Alemdar Olayı

ALEMDAR OLAYI

Alemdar olayı,Rumeli ayanından yenilik yanlısı Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümüne ve yenilik hareketlerinin bir süre durmasına yol açan yeniçeri ayaklanması,(15-18 Kasım 1808)IIISelim'in Nizam-ı Cedid adıyla yeni bir asker ocağı kurması başta olmak üzere,giriştiği yenilik hareketlerinin yeniçeriler arasında ve çıkarları zarar gören çevrelerde uyandırdığı tepki,1807'de Kabakçı Mustafa Ayaklanması'nın çıkmasına ve IIISelim'in tahtan indirilip yerine IVMustafa'nın geçirilmesine yol açtıNizam-ı Cedid uygulamasında birinci derecede rol oynamış (sonradan Rusçuk yaranı diye anılacak olan) devlet adamlarının bir bölümü Rusçuk'taki Alemdar Mustafa Paşa'nın yanına sığındılar ve onu İstanbul üzerine yürümeye razı ettilerAlemdar İstanbul'a ulaştığında IIISelim'in öldürülmüş yerine IVMustafa'nın geçmiş olduğunu gördüIVMustafa'yı tahttan indirerek yerine IIMahmud'u padişah yaptı( 1808)Rusçuk yaranının önerisi üzerine padişah tarafından sadrazamlığa getirildiEylül 1808'de Anadolu ve Rumeli'deki büyük ayanla merkezi devlet temsilcileri Alemdar Mustafa Paşanın çağrısıyla İstanbul'da bir araya geldiGörüşmeler sonucunda düzenlenen ve padişahca da onaylanan Sened-i İttifaka göre ayan,merkezi devletin eşit statülü bir ortağı haline geldiKarşılığında da merkezin askeri yenilek hareketlerine ayanın desteği sağlandıBuna dayanılarak Nizam-ı Cedid'in yerine Sekban-ı Cedid ordusunun kurulmasına girişildi

Alemdar Mustafa Paşa'nın yeniçerileri sindirmek için önlemler alması,aslında yeniçerilere özgü olmakla birlikte halkın elinde bir gelir kaynağı haline gelmiş olan esamelerin (aylık cüzdanları ) alınıp satılmasını yasaklaması,ayrıca Rumeli'den getirttiği birliklerin yağmaya girişmesi paşanın çevresindeki Rusçuk yaranının iktidarını kötüye kullanması,yeniçerilerle halk arasında hoşnutsuzluğa yol açmıştıTahttan indirilen IVMustafa'nın çevresi du bu hoşnutsuzluğu körüklüyor,öte yandan Sened-i İttifak'la iktidarı zayıflamış olan IIMahmud da Alemdar'ın etkinliğinden hoşlanmıyorduRumeliden gelen birliklerin dağılması Alemdar'ın askeri bakımdan güçsüzleşmesine yol açtıİstanbul'da duvarlara Alemdar aleyhine yaftalar asıldıYeniçeri Ocağında Alemdarı devirmeye yönelik gizli bir örgütlenme başladıYakınları Rumeli'ye gidip kuvvet toplayarak yeniden İstanbul'a gelmesini önerdilerse de kendine güvenen Alemdar bunu kabul etmedi

15-16 Kasım 1808 gecesi yeniçeriler öne yangın var diye gürültü çıkardılar ,sonra da Alemdar'ın kalmakta olduğu Babıali'yi bastılarsekbanların karşı koyması üzerine de ateşe verdilerSaraydan yarım gelmeyince umudunu yitiren Alemdar barut mahzenini ateşleyerek içeri girmeye çalışan yüzlerce yeniçeriyle birlikte öldüYeniçeriler yangından sonra onun ölüsünü bularak günlerce İstanbul'da dolaştırdılarsonra parçalayıp Yedikule dışındaki bir kuyuya attılarYeniçeriler saraya da saldırdılarama saray bostancıları tarafından püskürtüldülerIIMahmud IVMustafa'yı öldürttüYeniçeriler halkında desteğiyle sarayın suyunu kestilerIIMahmud'a bağlı birliklerle yeniçeriler arasında çıkan çatışmalarda asker ve sivil binlerce kişi öldüyer yer yangınlar çıktıSonunda ulemanın aracılığıyla sarayla yeniçeriler arasında uzlaşma sağlandı (18 Kasım),padişah Sekban-ı Cedid'in kaldırılmasını kabul ettiAnlaşmadan sonra birçok Sekban-ı Cedid askeri ve ayandan bir bölümü yeniçerilerce öldürüldü

Tarihte Alemdar Vakası ya da olayı adıyla geçen bu ayaklanmadan sonra yenilik hareketleri bir süre durduIIMahmud ancak yıllar sonra otoritesini kurup,,yenilik hareketlerini daha etkin bir biçimde başlatabildiAlemdar'ın öldürülmesi ayanın siyasal gücünün kırılması sürecinde önemli bir aşama oluşturduAyrıca bakMustafa Paşa (ALEMDAR)



Kaynak;AnaBritannica cilt 1 sayfa 356 frmsinsinet için derlenmiştir