04-28-2009
|
#1
|
Şengül Şirin
|
Anonim (Ortak) Halk Edebiyatı
Anonim Halk Edebiyatı ürünlerinin temel özelliği yaratıcılarının belli olmamasıdır Bunlar, sözlü gelenekte yaşar ve ağızdan ağıza yayılır Bu ürünlerin en önemlileri: Halk Masalları, Halk Hikayeleri‘dır diğer ürünler aşağıda kısaca açıklanmıştır:
Efsaneler:
İçlerinde olağanüstü kişi ve olaylar bulunan, tarihsel olaylarla Örülmüş halk masallarıdır Destan ve masala benzer ancak masal gibi iyi sonla bitmez
Karagöz ile Hacivat:
Seyirlik halk oyunlarındandır Bir gölge oyunu olan türün başlıca kahramanı olan Karagöz cahil halk tipini; Hacivat ise aydın ya da yan aydın tipi temsil eder Deriden kesilen ve “tasvir” denen birtakım biçimlerin, arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perdeye yansıtılması temeline dayanır
Orta Oyunu:
Karagöz’de olduğu gibi tuluata (doğaçlamaya ) dayalıdır Yazılı bir metne bağlı kalınmaz Seyircilerle çevrilmiş bir alanda oynanır En önemli kişileri kavuklu ve Pişekar’dır Yanlış anlamalar, şive taklitleri söz oyunları, hazır cevaplık başlıca güldürü öğeleridir
Meddah :
Tek kişilik gösteridir Meddah, öyküler anlatırken, öykülerde yer alan kişilerin de taklitlerini yapar Olabildiğince, onların kılığına bürünür Meddah öykülerinde konuşma dili kullanılır
Bilmeceler:
Çoğu ölçülü, uyaklı, aliterasyonudur Bir söz oyunu niteliği gösterir Amaç, bir varlık ya da nesnenin niteliklerini söyleyerek onun ne olduğunu karşıdakine buldurmaktadır ,
Fıkralar:
Fıkralar, nükteli küçük öykülerdir Güldürürken düşündürmeyi de amaçlar Nasrettin Hoca Fıkraları, Bektaşi ve incili Çavuş fıkraları ünlüdür
Atasözleri:
Kimin, ne zaman söylediği belirsizdir Uzun gözlem ve deneyimin ürünüdür Toplumumuzun, kültürünün, yaşam felsefesinin yansıdığı en önemli ürünlerdir İnsanlara öğüt vererek yol gösterir Çoğu hece ölçüsüyle söylenmiştir
Ninniler:
Küçük çocukları uyutmak amacıyla söylenirler Ezgilidirler Türkü biçimiyle oluşturulurlar
Ağıtlar:
Ninniler gibi ezgiyle söylenirler Türkülerin bir türü sayılabilir Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan acı anlatılır
Türküler:
Değişik konularda söylenebilir Her zaman ezgilidir Genellikle hecenin 11′li kalıbı kullanılır Düzenleyicileri genellikle bilinmez
Maniler:
Sevgi, doğa gibi konularda söylenir Tek dörtlükten oluşur Uyaklanışı (a a b a) biçimindedir
|
|
|