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir

Özellikleri :
1 � Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır

2 � İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır
3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar

4 � Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve
araştırmalarını anlatır

5 � Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar

6 � Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir

TARİHSEL GELİŞİMİ
Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı
Ksenophon�un �Anabasis� adlı eseriyle vermiştir

Alman filozofu Eflatun�un birçok eseri bu türdendir
18

yüzyılda J

J

Rouseau�nun � İtiraflar� Goldoni�nin �İyilkik Sever Somurtkan�, Goethe�nin �Şiir ve Gerçek Andre Gide�nin �Jurnaller �bu alanda önemli eserlerdir

19

yüzyılda Fransız edebiyatında :Victor Hugo�nun�Gördüklerim�, Stendhal!ın �Bencillik Anılar, Verlaine�nin � İtiraflar Rus yazar Tolstoy�un İtidafım� 20

yüzylda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir

Bizde, 7

yüzyıla ait �Göktürk Yazıtları� bu türün ilk örneği sayılmaktadır

16

yüzyılda Hindistan�da bir imparatorluk kurmuş olan Babür Şah�ın yazdığı �Babürname� , 17

yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han�ın yazdığı �Şecere-i Türk� , Katip Çelebi ve Naima�nın bir çok eseri bu türün örneklerindendir

Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan �Vakainameler, Gazavatnmeler, sefaretnameler bu türün öenekleri sayılmaktadır
Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştir

Önceleri Ebuziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar Daha sonra
Akif Paşa�nın �Tabsıra�
Namık Kemal�in �Magaza Mektupları� ,
Ziya Paşa�nın �Defter-i Amel�
Ahmet Mithat Efendi�nin �Menfa�
Muallim Naci�nin �Ömer�in Çocukluğu�
Servet-i FünunDöneminde;
Ahmet Rasim�in �Eşkal-i Zaman�, �Falaka� � Maharir �,�Şair �
Halit Ziya�nın �Kırk Yıl�, Saray ve Ötesi
Hüseyin Cahit Yalçın�ın : � Edebi Hatıralar�

Son Dönem Edebiyatında
Yakup Kadri: �Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda , Gençlik ve Edebiyat
Hatıraların�
Ruşen Eşref Ünaydın : � Atatürk�ü Özleyiş�
Falih Rıfkı Atay : �Çankaya�
Halide Edip

�Türk�ün Ateşle İmtihanı�
Yahya Kemal: � Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım �
Yusuf Ziya Ortaç � Porteler,� Bizim Yokuş�
Ahmet Hamdi Tanpınar

� Kerkük Anıları�
Samet Ağaoğlu: � Babamın Arkadaşları�
Salah Birsel : �Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu�
Halikarnas Balıkçısı : � Mavi Sürgün�
Oktay Rıfat

�Şair Dostlarım�

Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir

ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI
1 � Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür

2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır
3 - Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir

4 - Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır

04-29-2009	#1
Şengül Şirin	A Nı ( Hatıra ) T ürü A N I ( HATIRA ) T Ü R Ü Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir Özellikleri : 1 � Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır 2 � İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır 3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar 4 � Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve araştırmalarını anlatır 5 � Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar 6 � Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir TARİHSEL GELİŞİMİ Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı Ksenophon�un �Anabasis� adlı eseriyle vermiştir Alman filozofu Eflatun�un birçok eseri bu türdendir 18 yüzyılda J J Rouseau�nun � İtiraflar� Goldoni�nin �İyilkik Sever Somurtkan�, Goethe�nin �Şiir ve Gerçek Andre Gide�nin �Jurnaller �bu alanda önemli eserlerdir 19 yüzyılda Fransız edebiyatında :Victor Hugo�nun�Gördüklerim�, Stendhal!ın �Bencillik Anılar, Verlaine�nin � İtiraflar Rus yazar Tolstoy�un İtidafım� 20 yüzylda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir Bizde, 7 yüzyıla ait �Göktürk Yazıtları� bu türün ilk örneği sayılmaktadır 16 yüzyılda Hindistan�da bir imparatorluk kurmuş olan Babür Şah�ın yazdığı �Babürname� , 17 yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han�ın yazdığı �Şecere-i Türk� , Katip Çelebi ve Naima�nın bir çok eseri bu türün örneklerindendir Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan �Vakainameler, Gazavatnmeler, sefaretnameler bu türün öenekleri sayılmaktadır Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştir Önceleri Ebuziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar Daha sonra Akif Paşa�nın �Tabsıra� Namık Kemal�in �Magaza Mektupları� , Ziya Paşa�nın �Defter-i Amel� Ahmet Mithat Efendi�nin �Menfa� Muallim Naci�nin �Ömer�in Çocukluğu� Servet-i FünunDöneminde; Ahmet Rasim�in �Eşkal-i Zaman�, �Falaka� � Maharir �,�Şair � Halit Ziya�nın �Kırk Yıl�, Saray ve Ötesi Hüseyin Cahit Yalçın�ın : � Edebi Hatıralar� Son Dönem Edebiyatında Yakup Kadri: �Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda , Gençlik ve Edebiyat Hatıraların� Ruşen Eşref Ünaydın : � Atatürk�ü Özleyiş� Falih Rıfkı Atay : �Çankaya� Halide Edip �Türk�ün Ateşle İmtihanı� Yahya Kemal: � Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım � Yusuf Ziya Ortaç � Porteler,� Bizim Yokuş� Ahmet Hamdi Tanpınar � Kerkük Anıları� Samet Ağaoğlu: � Babamın Arkadaşları� Salah Birsel : �Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu� Halikarnas Balıkçısı : � Mavi Sürgün� Oktay Rıfat �Şair Dostlarım� Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI 1 � Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür 2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır 3 - Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır Günlükler ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen Anlık duygu ve düşünceler hakimdir 4 - Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır