Ömer Hayyam (Ömer Hayyam Kimdir? - Ömer Hayyam Hakkında)

Ebul Feth Ömer bin İbrahim veya Ömer Hayyam (18 Haziran 1048 - 4 Aralık 1131),

İranlı şair, filozof, matematikçi ve astronom

Hayyam 'Çadırcı' takma adını atalarının çadırcılık yapmasından almıştır Ayrıca İstanbul'un beyoğlu ilçesinde bir semte adını da vermiştir Tarlabaşı bulvarından başlayıp, Dolapdereye kadar inen caddenin adıdır

Eserleri

Hayyam, astronomi, cebir ve geometri ile ilgili birçok eser yazmıştır

* Rubaiyat
* Fiil-Berahin Ala Mesail-Cebr Vel-Mukabele
* Risale fi Şerhi Maeşkale min Müsadereti Kitabı Oklides
* Muhtasar fit-Yab'iyat
* Risale fi Külliyetril-Vücud
* Risalet-il-Keun vet-Teklif
* Mükilat-ül hisab
* Mizan-ül Hikme
* Levazım-ül-Emkine
* Kitab-ül Şifa
* Risale Fiha el-ihtiyal li-marifati Midar-iz Zehep vel-fiddati-fi cismin mürekkebi
* Nevruz name
* Ravdat-ül-klüb
* Risale-in vücudiye

Matematikçi,Astronom,Filozof,Şair

Elde bulunan ender kayıtlara dayanılarak Ömer Hayyam'ın çalışmaları şöyle sıralanabilir:İlmini genişletmek için zamanın ilim merkezleri olan Semerkand, Buhara, İsfahan'a yolculuklar yapmıştır 4 Aralık 1131'de doğduğu yer olan Nişabur'da fani dünyaya veda eder

Ömer Hayyam
1048-1131

Asıl adı Giyaseddin Ebu'l Feth Bin İbrahim El Hayyam' dır18 Mayis 1048'de İranin Nişabur kentinde doğan Ömer Hayyam bir çadırcının oğluydu Çadırcı anlamına gelen soyadını babasının mesleğinden almistirFakat o soyisminin çok ötesinde işlere imza atmıştır

İlgilendiği ilimler:

matematik ,fizik,astronomi,şiir,tıp,müzik Horasan'ın yıldızı; İran'ın; Irak'ı Acemi ve Irak'ı Arabi olmak üzere her iki Irak'ın dahisi, feylesofların prensi Ömer! Daha yaşadığı dönemde İbn-i Sina'dan sonra Doğu'nun yetiştirdiği en büyük bilgin olarak kabul ediliyordu Tıp, fizik, astronomi, cebir, geometri ve yüksek matematik alanlarında önemli çalışmaları olan Ömer Hayyam için “zamanın bütün bilgilerini bildiği” söylenirdi O herkesten farklı olarak yaptığı çalışmaların cogunu kaleme almadi, oysa O ismini çokça duyduğumuz teoremlerin isimsiz kahramanıdır

Yazdığı bilimsel içerikli kitaplar arasında Cebir ve Geometri Üzerine, Fiziksel Bilimler Alanında Bir Özet, Varlıkla İlgili Bilgi Özeti, Oluş ve Görüşler, Bilgelikler Ölçüsü, Akıllar Bahçesi yer alır En büyük eseri Cebir Risalesi'dir On bölümden oluşan bu kitabın dört bölümünde kübik denklemleri incelemiş ve bu denklemleri sınıflandırmıştır Matematik tarihinde ilk kez bu sınıflandırmayı yapan kişidir O cebiri, “ sayısal ve geometrik bilinmeyenlerin belirlenmesini amaçlayan bilim” olarak tanımlardıMatematik bilgisi ve yeteneği zamanın çok ötesinde olan Ömer Hayyam denklemlerle ilgili başarılı çalışmalar yapmıştir Nitekim, Hayyam 13 farklı 3 dereceden denklem tanımlamıştır Denklemleri çoğunlukla geometrik metod kullanarak çözmüştür ve bu çözümler zekice seçilmiş konikler üzerine dayandırılmıştır Bu kitabında iki koniğin arakesitini kullanarak 3 dereceden her denklem tipi için köklerin bir geometrik çizimi bulunduğunu belirtir ve bu köklerin varlık koşullarını tartışırBunun yanısıra Hayyam, binom açılımını da bulmuşturBinom teoerimini ve bu açılımdaki katsayıları bulan ilk kişi olduğu düşünülmektedir (Pascal üçgeni diye bildiğimiz şey aslında bir Hayyam üçgenidir )

Bir kitabında da Öklit'in aksiyomlarıyla ilgili çalışmaları toplayan Hayyam, Öklit'in paralellik aksiyomunu başka bir önerme kümesiyle değiştirdi Bunun sonucunda bugün öklit-dışı geometride kullanılan “geniş, dar ve dik açı hipotezleri” ile ilgili biçimlere ulaştı Yani öklitdışı geometrinin temellerini atan Hayyam olmuştur Öklit'in yapıtı üzerine yorumlarında, irrasyonel sayıların da tıpkı rasyonel sayılar gibi kullanılabileceğini kanıtlaması matematik tarihinde bir dönüm noktası oluşturdu İsfahan'da üç yıl çalışarak kurduğu rasathanede gökyüzünü inceler, bilimsel çalışmalar yapar, hükümdarın özel müneccimi olur, yıldız falına bakardı

Ömer Hayyam kendi doğum tarihini bu kadar net şekilde bir gökbilimci hassasiyetiyle kendisi bulmuştur 21 Mart 1079 yılında tamamladığı, halk arasında “Ömer Hayyam Takvimi” bugün ise “Celali Takvimi” olarak bilinen takvim için büyük çaba sarf etmiştir Güneş yılına göre düzenlenen bu takvim 5000 yılda bir gün hata verirken, bugün kullandığımız Gregoryen Takvimi 3330 yılda bir gün hata vermektedir Eserleri arasında İbn-i Sina'nın Temcid (Yücelme) adlı eserinin yorum ve tercümesi de yer alır

Öğrenimi tamamlayan Ömer Hayyam kendisine bugünlere kadar uzanacak bir ün kazandıran Cebir Risaliyesi'ni ve Rubaiyat'ı Semerkant'ta kaleme almıştır Dönemin üç ünlü ismi Nizamülmülk, Hasan Sabbah ve Ömer Hayyam bu şehirde bir araya gelmiştir Dönemin hakanı Melikşah, adı devlet düzeni anlamına gelen ve bu ada yakışır yaşayan veziri Nizamülmülk'e çok güvenirdi Ömer Hayyam ile ilk kez Semerkant'ta tanışan Nizam onu İsfahan'a davet eder Orada buluştuklarında O'na devlet hülyasından bahseder ve bu büyük hayalinin gerçekleşmesi için Hayyam'dan yardım ister Fakat Hayyam devlet işlerine karışmak istemez ve teklifini geri çevirir Saray entrikalarından hayatının sonuna kadar uzak kalmayı yeğler

Bazı Ömer Hayyam şiirleri
AŞK

Ezeli sırları ne sen bilirsin ne de ben
Bu muammayı ne sen okuyabilirsin ne de ben
Perde ardında sen ben dedikodusu var amma
Perde kalktı mı ne sen kalırsın ne de ben


Ey dünyanın işinden haberi olmayan sen yoksun
Dünya esen yel üstüne kuruldu
Varlığımız iki yokluk arasındadır
Çevrendekilerde hiçdir sen de bir hiçsin


Medresede söz vardır tekkede de hal
Fakat bu aşk sözden de dışarıdır halden de
İster şeriat müftüsü ol ister şehir vaizi
Aşk mahkemesine gelindi mi dilsiz kesilir

Bugün zevk etmek elindeyken zevkine bak
Yarını düşünmen beyhude bir heves
Bir çok kişiden arda kalanlar
Sana da kalmayacak sen de göçüp gideceksin

AŞK VE KALP

Bir kalb ki onun sevmesi aldanması yok
Tutkunluğu yok , bir güzele yanması yok
Bin kez yazık olsun sevisiz yüreğe
Aşksız geçecek günlerin faydası yok
CENNET CEHENNEM

Sevgiyle yoğurulmamışsa yüreğin,
Tekkede manastırda eremezsin
Bir kez gerçekten sevdinmi bu dünyada,
Cennetin, Cehennemin üstündesin
DOSTLARIM

Dostlarımdan korkarım
Dostlarım
Ama ben
Dostlarımdan korkarım

YÜREK

Bir yürek ki yanmaz yürek denir mi ona
Sevmek haram yüreğinde ateş olmayana
Bir günü sevgisiz geçirdinse yazık
En boş geçen günün o gündür inan bana



En ünlü Atesitlerden biridir, ünlü Matematikçi, Astrolog ve Fizikçidir Bunlara rağmen en ünlü olduğu nokta Edebi eserleridir Dünyanın en mükemmel dizelerine sahip olan şairdir Nizamülmülk'ün en güvendiği adamlardan biridir Aynı zamanda Hasan Sabbah'la karşılaşıp onu Nizamülmülk'ün hayatına sokarak tarihin akışını değiştirmişHasan Sabbah'ın hayatını değiştiren sözü söylemiştir;



"Bu insanlar cennet için yaşıyorlar, ancak onlara bir cennet verebilirsen onları yönetebilirsin"

" Ev vela;
Benim rızam olmaksızın
Dünyaya getirildim,
Hayatta
Hayretimden başka birşey artmadı
Yine elimde olmadan
Bu dünyadan göçeceğim
Gelmekten, kalmaktan, göçmekten
Maksat ne?
Hala anlamış değilim"

" Hayyam yalnızdın sevgilinin yanında,
Şimdi gitti artık ona sığınabilirsin"



(İyisiyle kötüsüyle İnternetten derlemedir)