Kamu Yönetiminde Ve Kamu Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi

Toplam kalite yönetiminin üçüncü yayılma evresi kamu yönetimi ve kamu hizmetleri
alanıdır Kamu yönetimi alanında uygulanmakta olan toplam kalite yönetimi, üretim alanında
uygulananlara göre benzerlikler içerdiği kadar işlevsel olarak farklılıklar da içermektedir Bir
kere kamu yönetimi alanında uygulanan toplam kalite yönetimi, kamu hizmetlerinin
özelleştirilmesi sürecinde “kalite” ve “müşteri” kavramını ön plana çıkartarak kamu
hizmetlerinin piyasalaştırılmasının ve bu sürecin ideolojik alt yapısının hazırlanmasının
olanaklarını hazırlamaktadır
Kamu hizmetlerinin özel mallara benzer şekilde alınıp satılacak, pazarlanacak bir olgu
olarak görülmesi yeni değildir Ancak neoliberal politikalarla birlikte bu süreç tüm dünyada
hız kazanmıştır Üstelik kamu hizmetlerinin kârlı bir alan olarak özel sektörün ilgisini
çekmesi hiç şaşırtıcı da değildir Özellikle GATS (Hizmet Ticareti Genel Anlaşması)
uygulanmasından sonra sadece Amerika’da 1996 yılında eğitim ve öğretim hizmeti
ihracatından kazanç 82 milyar dolar, eğitimde ticaret fazlası 7 milyar dolar olmuştur Bunu
bir de uluslararası alana taşıdığınızda sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetlerinin trilyon dolarlık
bir endüstri haline geldiğini söyleyebiliriz Bu nedenle de sağlık ve eğitim gibi kamu
hizmetleri alanında çalışan büyük şirketler devletleri, kamu hizmeti alanlarını özel kesime
açmaları için zorlamaktadırlar (Frase and Sullivan, 2003)
Kamu hizmetlerinin metalaştırılması süreci bir yandan eğitim ve sağlığın
özelleştirilmesi, ticarileştirilmesi ve sermayeleştirilmesine yol açarken diğer yandan da kamu
hizmeti kurumlarının, hastanelerin, okulların vs ticari işletmelere benzer şekilde işletilmesine,
bu kuruluşların özel işletmelerle aynı kefeye koyularak benzer verimlilik ve performans
kriterleriyle değerlendirmesine yol açmaktadır
Bu anlamda özelleştirme kamu işletmelerinde gördüğümüz süreçtekinden biraz daha
farklı olarak kamu hizmeti veren kurumların kâr yaratmak üzere devralınmasını veya yeniden
örgütlenmesini; ticarileştirme, kamu hizmeti veren kurumların yan ürünlerinin, destekleyici hizmetlerinin ticarileşmesi, pazarlama ve reklam kampanyalarının odak noktası haline
gelmesini; sermayeleştirme ise, kamu emekçisinin değer yaratan ve kâr sağlayan bir emek
gücüne dönüştürülmesi ve emek gücünün daha derinlemesine bir mala dönüştürülmesini ifade
etmektedir Sermayeleştirme, kamu hizmetleri gibi bütün değerlerin erozyonunu ve bunların
değer yaratma sürecinin bir parçası olmasını ifade etmektedir (Rikowski, 2002)
Kamu hizmetlerini özelleştirme, ticarileştirme ve sermayeleştirilmesi için uygun teorik
altyapı da kurulmuştur Birbirinden farklılıklar taşımalarına veya farklı amaçlarla
oluşturulmuş olmalarına karşın egemen iktisat literatüründeki birçok teori bu sürece hizmet
etmektedir Kamu mallarını açıklamak üzere 1950’li yıllardan itibaren ortaya konulup
geliştirilen kamu malları teorisi
1
ve kamu ekonomisi alanının yine aynı yıllarda ortaya
koyduğu beşeri sermaye teorisi
2
, kamu konusunda benzer bir sonuca varmaktadırlar
Dolayısıyla kamu hizmetleri kullanıcılarına bir tür kazanç sağladığı için bireylerin bunun
finansmanına katılması gerekmektedir; devletin bu hizmeti bedava sunması, kamu hizmetinin
finansmanının tümüyle devlet tarafından karşılanması söz konusu değildir Bu teoriler, kamu
hizmetlerinden katkı payı alınmasına ve hizmetin fiyatlandırılmasına bir gerekçe
oluşturmaktadırlar