Mısır'ın Unutulmuş Hazineleri

Yazı: Zahi Hawass Fotoğraflar: Kenneth Garrett

Kahire'deki Mısır Müzesinin yüzüncü yıl sergisine bu özel bakışta, yıllardır karanlık depolarda kalmış ya da kalabalık galerilerde dikkatten kaçmış tarihi eserlerin, bu büyük gösteriye nasıl hazırlandığı anlatılıyor

Eski Mısır’ın 1800’lerde yapılan kazı çalışmalarıyla ortaya çıkan ihtişamı, 15 Kasım 1902’deki açılışında Mısır Müzesi’ni ışığa boğmuştu Efsanevi arkeologlar o günden beri bu zenginliklerin kat kat fazlasını açığa çıkardılar – harika heykeller, gizemli mumyalar, Tutankamun’un altınları Bunların çoğunun son durağı müze galerileri olmuş olsa da, pek çoğu incelenemeden veya sergilenmeden karanlık depolarda yitip gitti Geçtiğimiz yaz Mısır Müzesi’nin tamamında, ayrıca ülke çapındaki tüm depolarda eşi benzeri görülmemiş bir sergi için malzeme bulmak amacıyla bir araştırma başlatmıştım; sergi de geçen ay açıldı

Sonuç; çağdaş bilginlerin hiç görmediği eserleri de içeren, dünyanın en muhteşem medeniyetlerinden birine müthiş bir onurlandırma Yaz sıcağının en kavurucu zamanında, müzenin yüzüncü yıl kutlamasına birkaç ay kala sergi ekibim alelacele yola çıktı Mısır’ı boydan boya (harita altta) iki haftada kat edip, en eski krallardan Grek-Roma dönemine, 3000 yılı kapsayan gizli kalmış şaheserler seçip getirdiler Bu arada işçiler müzenin bodrumunda bir köşeyi sergi alanına çevirebilmek için hızla çalışıyorlardı Bir zamanlar nadiren girilen, tozlu, havasız, kasalar yığılı bir labirent, Mısır’ın görkemli geçmişine yapılan serüvenin yaşandığı yere dönüştü

Tüm yapılanları yönlendirirken, 1902’de eserler müzeye getirilirken yaşanan kargaşada bir heykelin geçici olarak kaybolduğunu anımsamadan edemedim Bu tür hatalar günümüzde sıkı güvenlikle önleniyor Her kazı deposuna girmeden önce sergi ekibim bir önceki yetkilinin ismiyle damgalanmış kurşun mühürleri kesmek zorundaydı Seçilen eserler kasalarla veya köpüğe sarılmış halde otobanlardan hızla geçip Kahire trafiğiyle boğuşan, silahla korunan kamyon konvoylarıyla müzenin korunan arka kapısına getirildi Ardından küratörler bodrumda her şeyi kutularından çıkarıp, her parçayı oynayacağı başrol için hazırladı

Bu tarihi eserleri yaratanlar çoktan yitip gitmiş; mezarları kumla kaplanmış, adları belirsiz Ama müzemiz bu yeni bin yılda onların mirasını yaşatacak


Bunu Biliyor muydunuz?

Çağrı, Nil Deltası’ndaki tarihi bir mezarlıktan geliyordu: “Hella hap, sali-Allah” Bir düzine işçi, Kahire’deki Mısır Müzesi’nde gerçekleşecek yüzyılı anma sergisinde yer alacak sekiz tonluk granit lahdi kaldırabilmek için tanrılarından güç ve cesaret niyaz ediyorlardı

İşçilerin çabaları birkaç ay önce gerçekleşmiş; ancak 3000 yıl önce lahit kumdan tepeciğinin üstüne çekile çekile getirildiğinde manzara aşağı yukarı aynıymış; farklı olan tek şey o zamanlar tanrılara yapılan çağrı ya Ra’ya, ya Horus’a, ya da firavunun kendisine yapılmış olurdu

İÖ 1000 civarında güçlü bir rahip, Delta’nın 950 kilometre uzağındaki Asvan taş ocaklarından granit bir lahdin evine nakledilmesi siparişini vermişti Lahit, sonraki yaşamın zorluklarıyla mücadele ederken mumyasının dinlenme yeri olacaktı Mezar resimlerine bakılacak olursa, Asvan taş ocağı işçileri ağır yükü çekeleyerek nehrin aşağı kısımlarına doğru yapacağı yolculuk için bir barçaya yüklemiş, yolculuklarını kolaylaştıracak Nil taşkınlarını beklemişti

Günümüzde ise işçiler lahdi Kahire’ye nehir yoluyla nakletmiş olmasalar da, bu ağır yükü milim milim oynatıp düz kasalı bir kamyona yüklemek için aynı sayılardan, iplerden ve insan gücünden faydalanmış, kaydırabilmek içi aynı eski Mısırlıların yaptığı gibi devasa kalaslar ve ahşap kaydıraçlar kullanmışlar

-- Jeanne E Peters

Fotoğraf: Kenneth Garrett




Yaşgünü Partisi

Dünyanın en etkileyici eski eser koleksiyonlarından birinin vitrini işlevini gören Kahire’deki Mısır Müzesi, yüzüncü yılını ziyaretçileri devasa bodrum katına davet ederek kutluyor Ülkenin dört bir yanındaki depolarda uzun süredir saklı kalmış, müzenin galerilerinde ve mahzenlerindeki inanılmaz zenginlikler arasında göz ardı edilmiş eserler yeniden keşfedilip sergilenmek üzere hazırlanmışlar – artık onlar da sahnedeki yerlerini alacak




Fotoğraf: Kenneth Garrett




Keşfedilip Kaybedilenler

Küratörler sergide nelerin yer alacağı konusunda karar vermeye çalışırken, müzedeki on binlerce eserin depolandığı, devasa ve neredeyse hiç girilmeyen, bir labirenti andıran derinliklerinden çıkan boylu boyunca uzanmış bir aslanla iki sfenks, olası adaylar olarak belirmişti Soldaki sfenks bu labirentte onlarca yıldır sırasını bekliyormuş Mısır Eski Eserler Üst Kurulu genel sekreteri Zahi Hawass “Kariyerime ilk başladığım sıralardaki kazılarda Afrodit’in en şaheser heykellerini ortaya çıkarmıştım,” diyor “Onlar da bodrum katındaki kutuların arasında bir yerde – ama onları ben bile bulamıyorum!”



Fotoğraf: Kenneth Garrett




Oyuncak Bebekler

Sonraki yaşamda işlerini sihirli bir şekilde gerçekleştirmek üzere yapılan taş hizmetkarlar – bir kasap, bir fırıncı, bir değirmenci ve bir de biracı – merhumla eşinin birlikte olan heykelinin yanında, mezar odalarından birine yerleştirilmiş Ölü adamın kim olduğunu açıklayan çiftli heykelin tabanındaki çiviyazıları “Altı teknenin müfettişi, kralın yakından tanıdığı,” olduğunu belirtiyor 1962’de Gize’de bir asiller mezarında yapılan kazılarda çıkan tüm bu eserler, geçen yaz sergi küratörleri onları kurtarana dek oradaki bir depoda kilit altında beklemişler


Fotoğraf: Kenneth Garrett




Üçü Bir Yerde

Lüksor’dan gelen ve aradan geçen 2700 yıla rağmen şaşırtıcı derecede iyi durumda olan bu boyanmış ahşap heykelcik, geç hanedanlık dönemindeki bir kültün tapındığı Ptah, Sokar ve Osiris’ten oluşan ilahi teslisi simgeliyor On sekizinci yüzyılda inşa edilmiş ve sonraki dört asır boyunca tekrar tekrar kullanılmış bir mezardan çıkan heykelcik büyük olasılıkla 25 hanedan döneminde, antik başkent Tebli memurlardan biriyle gömülmüştü Önünden uzanan sarı bantta bir yazı olması gerektiği halde yok, neden olmadığı ise bilinmiyor


Fotoğraf: Kenneth Garrett




Kral Tutankhamun’un Hazinesi

Bir başına da değerli olan fildişinden bu küçük mücevher kutusunun ön panelindeki kulpun altında Kral Tutankhamun’un adı yazıyor Britanyalı arkeolog Howard Carter 1922’de Kral Tutankhamun’un mezarını keşfettiğinde kutu boştu – büyük olasılıkla yıllar önce soyulmuştu – ancak kapağındaki mürekkeple yazılmış satır, kutunun bir zamanlar genç hükümdarın yüzüklerinden bazılarını barındırdığını anlatıyor


Fotoğraf: Kenneth Garrett




Kraliyet İhtişamı

Kral Tutankhamun, muhteşem incelikle işlenmiş 200’den fazla mücevher ile gömülmüştü Burada gördüğünüz altından ve yarı değerli taşlarla kaplı iki bilezik gibi, pek çoğu doğan güneşi ve kralın sonraki yaşamda yeniden can bulmasını simgeleyen kutsal skrabeyi taşıyor