Dolar Yükseliyor, Türkiye'nin Kur Riski Büyüyor

Dolar yükseliyor, Türkiye'nin kur riski büyüyor

Özel sektörün orta ve uzun vadeli dış borcu 1397 milyar dolara ulaşırken, tamamına yakını bankalar ve şirketlere ait kısa vadeli dış borç stoku da 2008 sonu itibariyle 502 milyar dolar olarak açıklandı Yurtdışında artan dolar talebinin de etkisiyle doların son günlerde yeniden hızlı biçimde çıkışa geçmesi yüksek boyutta bir kur riski oluşturuyor Uzmanlar, kısa vadeli borç stokunun AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu 2002 sonundan bu yana çok hızlı bir artış gösterdiğini belirtiyorlar


Özel sektörün orta ve uzun vadeli dış borcu 2008 sonunda 1397 milyar dolara ulaşırken, Türkiye'nin tamamına yakını bankalar ve şirketlere ait kısa vadeli dış borç stoku da aynı tarih itibariyle 502 milyar dolar olarak açıklandı Toplam borcu 200 milyar dolara yaklaşan özel sektör, özellikle kısa vadeli borçlar dolayısıyla ciddi bir kur riski ile karşı karşıya bulunuyor
Asıl kur riskinin yaşandığı kısa vadeli dış borç stoku, geçen yıl küresel krizin şiddetlendiği ve dış kaynak temininin zorlaştığı son çeyrekte 7 milyar dolara yakın küçülmesine karşın, 502 milyar dolarla yine yüksek boyutta bir kur riski oluşturuyor Dış borçların büyük bölümü dolar üzerinden alınan kredilerden oluşuyor
Geçen yıl özellikle Eylül'den bu yana kurlarda yaşanan hızlı yükseliş kısa vadeli dış borç nedeniyle yüklenilen kur riskini aşırı büyütürken, kriz nedeniyle dış kaynak girişinde ortaya çıkan sıkıntı borçların çevrilebilmesini zorlaştırdı
Yurtdışında artan dolar talebinin de etkisiyle dolar kurunun son günlerde yeniden hızla yükselişe geçmesi kısa vadeli borçlarda kur riskini daha da büyütüyor

50 milyar dolarlık kısa vadeli borç

Türkiye'nin 2008 sonu itibariyle 50 milyar 218 milyon dolar olan kısa vadeli dış borç stokunun 24 milyar 405 milyon doları bankalar ait bulunuyor Bunun da 9 milyar 148 milyon dolarını döviz kredileri, 6 milyar 732 milyon dolarını banka mevduatı, 5 milyar 363 milyon dolarını TL cinsinden mevduat, 3 milyar 162 milyon dolarını da döviz tevdiat hesapları oluşturuyor 2008 sonu itibariyle Merkez Bankası'nın kısa vadeli dış borcu 1 milyar 856 milyon dolar olurken, diğer sektörlere ait kısa vadeli dış borç stoku da 23 milyar 957 milyon dolar düzeyinde bulunuyor Bunun 21 milyar 971 milyon dolarla en büyük bölümü ticari kredilerden oluşuyor Diğer krediler de 1 milyar 986 milyon dolar

AKP döneminde rekor artış

Küresel kriz koşullarında Türkiye'den sermaye kaçışı olasılığı ve dış kaynak teminindeki güçlük nedeniyle ciddi bir kur riski yarattığı için ekonominin "yumuşak karnı" haline gelen kısa vadeli borç stoku, AKP tek parti hükümetlerinin iş başında olduğu 2002 sonundan bu yana çok hızlı bir artış gösterdi Bu dönemde en büyük artış da şirketler kesiminin borç yükünde gerçekleşti Anılan dönemde uygulanan yüksek faiz-düşük kur politikası, cari açığı büyütürken, bankalar ve şirketler kesiminde dövizle borçlanarak, devlet iç borçlanma senetlerine yatırma eğilimini de güçlendirdi
2002 sonunda 16 milyar 424 milyon dolar olan kısa vadeli dış borç, geçen yıl Eylül sonuna kadar olan dönemde yüzde 248 oranında 40 milyar 762 milyon dolar artış gösterdi Bu artış da tamamen özel sektör borcundan kaynaklandı 2008'in son çeyreğinde 6 milyar 968 milyon dolar azalan stokta, 2002-2008 dönemindeki net artış 33 milyar 794 milyon dolar oldu

Özel sektörün uzun vadeli borcu 1397 milyar dolar
Bu arada özel sektörün yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borçlarının bakiyesi 2008 yılında 18 milyar 805 milyon dolar artarak 139 milyar 722 milyon dolara ulaştı Bunun da 40 milyar 704 milyon dolarının bankalar ve bankacılık dışı finansal kuruluşlara, 99 milyar 18 milyon dolarla en büyük bölümünün ise şirketler kesimine ait olduğu belirlendi Geçen yıl bankalar uzun vadeli borç bakiyesini 1 milyar dolar dolayında azaltırken, şirketler kesiminin uzun vadeli borcu 19 milyar 807 milyon dolar arttı
1397 milyar dolarlık uzun vadeli borcun 1332 milyar dolarla büyük bölümünün yabancı ticari bankalar, yerli bankaların yurtdışı şubeleri, diğer finansal kuruluşlar gibi "özel alacaklılar"a olduğu belirlendi
Özel sektörün uzun vadeli yurtdışı kredileri 2002-2008 döneminde yaklaşık 4 kat artış gösterdi Söz konusu borçlarda altı yıllık dönemde 1106 milyar dolar artış yaşandı Bu dönemde bankalar ve diğer finansal kuruluşların toplam uzun vadeli borcu 75 kat olmak üzere 359 milyar, şirketlerin borcu da 747 milyar dolarla 3 kat artış gösterdi