Kısmi Süreli çalışanların Genel Sağlık Sigortasından Yararlanma Usulü

KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARIN GENEL SAĞLIK
SİGORTASINDAN YARARLANMA USULÜ


Yazar:Ramazan YILDIZ


Yaklaşım / Ağustos 2010 / Sayı: 212


I- GİRİŞ


4857 sayılı İş Kanunu’nun 13 maddesinde; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş
sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme
kısmî süreli iş sözleşmesi düzenleneceği belirtilmiş ve İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri
Yönetmeliği’nin 6 maddesinde; Kısmi Süreli Çalışma; “İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan
emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır” şeklinde
tanımlanmıştır Söz konusu uygulama şekli 5510 sayılı Kanun uygulamalarında da göz önünde
tutulmuş ve Sosyal Sigorta İşlemler Yönetmeliği’nin 108 maddesinde de kısmi süreli çalışmalarda
prim ödeme gün sayısının nasıl hesaplanacağı ayrıntılı olarak izah edilmiştir Ancak uygulamada
kısmi süreli çalışanların sigorta bildirimleri yanında genel sağlık sigortalarının nasıl bildirileceği ve
genel sağlık sigortasından nasıl yararlanacakları bazı tartışmalara sebep olmuştur
Bu sebeple, kısmi süreli çalışanların genel sağlık sigortasından nasıl yararlanacakları makalemizin
konusunun oluşturmaktadır


II- KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARIN GENEL SAĞLIK SİGORTASI


Genel olarak; işletmelerde kısmi süreli çalışma, aylık ücret karşılığı veya saat ücreti karşılığı
yapılmaktadır
a- Kısmi süreli çalışma, işveren ile sigortalının yazılı olarak yapılan iş sözleşmesinin niteliğine bağlı,
iş sözleşmesi aylık ücret karşılığı çalışma biçiminde imzalanmışsa, sigortalı haftalık çalışma süresine
bakılmaksızın tam ay olarak bildirilecektir Buna göre; aylık ücret karşılığı çalışma varsa part-time
çalışan personel günde bir saat bile çalışsa, Sosyal Güvenlik Kurumu’na tam gün bildirilecektir
b- İş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise, kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı
toplam süre ve sigortalı için bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı; (Saat ücretli part-time çalışan
personelin aylık sigortalılık süresi);
Aylık çalışma gün sayısı = Ay içinde çalışma saati / 7,5
şeklinde hesaplanacaktır Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 7,5 saatin altındaki çalışmalar 1 güne
tamamlanacaktır Buna göre;


Örneğin; ayda 120 saat çalışan ve buna göre ücret alan bir sigortalının (7,5) saatlik çalışma
süresinin bir gün kabul edilerek ayda 120/7,5=16 gün sigortalı olması gerekir
Görüldüğü üzere ayda 120 saat kısmi süreli çalışan bir sigortalı için işveren Sosyal Güvenlik
Kurumu’na 16 gün sigorta bildiriminde bulunmalı ve sigortalı için neden 30 günden az bildirim
yaptığını gösterir Ek-10 belgesi ve eki kısmi süreli sözleşmesini göndermelidir
5510 sayılı SSGSS Kanunu’nun 88 maddesinin 4 fıkrasına göre; “4857 sayılı



Kanun’un 13 ve 14
maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanun’a göre ev hizmetlerinde ay
içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası
primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine
ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60 maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt
bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş
sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası primi, 82 maddeye göre belirlenen
prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir”
Öte yandan, 80 maddenin (i) bendine göre de; “88 maddenin dördüncü fıkrasına göre ay içerisinde
30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik
çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanır” hükümleri mevcuttur
Bu durumda; söz konusu hükümler gereği; örnekteki gibi ayda 30 günden az çalışması olan işçiler için
işverenler, işyerinde çalıştıkları kadar gün için ücret ödeyecekler ve bu çalışma süresine göre hem GSS
hem de diğer primleri ödeyeceklerdir Bununla beraber sigortalı genel sağlık sigortasından
yararlanmak için kalan süreyi aile içindeki kişi başına düşen gelir durumuna göre, 30 güne kendisi
tamamlayacaktır


Örneğin; 16 gün sigorta bildirimi yapılan işçiye söz konusu çalışması karşılığında 400 YTL brüt ücret
veriliyorsa, 400 YTL’nin yüzde 12,5’i kadar GSS primi ödeyecek, kalan 14 günlük GSS primini ise
sigortalı kendisi gidip SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu’na) ödeyecektir Bu 14 günlük boş geçen
sürenin GSS primi ailesindeki kişi başına düşen gelir tutarına göre hesaplanacaktır Aile içi kişi başına
düşen aylık gelir tutarı;
- Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar ise asgari ücretin üçte biri,
- Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar ise asgari ücret,
- Asgari ücretin iki katından fazla ise, asgari ücretin iki katı üzerinden,
yüzde 12 oranıyla prim alınacaktır
Yani, kişi başına düşen gelir,
- 2535 ile 7605 TL arasında ise aylık 3042 TL (7605 / 3 x 0,12),
- 7605 ile 1521 TL arasında ise aylık 9126 TL (7605 x 0,12),
- 1521 TL’den fazla ise aylık 18252 TL (7605 x 2 x 0,12),
Genel Sağlık Sigortası primi ödenecektir Tabiî ki 14 günlük süre için ödeme yapacaktır
Bu durumda; boş geçen bu 14 günlük sürenin GSS primini öderken de ailesindeki kişi başına düşen
gelir tutarına göre en az (söz konusu primler 30’a bölünüp 14 ile çarpılması durumunda) 14,20 TL,
42,59 TL veya 85,18 TL ödeyecektir


III- SONUÇ
Sigortalının her ne kadar bu şekilde eksik kalan GSS primlerini kendisinin tamamlayarak genel sağlık
sigortası sisteminden yararlanma imkanı olsa da kalan süreyi 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kısmi
süreli çalışan ve ayda 30 günden az olarak SGK’ya bildirilen işçiler, 30 günden az olan çalışma
günlerinin emeklilik primlerini ise isterlerse isteğe bağlı olarak ödeyebileceklerdir Ancak her iki
durumunda kısmi süreli çalışması sonucu geliri az olan işçi için ekstra bir külfet oluşturduğu veya
oluşturacağı için kısmi süreli çalışan sigortalının eksik kalan GSS priminin işçinin sorumluluğundan
alınarak işveren ve Devlet tarafından paylaşılması ve 30 gün üzerinden ödenmesi şeklinde olması
gerektiği kanaatindeyiz
* Sosyal Güvenlik Kurumu, Bursa İl Müdürü