Trend Analizi (Eğilim Yüzdeleri Analizi)

Tanım

Trend analizi, mali tablolarda yer alan kalemlerin zaman içerisinde gösterdikleri eğilimlerin incelenmesi ile yapılır Trend analizi yapılırken, baz yılı izleyen yıllardaki mali tablo kalemlerinin baz yıla göre göstermiş oldukları eğilimler incelenir
İnceleme

Trend analizindeki en önemli nokta baz yılın seçilmesindedir Baz olarak seçilecek yıl işletme için çok başarılı veya çok başarısız bir yılı olmamalı, işletmenin normal ve tipik bir yılı olmalıdır çünkü, baz yıl olarak işletmenin çok başarılı bir dönemi seçildiğinde, izleyen yıllardaki gelişmeler hakkında hatalı sonuçlara varılabileceği gibi, baz yıl olarak işletmenin çok başarısız bir dönemi seçildiğinde ise izleyen yıllarda işletmenin çok başarılı bir dönem geçirdiği yanlışına düşülebilir Baz yılın seçiminde çeşitli kriterler uygulanacağı gibi geçmiş ekonomik olaylar göz önüne alınarak ve baz yılın herhangi bir kriz dönemini kapsamamasına dikkat edilmelidir Baz yıl belirlendikten sonra, baz yıla ait mali tablo kalemleri endeks gibi düşünülerek 100 kabul edilebilir Daha sonra baz yılı takip eden yıllardaki mali tablo kalemleri baz yıla oranlanarak 100 ile çarpılır Böylece uzun bir dönem için işletmenin trendi ve değişiklikleri incelenmiş olur
Trend analizi, işletmenin zaman içerisindeki gösterdiği eğilim hakkında bilgi vermesinin yanısıra, sektörle karşılaştırmada da kullanılmaktadır Karşılaştırma, işletmenin mali tablo kalemleri endekslerinin sektörün ortalama endeksleri ile mukayesesi şeklinde yapılabilir Yani sektörün eğilimi ile işletmenin eğilimi karşılaştırılır Baz yılın seçilmesinde çeşitli hesaplamalar da yapılabilir İşletmenin faaliyet gösterdiği endüstrideki firmaların halka arz oldukları tarihten itibaren mali tablo kalemlerinin aritmetik ortalaması alınarak her işletmeya ait ortalama mali tablolar bulunabilir Bu her işletmeye ait ortalama mali tabloların da aritmetik ortalaması alınarak endüstriye ait bir mali tablolar elde edilir Sonucunda ise, analiz yaptığımız işletmenin ortalama endüstri mali tablosuna en yakın yıla ait mali tablolarına sahip olduğu yılı baz yıl olarak alabiliriz
Trend analizinde, belli bir tarih ve dönemler arasında mali tablolarda yer alan kalemlerdeki artış veya azalışların baz yıla göre değişikleri gözlenerek dinamik bir analiz yapılır Trend analizi yapılırken inceleme döneminin uzun olması gerekmektedir İnceleme döneminin bir kaç hesap dönemini kapsaması halinde trend analizi yapılmasının fazla bir anlamı yoktur Analiz yapılırken mali tablo kalemleri enflasyondan arındırılıp veya dolar bazında analiz yapılabilir
Trend analizinin bazı yetersizlikleri de mevcuttur Birincisi, daha önce de değinildiği gibi, işletme için her yönden normal olan bir yıl baz yıl olarak seçilmelidir İkincisi ise trend analizinin işletme hakkında ilk bakışta yanlış kanıların doğmasına olanak vermesidir örneğin, mali tablolarda yer alan bazı kalemlerdeki önemsiz değişmeler bu yöntemle aşırı şekilde ifade edilebilir Bu yüzden trend analizi yapılırken mali tablolarda yer alan kalemlerin tutarlarının da incelenmesi daha faydalı olacaktır örneğin; aşağıda görüldüğü gibi bir işletmenin iki kalemini inceleyelim
1996

1997

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
100
200
Öz Kaynaklar
100
150

Yukarıdaki tabloda ilk bakışta işletmenin uzun vadeli borçlarının, öz kaynaklarından daha fazla arttığı izlenimi alınmaktadır Fakat bu kalemler salt rakamlar açısından bakıldığında, aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi durumun bu şekilde olmadığı görülmektedir

1996(TRL)

1997(TRL)

FARK(TRL)

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
25000000000
50000000000
25000000000
Öz Kaynaklar
1000000000000
1500000000000
500000000000

Trend analizi yöntemi ile yapılan analizlerde öncelikle bakılması gereken kalemler;

• Ticari alacakların ve satışların göstermiş oldukları eğilim,
• Stokların ve satışların göstermiş oldukları eğilim,
• Maddi duran varlıkların ve satışların göstermiş oldukları eğilim,
• Dönen varlıkların ve kısa süreli borçların göstermiş oldukları eğilim,
• Öz varlıkların ve borçların göstermiş oldukları eğilim,
• Maddi duran varlıkların ve öz kaynakların göstermiş oldukları eğilim,
• Satışların ve satılan malın maliyetinin göstermiş olukları eğilim,
• Satışların ve faaliyet karı ile net karın göstermiş oldukları eğilim,
• Öz kaynakların ve net karın göstermiş oldukları eğilimdir

Yorum

Görüldüğü gibi trend analizi şirketin baz döneme göre dönemler boyunca göstermiş olduğu gelişimi gösterir Fakat bu analiz enflasyonist bir ortamda çok anlam taşımayabilir Bunun için bu analizin dolar bazında yapılmasında yarar vardır