Dede Korkut

Kitâb-ı Dedem Korkud adlı eserde yer alan hikâyeleri ilk defa kabul edilen halk hikâyecisidir Kitabında Korkut Ata adı da geçer Reşidüddîn, Câmiü’t-tevârih’in de; Ebülgâzî Bahadır Han, Şecere-i Terâkime’sinde, Ali Şîr Nevâî de Ne-sâimü’l-muhabbe’sinde Dede Korkut hakkında efsânevî bilgiler verirler Bu yazarlara göre Dede Korkut Kara Hoca’nın oğludur Sir-i Derya nehri kenarında 100 veya 295 yıl yaşamış olan bir Kayı Türkü’dür Evliya Çelebi, türbesinin Ahlat’ta olduğunu yazar Bayat boyundan olduğuna, Hz Muhammed zamanında yaşadığına, Kazan Han’ın elçisi olarak Mekke’ye gittiğine ve İslâm dinine girdiğine dair rivayetler
de vardır
Dede Korkut kitabı bir önsöz ile oniki hikâyeden meydana gelmiştir Bu hikâyelerde Oğuzlar’ın komşu kavimler ile kendi aralarındaki mücâdeleleri, tabiatüstü kuvvetlerle savaşları destan ile halk hikâyesi arasında bir tür ve mükemmel birTürkçe ile anlatılmıştır Nazım nesir karışıktır Bu hikâyelerin, eski bir Türk destanının kalıntısı olduğunu ileri sürenler vardır Oğuzlar, Anadolu’ya göçerlerken bu destanı da birlikte getirmişler, yeni motif ve olaylarla da bezeyerek yaşatmışlardır Hikayelerin XV veya XVl’ıncı asırda yazıya geçirildiği sanılıyor Eserin biri Dresden Kütüphanesi, diğeri Vatikan Kütüphanesinde olmak üzere iki elyazması nüshası biliniyor Vatikan nüshası, eksiktir, sadece altı hikâye bulundurmaktadır Dede Korkut Hikayeleri konusunda Türkiye’de ve Türkiye dışında yüzlerce makale, inceleme, kitap yayımlanmış, bu_eserden ilham alınarak yeni eserler vücûda getirilmiştir Azerbaycan’da da filme alınmıştır
Başlıca çalışmalar: 10Şalk Gökyay, Dede Korkut (1938), 2 Aynı yazar, Dedem Korkud’un Kitabı (1973), 3 Muharrem Engin, Dede Korkut Kitabı (Giriş- metin- faksimile, 1958), 4 Ettore Rosl, Kitab-ı Dede Korku d (Vatikan, 1952)
Ziya Gökalp, Rıza Nur, Basri Gocul, B Kemal Çağlar, Niyazi Yıldırım Gencosmanoğlu bâzı hikâyeleri manzum olarak yeniden söylemişlerdir Dede Korkut Hikayeleri‘nden faydalanılarak yazılan oyunlar arasında Suat Taşer’İn Aşk ve Barış’ı (1961), Deli Dumrul-Ölüm ve Aşkı (1962), Firûzan Toprak’ın Boğaç Han’ı (1973) sayılabilir