Şükrü Saracoğlu

Mehmet Şükrü Saracoğlu, (d 1887, Ödemiş-İzmir – ö 27 Aralık 1953, İstanbul) Eski milletvekili ve başbakan

İlk ve orta okulu Ödemiş’te okuduktan sonra İzmir idadisi’ne girdi Son derece zeki, çalıskan bir öğrenciydi İzmir idadisini birincilikle bitirerek, Mekteb-i Mülkiye’ye geçti 1909 yılında Mekteb-i Mülkiye’ yi bitirerek İzmir Valiliği Maiyet Memurluğu’na atandı İzmir Sultanisi’nde matematik-öğretmenliği yapan Saracoğlu, 1911 yılında İttihat ve Terakki Ticaret Mekteb-i Müdürlüğü görevine getirildi

1914 yılının Ocak ayında bir devlet bursu kazanan Saracoğlu, Belçika’ya öğrenime gitti Kısa bir süre sonra Birinci Dünya Savaşı patlayınca hemen İzmir’e döndü 1915 Mayıs’ında tekrar Cenevre Siyasi İlimler Akademisi’nde okumak için İsviçre’ye giderek burada dört yıl kaldı ve bu fakülteyi çok iyi bir dereceyle bitirdi Mondros Mütarekesi’nden sonra Cenevre’de Türk Talebe Cemiyeti’ni kurarak bu cemiyet adına Fransızca bir derginin yayınlanmasını üstlendi Türk Talebe Cemiyeti’nin başkanı olarak Avrupa kamuoyunda Mondros şartlarının olumsuzluğuna tepki yaratmak için uğraşlar vererek Osmanlı Devleti’nin haklarını savundu

O günlerde İzmir işgal edilince Türkiye’ye gideceğini öğrendiği bir İtalyan gemisine kaçak binip yurda döndü Ulusal Kurtuluş Hareketi’ne katıldı Kuşadası, Nazilli ve Aydın yörelerinde kurulan Kuva-i Milliye hareketlerinin örgütlenmesinde çalıştı Osmanlı Meclisi Mebusanı’na İzmir milletvekili olarak seçildiyse de, Saracoğlu bu göreve katılmadı

Saracoğlu, 1923’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne İzmir Mebusu olarak girdi

Fethi Okyar kabinesinde Maarif Vekili, İnönü’nün 3 ve 4 hükümetlerinde Adliye Vekili, ve 12’nci Refik Saydam hükümetinde Hariciye Vekili olan Mehmet Şükrü Saracoğlu, 1942 yılında Refik Saydam’ın ölümü üzerine İnönü tarafından 9 Temmuz 1942 günü başkanlığa atanarak hükumeti kurmakla görevlendirildi 5 Ağustos 1942'de hükümet programını okurken "Biz Türk'üz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar bir vicdan ve kültür meselesidir Biz azalan veya azaltan Türkçü değil, çoğalan ve çoğaltan Türkçüyüz Ve her vakit bu istikamette çalışacağız"[1] demişti

Fethi Okyar hükümetinde Milli Eğitim Bakanlığı yapan Saracoğlu, 1926’da Yunanlılarla kurulan Mübadele Komisyonu’na başkanlık etti Başbakanlığına kadar kurulan bütün hükümetlerde görev aldı Bu hükümetlerde Maliye, Adliye ve Hariciye vekilliklerinde bulundu Varlık Vergisinin uygulanmasında öncülük etti Saracoğlu’nun 1932 yılında Paris’te Osmanlı borçlarının ödeme koşullarının saptanması görüşlerini Türkiye adına yürütürken görüyoruz 1933’de bir antlaşma ile bu konuyu başarıyla ve batılı gözlemcilerin hayranlığı içinde bitirirken izliyoruz Saracoğlu’nun devlet adamlığı vitrinini süsleyen en değerli ve liyakatinin zirvesine vardığı bu anlaşma ile genç Türkiye Cumhuriyeti’nin maliyesi soluk aldı

Genç Cumhuriyet’in devlet organlarının kurumlaşmasında da emeği geçen Saracoğlu, bakanlıkları sırasında avukatlık, hakimlik İcra İflas Kanunlarını hazırlamış ve çıkartmış iş esasına dayalı cezaevlerinin oluşmasını ve ilk örnek olarak İmralı’nın kuruluşunu sağlamıştır Barem ve Emeklilik kanunları da Saracoğlu’nun zamanında oluşturulmuştur

Refik Saydam’ın ölümü sonrasında 1942 yılında Başbakan olan Saracoğlu, bu döneminde de Cumhuriyet döneminin bütünsellik taşıyan seçim yasasını iki dereceli olarak hazırladı ve çıkarttı "Açık oy-gizli sayım" esaslarına göre hazırlanan bu kanuna göre her seçmenin hangi partiye oy verdiği herkes tarafından görülebilecek, fakat oy sayımı gizli yapılacaktı O tarihe kadar başka hiçbir demokrasi tarafından keşfedilmemiş olan bu usule göre yapılan 1946 seçimleri CHP tarafından kazanıldı Şükrü Saracoğlu döneminde başarılan diğer iki işlem ise muhalif işadamlarına salınan Varlık Vergisi ve Turancılık'la suçlanan milliyetçilerin işkenceden geçirilmesidir[2] İkinci Dünya Savaşı'nın "Milli Şef"likle idare edilen Almanya ve İtalya tarafından kaybedilmesi ve Sovyetler Birliği'nin Türkiye'den Kars, Ardahan, Artvin ve Sarıkamış'ı istemesinden sonra 1946'da Saracoğlu istifa ederek Başbakanlığı Recep Peker’e devretti 1 Kasım 1948 ve 22 Mayıs 1950 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı yaptı

Bütün demokratik ülkelerde olduğu gibi "Gizli oy-açık sayım" esasına göre 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan demokratik seçimlerde yeterli oy alamayan Saracoğlu TBMM'ye seçilemeyince siyaseti bıraktı 27 Aralık 1953'te İstanbul'da öldü Mezarı Zincirlikuyu Mezarlığı'ndadır

Şükrü Saracoğlu ayrıca 16 yıl boyunca Fenerbahçe Spor Kulübü'nün başkanlığını yapmıştır 22 Temmuz 1998 yılında alınan kararla Fenerbahçe Stadı'nın adı Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu olarak değiştirilmiştir