Mevlana Celaleddin-i Rumi

(1207-1273) Şâir, düşünür Belh’te doğdu Bahaeddin Veled’in oğlu Ailesi ile birlikte on altı yıl süren bir seyahatten sonra Lârende (Karaman)’ye yerleşti İlk hocası, babasıdır Seyyid Burhâneddin’den naklî ilimler aldı Haleb’de Haleviye Medresesi’nde okudu Aynı yıllarda Şam’da Muhyiddin-i Arabî, Sadeddin-ı Hamavî ve Ehvadüddîn-ı Kirmanî ile görüşerek tasavvufMevlana bu ayrılıktan çok etkilenmiş ve kimseyle görüşmemiştir Bunun üzerine dostları, Sultan Veled’i Şam’a gönderip Şems’i geri çağırdılar Mevlana Celaleddin-i Rumi, Şems’i evlatlığı Kimya ile evlendirdi Bâzı dedikodular yüzünden Şems öldürüldü Çok üzülen Mevlânâ duygulu gazellerle acılarını dile getirdi Daha sonra Selâhaddin ve Ahi Türkoplu Hüsameddin ile dostluk kurdu Mesnevi, Hüsameddin’in gayreti ile yazıya geçirildi Mevlânâ, Konya’da öldü Türbesi müze halindedir bilgileri aldı 1230′dan sonra Konya’da babasının yerine Medrese’de dersler verdi 1226′da sofi Tebrizli Şems ile tanıştı, sohbet etti Bu esnada medresedeki derslerini ihmal etmesi ve diğer insanlarla görüşmemesi sebebiyle hoşnutsuzluk duyanlar Şems’i tehditle Konya’dan uzaklaştırdılar
Dünya edebiyatının sayılı şairlerindendir Tasavvuf edebiyatını halk zevkine uygun şekilde, hikayeler yardımıyla anlattı İlâhî aşkı terennüm eden, insanlara nasihat veren, doğru yolu gösteren şiirler yazmıştır Çağının geleneğine uyarak şiirlerini Farsça söylemiştir Mevlânâ, mevlevîlerin pîridir Tarikat, onun ölümünden sonra kurulmuş, Çelebi Hüsâmeddin’in ölümünden sonra da Sultan Veled tarafından bir sisteme bağlanmıştır
Eserleri:
1 Divân-ı Kebir (Dîvan-ı Şems Tebrîz, Dîvân-ı Semsü’l-Hakayık) Şiirrubailerindeki fikir inceliği ve hayâl zenginliği dikkat çekecek derecede güzeldir Abdülbâki Gölpınarlı bu eseri 7 cilt hâlinde Türkçe‘ye çevirdi (İlk beş cilti Remzi kitabevi neşriyatından olmak üzere 1957-1960 yılları arasında, altıncı cildi Milliyet yayınları arasında, yedinci cilt de İnkılap ve Aka Kitapevleri tarafından 1973′de yayınlandı Dıvân’da yer alan rubailer de Hasan Ali Yücel (107 rübâî, 1932), Asaf Halet Çelebi (276 rubâî, 1944) ve Abdülbaki Gölpınarlı (tamamı, 1964), tarafından tercüme edilip neşredildi] değeri bakımından en önemli eseridir Gazellerindeki aşk terennümleri,
2 Mesnevî [(6 Cilt 25618 beyit Dünyaca tanınmış İngilizce, Fransızca, Almanca ve Ordu diline çevrildi Tasavvufu birtakım hayalî ve realist öykülerle anlatır Olgunluk döneminin eseridir İlk 18 beyiti kendi, kalanını Hüsameddin Çelebi yazıya geçirdi En güzel baskısını RB Nicholson yaptı Türkçe'ye pek çok tercüme ve şerhleri vardır XVIII'inci asırda Süleyman Nahifi, Mesnevi'yi nazmen Türkçe'ye çevirdi (Amil Çelebioğlu, Mesnevi-i Şerif, Aslı ve sâdeleştirilmişiyle Manzum Nahifi Tercümesi'ni yayınladı) Abdülbakî Gölpınarlı Mesnevî'nin tamamını günümüz Türkçesine tercüme etti]
3 Fihi mafih [Farsça, mensur Mevlânâ'nın sohbetlerinin yazıya geçirilmesi ile meydana gelmiş 70'ten fazla sohbet var Meliha Ülker Tarıkahya (istanbul, 1954) ve Abdülbâki Gölpınarlı (İstanbul, 1959) Türkçe'ye çevirip bastırdı]
4 Mektûbât [(Sonradan biraraya getirilen mektuplarıdır FNafiz Uzluk, Kitabü't-teressül Lit-tevessül lle't-tefaddül adı ile 1937'de neşretti],
5 Mecâlis-i Seb’a [Mevlânâ'nın 7 va'zının bir araya toplanması ile meydana gelen öğüt kitabı FNafiz Uzluk eserin metnini ve Hulusi'nin tercümesini bastırdı (1937)] Mevlânâ, Farsça yazmakta birlikte aslının Türk olduğunu kendisi söyler Dîvân’ında Türkçe beyit ve İbareler vardır Bunları Şerafettin Yaltkaya (Mevlânâ’da Türkçe Kelimeler ve Türkçe Şiirler, Türkiyat Mecmuası, CIX, 1934) İle Mecdut Mansuroğlu (MC Rûmi’de Türkçe Beyit ve İbareler, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, 1954), yayımladı