Bedesten Nedir.

bedesten nedir
bedesten nedir FrmSinsi bedesten nedir Hakkında

Bedesten Nedir?

Farsça’dan gelen ve aslında “Bedestan” olan bu kelime değerli, kıymetli kumaşlar, mücevherler ve buna benzer eşyanın satımına mahsus üstü kapalı, mahfuz çarşıların bütününe verilen addır

Osmanlıda, kumaş, mücevher ve çeşitli kıymetli eşyaların alım satımının yapıldığı, eşit büyüklükte kubbelerle örtülü, bir çeşit kapalı çarşı olup bu yapıların ilk örneklerine 13 yüzyıl başlarında Anadolu’da rastlanmıştır

Bedestenler zamanlarında önemli birer iktisadi kuruluştu O devirde, günümüzdeki banka ve borsaların görevini de görürdü

İslam ülkelerinde görülen bedestenler, kubbeli iki tarafı dükkânlarla kaplı, taştan yapılmış emniyetli alış-veriş merkezleri idi Selçuklular zamanında Anadolu’da bedesten yapıldığı biliniyorsa da günümüze ulaşmamıştır Osmanlıların 15 asırdan itibaren Anadolu ve Anadolu dışında yaptıkları bedestenler, günümüze kadar gelmiş ve birçokları halen faaliyetine devam etmektedir Bu bedestenlerden bir kısmında, üzeri kubbelerle örtülmüş uzun bir koridor ve bu koridorun içindeki iki taraflı dükkânlar yer alır Bir kısmında ise bu kubbelerle örtülü koridorun dışında da dükkânlar bulunur Umumiyetle bedestenlerin karşılıklı dört demir kapısı vardır İkisi, bedestenin iki ucundan, diğer ikisi de ortasından giriş çıkışı temin eder

Bedestenlerin muntazam ve emniyetli bir muhafaza teşkilatı vardı On iki kişiden ibaret olan bu muhafızlara Bölükbaşı denilirdi Nanpareci ve Küçük Ağa adında iki zabit, bunlara nezaret ederdi Bedesten her sabah ve akşam duacı ismi verilen Bölükbaşı tarafından merasimle açılıp kapanırdı

Akşam olup herkes gittikten sonra üç kapı kapanır, yalnız bir kapı çarşının tamamen boşalmasına kadar yarım açık bir vaziyette kalır, kapıda bekçi durur ve burada kuyumcular büyük dolapların altlarındaki sandıklara mallarını koyarlardı Ondan sonra o kapı da kapanırdı İçerde kalan nöbetçi, Bölükbaşı ile yamağı, ellerinde kalın sopa ve tabanca olduğu halde bedestenin içini güzelce ararlar, kimsenin kalmadığına kanaat getirdikten sonra gidip nöbet mahalline otururlardı Bundan sonra bu muhafızlar, el tetikte kulak tıkırtıda sabaha kadar nöbet beklerlerdi

Bedestenler aynı zamanda bulundukları şehrin emniyet sandığıydı Şehir halkı, ağzı mühürlü sandıklarını kasalarını buraya koyar, karşılığında da bir makbuz alarak gönül huzuru ile bırakıp giderdi Sahibi geldiği zaman bir Bölükbaşının nezaretinde sandığın konulduğu mahzene gidilir, emanet sahibi sandığından alacağını aldıktan, koyacağını koyduktan sonra mühürleyip mührü Bölükbaşına gösterirdi Muhafızlar yalnız mührün bozulmasından mesul tutulurdu Eşya muhafazası ile tellaliye ücretinin yüzde yirmisi, bekçi başı denilen ser muhafıza ait olup, kalanı diğer on bir Bölükbaşı arasında eşit olarak taksim olunurdu

Bedestenler esnafına Hacegan ve Hacegi denilirdi O devirde dolap sahibi Hacegi olmak, esnaf için erişilebilecek en üstün mertebeydi