![]() |
Madencilik Terimleri Sözlüğü - P |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Madencilik Terimleri Sözlüğü - PPABUÇ, ?> Cebire ![]() P ![]() ![]() ![]() ![]() PAÇAL, Öngörülmüş nitelikte cevher oluşturmak için değişik tenörlü cevherlerin karıştırılmasıyla elde edilen karışım ![]() PAFTA, 1)Bir ülke ya da bölgede büyük alanı kapsayan ve aynı ölçekli birden fazla parçadan oluşan haritanın her bir parçası ![]() ![]() ![]() PAFTA BÖLÜMÜ, Ekvator enlemiyle Greenwich?den geçen boylam başlangıç alınarak 1/250 ![]() ![]() ![]() ![]() 1/250 ![]() ![]() 1/100 ![]() ![]() ![]() 1/50 ![]() ![]() 1/25 ![]() ![]() ![]() PALANGA, Bir halat ve makaralardan oluşturulan basit vinç donanımı ![]() PALEOBİYOLOJİ, Jeolojik zamanda yaşamış bitki ve hayvan türlerinin yaşam şekillerini ve müşterek yaşantılarını inceleyen bilim dalı ![]() PALEOCOĞRAFYA, Kara ve denizlerin, dağ sıralarının ve vadilerin, yer tarihinin her dönemindeki dağılışlarını inceleyen bilim dalı ![]() PALEOKLİMATALOJİ, Yer tarihinin her dönemindeki iklim koşullarını inceleyen bilim dalı ![]() PALEONTOLOJİ, ?> Jeoloji ![]() PALP (PULP), 1) İnce taneli bir katı maddenin su içine dağılmasıyla ortaya çıkan karışım ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Genel olarak selüller mekanik ve pnömatik veya pnömatik düzenle çalışacak şekilde imal edilir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PALYE, ?> Basamak ![]() PAMUK BARUTU, Nitroselüloz (kolodyum pamuğu) ?> Barut ![]() ![]() PAMUK TAŞLARI, ?> Mermer cinsleri, ?> Kalker tüfü ![]() PANDANTİF, İnce bir zincirle boyuna takılan süs, ziynet ![]() ![]() PANDERMİT (Ca4B10 O19 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PANGA, Dekapaj malzemesinin dökülmesi suretiyle; suni olarak teşkil edilen ve planlı bir şekilde oluşturulan yer ![]() PANO, 1) Yeraltı işletmesi uygulanan bir damarda mostra ve muayyen bir kat veya iki kat arasında kalan işletmeye alınmış damar kısmı ![]() ![]() ![]() PANO BOYU, Kömürü alınacak olan kısmın alt ve üst sınırını belirleyen ve damar meyli boyunca ölçülen mesafe ![]() ![]() ![]() ![]() PANO TERTİBİ, 1) Panonun, pozisyon, ilerleme, maden yatağında ve ocak yapısı içindeki ilişkilerinin organizasyonal imkanlara bağlı olarak tertibi ![]() ![]() ![]() PANZEHİR TAŞI, Minerolojide opal olarak tanımlanan mineral ![]() PANZER, ?> Zincirli konveyör ![]() PARAFUDR, Yeraltındaki tesis ve aygıtları aşırı gerilim yükselmelerine karşı korumak amacı ile yerüstünde gerekli yerlere konulan koruyucu cihaz ![]() PARAJENEZ, 1) Yanında, birlikte teşekkül etme ![]() ![]() ![]() PARALEL BAĞLAMA, ?> Elektrikli kapsül ![]() PARALEL VE DÜŞEY KAZI, Döner kepçeli kazıcı (Bager) uygulamasında kullanılan paralel veya düşey kazı yöntemi ![]() ![]() ![]() ![]() PARALEL HAVALANDIRMA, Ocak hava-sını paralel devre oluşturacak biçimde kollara ayırarak iş yerlerini havalandırma ![]() PARALEL SARIMLI HALAT, Kordonu teşkil eden tellerin sarım yönü, halatı meydana getiren kordonların sarım yönü ile aynı olan çelik halat ![]() ![]() ![]() PARAMIKNATISLI MİNERAL,?> Minerallerin mıknatısiyet özellikleri ![]() PARAŞÜT TERTİBATI, Kuyu ve desandiri-lerde kafes veya araba halatının kopması halinde kafesin kuyu kayıtlarına, arabanın raylara tutunmasını sağlayan tertibat ![]() ![]() ![]() PARATONER , Yapıları ve özellikle patlayıcı madde depolarını; yıldırım etkisinden korumak amacıyla kullanılan, çoğunlukla bakırdan yapılan havaya doğru olan ucu sivri çubuk ![]() ![]() Yıldırım çevresindeki en yüksek cisim üzerine düşme eğilimi gösterdiğinden paratonerin sivri ucu ; yıldırımı çekerek çok düşük dirençli ve topraklanmış kablolarla (gemilerde ise suya topraklanmış kablolarla) ; yıldırımı yani havadaki elektriği çekerek toprağa iletir ![]() ![]() PARÇA BAŞINA İŞÇİLİK, ?> Akort işçilik ![]() PARÇA KÖMÜR, ?> Satılabilir ![]() PARÇA NUMUNE, Prospeksiyon, sondaj ve kazı çalışmalarında yalnız ilginç görülen formasyonlardan alınan numune ![]() ![]() PARILTI, Bir mineralin yüzeyinin ışığı yutmasına, yansıtmasına veya kırmasına bağlı olarak verdiği görünüm ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PARİS BRONZU, İçinde yüzde 10 çinko bulunan bir bakır alaşımı ![]() ![]() PARLAK KÜKÜRT, İçinde azami % 0,08 oranında karbon bulunan kükürt ![]() ![]() PARMLİ ANAHTAR, Sondaj takımı hazırlanırken kronları söküp takmaya yarayan özel boru anahtarı ![]() PASA, 1) Açık işletmelerde cevher veya kömürün üzerinden alınan dekapaj malzemesinin döküm sahasındaki adı ![]() ![]() PASLANMAZ ÇELİK DÖKÜM, Çeşitli kimyevi etkilere karşı dayanaklı olan ve bileşiminde en az % 12 krom bulunan çelik döküm ![]() PASİF PERLİT, ?> Perlit ![]() PAŞA VARDİYASI, ?> Vardiya ![]() PATAR, ?> Batarlama ![]() PATENT, Dünyada yeni olan tekniğin bilinen durumunu aşan ve sanayiye uygulanabilen buluşlara verilen sınai mülkiyet belgesi ![]() ![]() ![]() ![]() Dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen yeni tekniğin bilinen durumunu aşma kriterine haiz olma şartı aranmayan ? küçük buluşlar ? , ?faydalı model ? belgesi verilerek korunur ![]() ![]() Sanayide ve tarımda üretilen veya pazara çıkarılan malların üzerine konan her türlü işaret ? Ticaret Markaları ? olarak, aynı şekilde hizmet sektöründe faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların kendilerini tanıtmak ve diğerinden ayırt edilmeyi sağlamak üzere kullanılan işaretler ise ? Hizmet Markaları ? olarak tanımlanır ![]() Tescilli markalar 10 yıllık koruma hakkına sahiptir ![]() ![]() Bir ürünün tümü ya da bir parçası üzerindeki süslemenin çizgi, renk, şekil, biçim, doku, ses gibi görsel olarak iki boyutta ya da üç boyuttaki özelliklerin oluşturduğu bir bütün ?Endüstriyel Tasarım? olarak ifade edilir ![]() ![]() Coğrafi sınırları belirlenmiş herhangi bir bölge, yöre veya alan içersindeki doğal özelliklerden ve/veya oradaki beşeri unsurlardan kaynaklanan bazı özellikler bir ürün üzerine yansıyorsa ve bu ürünler coğrafi bölge ile bütünleşik olarak anılıyorsa bu tür ürünlerin korunma yöntemine verilen adlar ? Coğrafi İşaretler ? olarak tanımlanır ![]() ![]() ![]() Böylece patent kavramı adı altında belirlenen ? Sınai Mülkiyet Hakları ? 1- Patentler ve faydalı modeller, 2- Ticaret ve hizmet markaları, 3- Endüstriyel tasarımlar, 4- Coğrafi işaretler ve , 5- Entegre devre topografyaları olmak üzere 5 ana kavramdan oluşur ![]() ![]() PATENT BORU, Özel bağlantı tertibatı ile teçhiz edilmiş, sızdırmaz bir şekilde birbirlerine çabuk bağlanabilen boru ![]() PATENTLİ TELLER, ?> Uzun hadde ürünleri ![]() PATLAMA, Lağım deliğindeki patlayıcı maddeyi oluşturan kimyasal maddelerin, ani olarak yüksek basınçlı gaz durumuna geçişi ![]() PATLAMA GÜCÜ, Genel olarak kaya kütlesini uygun bir şekilde kırma ve yerinden oynatma kabiliyeti olup; ?> Patlama hızı ile patlamada ortaya çıkan gaz hacminin kombinasyonu sonucudur ![]() PATLATMA HIZI, Patlayıcı kolonunu kateden infilak dalgasının hareket hızı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PATLAMAYAN LAĞIM, Delikler delinip doldurulup atış yapıldıktan sonra herhangi bir nedenle patlamadan sıkılanmış vaziyette kalan lağım deliği ![]() PATLATMA VERİMİ , En uygun patlatma maddesi cinsi ve bunun miktarı ile, patlatma sonucu en çok malzemeyi açığa çıkarmayı sağlamak için kullanılan kontrol kavramı ![]() ![]() ![]() ![]() PATLAYICI ALTIN, Bir altın oksitinin (Au2 O3) patlayıcı özellikleri olan amonyaklı türevi ![]() ![]() PATLAYICI GAZ GRUPLARI, Patlayıcı gaz ortamlarının ihtiva ettikleri gaz cinslerine göre gruplandırılmaları ![]() GRUP I- (METAN) maden ocakları GRUP II- Metan haricindeki bütün gazlar II- A III- B II- C Hidrojen, Asetilen ![]() PATLAYICI-BOŞLUK DUYARLIĞI,?> Boşluk duyarlığı ![]() PATLAYICI-DUYARLIK, ?> Duyarlık ![]() PATLAYICI-ENERJİ FAKTÖRÜ,?> Enerji faktörü ![]() PATLAYICI GAZ ORTAMI, Belirli oranda hava ile karıştığında patlama özelliği gösteren toz, buhar ve gazların bulunduğu işyeri ortamı ![]() Alüminyum, hububat, kömür vb ![]() ![]() ![]() PATLAYICI MADDE, 1)Çeşitli kimyevi bileşimlerde olup ısınma, basınç, darbe ve elektrik akımı etkisiyle, saniyenin kesirleriyle ifade edilen zaman aralıklarında, kimyasal bir reaksiyon (tepkime) sonunda meydana gelen yüksek sıcaklıktaki gazın yarattığı basınç ve titreşimle temasta bulunduğu ortamı tahrip eden madde ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PATLAYICI-MUTLAK HACİM GÜCÜ, ?> Mutlak hacim gücü ![]() PATLAYICI-NİSBİ HACİM GÜCÜ, ?> Nisbi hacim gücü ![]() PATLAYICI ORTAM STANDARTLARI, Patlayıcı ortamlarda çalıştırılacak cihazların dizayn ve test esaslarının, alınması gereken tedbirlerin belirlendiği ve uyulması mecburi olan standartlar ![]() Patlayıcı ortamlarda çalışabilir cihazların genel tanıtımı için kullanılan sembol, ?Explosio- Proof? kelimesinin kısaltılması olan (Ex) dir ![]() ![]() ![]() Ex Patlayıcı ortam cihazını tanıtma d Koruma tipini tanıtma I ve II Gaz grubunu tanıtma T1-T6 Sıcaklık sınıfını tanıtma Gaz ve buharlar (I ve II) iki ana patlama grubuna ayrılmaktadır ![]() Bunlardan Grup I Metan gazı (Maden Ocakları) Grup II Diğer bütün gazlar Muhtelif tehlike bölgelerinde kullanılan elektrik cihazlarında emniyeti sağlamak için çeşitli koruma tipleri geliştirilmiştir ![]() ![]() (d) ALEV SIZDIRMAZ KORUMA, (Flame-Proof Enclosures) İçerisine sızmış olabilecek gaz, toz ve buhar-hava karışımının patlamasına zarar görmeden dayanabilen ve patlama sonucu oluşan alevi, bağlantı yerlerinden veya dışa açılan öteki bölümlerinden, çevredeki patlayıcı ortama iletmeyen koruma (TS 3380) ![]() (e) ARTIRILMIŞ EMNİYETLİ KORUMA , (İncreased Safety) Normal işletmede ark veya kıvılcım meydana gelmeyen veya meydana gelmesine mani olacak etkili tedbirler alınmış ve ayrıca ısınmasına mani olunacak tedbirler alınarak emniyet katsayısı artırılmış koruma tipi ![]() ![]() (i) KENDİNDEN EMNİYETLİ KORUMA , (Intrinsically Safety) Normal çalışmada veya belirli arıza şartlarında meydana gelen kıvılcım ve sıcaklık ortamında patlamayan devre ve cihazdaki koruma tipi ![]() ![]() (T1-T6) YÜZEY EN BÜYÜK SICAKLIĞI , Patlayıcı ortama açık olması durumunda, bu ortamın emniyeti yönünden sakıncalı olabilen herhangi bir bölümün veya elemanın, kabul edilen aşırı yükler bulunduğunda bunları da kapsayan işletme şartlarındaki en yüksek sıcaklık ![]() ![]() (p) BASINÇLA KORUMA, (Pressurization) ![]() (h) HAVA SIZDIRMAZ KORUMA, (Herme-tic Sealing) ![]() (q) TOZLA KORUMA , Kumla doldurma (Sand Filled) ![]() (o) YAĞLA KORUMA , Yağa daldırılmış (Oil İmmersed) ![]() (s) ÖZEL KORUMA , (Special Protection) ![]() (N) SINIRLI HAVA SIZDIRMAZ , N Tipi Koruma (N Type Protection) şeklindedir ![]() ![]() PAY ATIM YÖNÜ, Patlayıcı madde kullanarak koparılıp atılan kömür veya kayaç parçalarının fırlama yönü ![]() ![]() PAYANDA, Konsol, kiriş ve kolonların (sütunların) takviyesi için kullanılan destek (ayak) ![]() PAYPLAYN (Pipe-Line), ?> Hidrolik taşıma ![]() PAYTON, Meyilli nakliyatta vince bağlı platform şeklindeki taşıma aracı ![]() ![]() PEGMATİT, 1) Genellikle iri kristalli ve normal olarak yapısı ve muhtevası farklılıklar gösteren derinlik kayacı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PEGMATİTİK DOKU, ?> Pegmatitik tekstür ![]() PEGMATİTİK-PNÖMATOLİTİK CEVHER YATAKLARI, Pegmatitik ve pnömatolitik fazlarda oluşan cevher yatakları ![]() ![]() ![]() PEGMATİTİK TEKSTÜR, Pegmatitde bulunan kuars ve feldispat kristalleri gibi, mineralleri birbiri içerisine girmiş bir durumda bulunan kayacın (tekstürü) dokusu ![]() PELET KÜKÜRT, Çevre şartlarından etki-lenmeyen ve tozlaşmayan katı kükürt elde etmek amacıyla üretilen, ışınsal ve sert bir yapısı olan katı kükürt cinsi ![]() ![]() PELETLEME, Tanelerin diğer küçük taneler üzerinde yuvarlanarak büyüyüp bir araya getirilmesi şeklinde bir aglomerasyon işlemi ![]() PENCERE, 1) Örtülü oluşumun üstündeki örtüden, bir kesimin aşınmasıyla alttaki yaşlı oluşumun yeryüzünde ortaya çıkması ![]() ![]() ![]() PENEPLEN (AŞINMA DÜZLÜĞÜ), Çok hafif engebeli, üstünde hemen hemen başka hiç bir yüzey şekli bulunmayan düzlük veya ova ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PERBORAT, Sodyum perboratın kısaca ifade ediliş şekli ![]() ![]() PERÇİN, İki sacın birbirine çözülmez bir şekilde bağlanmasını sağlamak amacıyla saclara delinen deliklere sıcak veya soğuk olarak geçirildikten sonra ucu dövülmek suretiyle şişirilen bağlama parçası ![]() ![]() ![]() ![]() PERDAHLIK PLAK, Mermer işletmeciliğinde ham plâkların perdah makinesinde çıkıntı ve girintilerinin silinerek istenilen yüzeyin temin edilmiş hali ![]() ![]() PERDE, 1) İstihsal yapılan yerler arasında bırakılan, yukarıya doğru daralan ve tavan ile temasta olması şart olmayan maden rezerv parçası ![]() ![]() ![]() ![]() PERİ BACASI, Yamaçlarda sel sularının sebep olduğu farklı aşınma sonucu oluşan sütun, piramidal sütun görünümünde yer biçimlerine verilen ad ![]() PERİKLAS, Magnezyumun beyaz, gri, yeşilimsi, sarımtrak, kahverengi-sarı renkli, kübik sistemin oktaedrik kristal taneli metamorfik doğal oksidi ![]() ![]() ![]() PERFORASYON ATEŞLEMESİ, Üretim sondajının borulanmış üretim seviyesini çelik bilyelerle ateşlemek suretiyle delip prodüktif seviyeden üretim yapma metodu ![]() ![]() PERİDOT, Yeşil zebercet olarak da bilinir ![]() ![]() ![]() ![]() PERİDOTİT, Bazik derinlik kayacı ![]() ![]() PERİKLAS, Kübik veya oktaedr şeklinde taneli magnezyum oksit ![]() PERİYODİK BAKIM, İşletmelerde çalışan her türlü makinenin tüm tesisin zamansız arıza yaparak hizmet dışı kalmasını önlemek için, muayyen süre (günlük, haftalık, aylık, fevkalade bakım) ve plan dahilinde, bu iş için donatılmış atelyelerde veya yerinde gözden geçirilip daima çalışır durumda tutulmalarını sağlama ![]() PERİYODİK SİSTEM, Fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirine benzeyen kimyasal elementleri artan atom ağırlıklarına göre sıralamak suretiyle gruplara ve periyodlara ayırmak ve bunların yardımı ile de maddenin yapısı hakkında bilgileri ortaya çıkarmak için bulunmuş olan sistem ![]() ![]() PERLİT, 1) Jeolojide inci taş olarak da isimlendirilen, bünyesinde eş merkezli çatlaklar içeren doğal cam ![]() ![]() ![]() ![]() Maden yatağından üretilmiş perlite ? Ham perlit? ham perlitin öğütülüp tane boyutlarına göre tasnif edilmesi sonucu elde edilen ürüne ? Tasnif edilmiş perlit? denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PERLİTİK DOKU, ?> Perlitik tekstür ![]() PERLİTLİ DÖKME DEMİR, Kendisine üstün mekanik özellikler kazandıran perlitli yapıda ?> Gri dökme demir, Dökme çelik ![]() ![]() PERLİTİK TEKSTÜR, 1) Bazı camsı kayaçlarda ani soğuma ve büzülme sonucu küresel veya spiral çatlaklar ile kayacın yüzeyinde inciye benzer ufak birçok kürecikler meydana getirmesi suretiyle oluşan doku ![]() ![]() PERMEABL , Geçirgen ![]() PERMEABİLİTE, Maddenin sıvı geçirgenliği ![]() PERPORASYON, Muhafaza obrusu ile korunmaya alınan produktif (petrol, su) zonlarda borunun özel düzenlerle delinmesi işlemi ![]() PERSPEKTİF REZERV, Bazı ülkelerde kullanılan bir rezerv kavramı olup, belirli bir derinliğe kadar varlığı belirlenmiş cevher kitlelerinin daha derinlere doğru ekstrapolasyonu sonucu varlığı ümit edilen cevher miktarı ![]() ![]() PERT, Proje Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği, ?Program Evaluation and Revise Technic? deyiminin kısaltılması ![]() PERVANE, ?> Vantilatör ![]() PERVANE DEBİSİ, Pervanenin birim zamanda ocağa bastığı veya ocaktan emdiği m3 cinsinden hava miktarı ![]() PESTİL, Kömür madenciliğinde kömür damarı ile tavan veya fayla damar kontaklarında ve kömür tabakası içinde rastlanan yumuşak (plastik) killi oluşum ![]() PETEKSEL BOŞLUK, Mermer madencili-ğinde, taşın yapısında meydana gelmiş olan irili ufaklı çoğul boşluklar ![]() ![]() PETN (Pentaerythritol Tetranitrate) ESASLI PATLAYICI FİTİLLER, (Explosive Cord) ?> Detonasyonu başlatacak miktarda yüksek patlayıcı ve yangın çıkmasını önleyecek miktarda soğutma tuzu içeren ?> Lineer tip patlayıcı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PETROGRAFİ, 1) Kayaçları tanıma, tanımlama ve kümelendirme ile uğraşan bilim dalı ![]() ![]() ![]() PETROL, Yeraltında rastlanan ve içerisinde çoğunlukla parafin olmak üzere çeşitli hidrokarbon bulunan, yağlı, alev almayan sıvı ![]() ![]() ![]() ![]() PETROL SONDAJI, Stratigrafik istikyaf, arama, üretim ve üretimi geliştirmek için karada, kara sularında ve açık denizlerde genellikle rotari sistemiyle yapılan derin sondaj ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() PETROLLÜ ŞEYL, Ekonomik olarak petrol ve gaz üretilebilen ?> Bitümlü şist ![]() PETROLÜN GRAVİTESİ, ?> API Gravite ![]() PETROL YATAKLARI, Geçirimsiz tabakalar ve yapılarla hapsedilmiş zuhurlar ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|