Flotasyon Nedir?

Flotasyon veya yüzdürme yöntemi, üretilecek cevherin su sevme (hidrofilik) ve su sevmeme (hidrofobik) özelliklerini kullanarak sıvı içerisinde kabarcık oluşturarak suda yüzmesi veya batması ile diğer malzemelerden ayrılmasını sağlayan bir zenginleştirme yöntemidir



Flotasyon Hücresi

Genelde sülfürlü cevherlerin ayrıştırılmasında kullanılır Dünyada flotasyon özellikle bakır, kurşun ve çinko cevherlerinin zenginleştirme yöntemlerinden biridir Örnek: porfirik bakır cevherlerinde (hem oksitli hem sülfürlü) flotasyon ile sülfürlü ve oksitli olarak ayırmak mümkündür
Yüzdürme işlemi sadece suyla yapılamadığından flotasyon için malzeme içine reaktifler eklenir Bunlar sırası ile pH ayarlayıcı, bastırıcı, canlandırıcı, toplayıcı (kollektör), köpürtücüdür Bu zenginleştirme yöntemi gravite ile yapılamayan zenginleştirme için uygulanır Madencilik sektöründe önemli bir zenginleştirme yöntemidir
Flotasyon ile zenginleştirmede verimli bir proses için, tane iriliğinin en fazla 45 mesh olması gerekmektedir Flotasyonun uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların aynı anda oluşması gerekmektedir:

• Cevherdeki minerallerden birisi havaya karşı yüzey gerilime sahip olmalıdır
• Hidrofob mineraller hava kabarcıklarıyla taşınabilmelidirler
• Flotasyon sıvısı, yüzey gerilimini aktif yapan maddeler içermelidir

Hidrofob ve Hidrofil
Hidrofob ve hidrofil tanımları, flotasyon için en önemli özelliklerdir Flotasyonda kolay yüzen taneciklere hidrofob (su sevmeyen) denir Eğer mineral taneciği hidrofob değilse ve yine de yüzdürülmek isteniyorsa, yüzey kimyasının reaktiflerle değiştirilmesi gerekir Bu taneciklerinin yüzmesinin sebebi; yüzey kimyasının doğal özelliği sayesinde, hava kabarcıklarına kolayca tutunması ve yüzeye çıkmasıdır Bu da, tanecik ile kabarcık arasındaki adhezyon kuvvetinden kaynaklanır Hidrofil özellikteki minerallerde ise, hava ile tanecik arasında adhezyon kuvveti çok düşük olduğundan veya hiç olmadığından, tanecik kabarcığa tutunamamakta ve sonuç olarak batmaktadır

Flotasyon Reaktifleri

• Toplayıcılar (Kollektörler)
• Düzenleyiciler

[*]pH Düzenleyiciler[*]Aktifleştiriciler[*]Bastırıcılar[*]Koruyucular[*]Kuvvetlendiriciler[*]Köpürtücüler
Toplayıcılar (Kollektörler)
Kollektörlerin esas görevi, minerali hidrofob yapmaktır İki grupta toplanabilirler:

• Anyon Aktif Grubu
• Katyon Aktif Grubu

Temel olarak; anyon aktif grubu sülfür flotasyonunda, katyon aktif grubu ise oksit flotasyonunda kullanılır

Ksantatlar (Xanthates)
Ksantatlar genelde sülfürlü minerallerin flotasyonunda kullanılır Ksantatlar asidik ortamda hidrolize olurlar ve bu nedenle alkali ortamda etkili olurlar Ticari isimlerinden bazıları: KEX, NaEX, NaIPX, KAX

Ksantat

Ditiofosfatlar (Dithiophosphates)
Ksantatların kullanıldığı cevher tiplerinde tercih edilir Bu toplayıcı ksantatlarla beraber kullanılırsa, flotasyon veriminde artış sağlanabilir Ksantatların aksine, asidik ortamda kullanılabilirler Sıvı halde satılırlar



Ditiofosfat

Yağ Asitleri
Endüstriyel hammaddelerin (metalik olmayan) flotasyonunda tercih edilir

Yağ Asidi

DÜZENLEYİCİLER
pH Düzenleyiciler

Flotasyonun ortamının pH'ını değiştirmek amacıyla kullanılırlar Minerallerin yüzdürülüp batırılmasında pH önemli bir değişken olduğundan, flotasyon işlemi boyunca kontrol edilmeli ve düzenlenmelidir pH'ı düşürmek için genelde sülfürik asit, yükseltmede ise sodyum hidroksit tercih edilir

Aktifleştiriciler

Bazı durumlarda, kollektörler mineral taneciklerinin yüzeyini değiştirmek için yeterli olmaz Bu gibi durumlarda, mineral kazanım verimini arttırmak için aktifleştiriciler kullanılır

Bastırıcılar (Pasifleştiricler)

Bu tür reaktifler, belli minerallerin yüzey kimyasını değiştirmek için kullanılır En önemli pasifleştiricilerden biri siyanürdür

Canlandırıcılar

Belirli bir süre için pasifleştirilmiş mineralleri yeniden kazanmada kullanılır Aktifleştiricilere göre daha zayıftır

Köpürtücüler

Flotasyonda temek olan köpük, sadece su ile elde edilememektedir Köpük için köpürtücülerin kullanılması şarttır Esas görevleri yüzey gerilimini azaltmaktır Bu şekilde, oluşan kabarcıklar bozulmadan, istenilen tanecikleri yukarı taşıyacak ve birikecektir En önemli köpürtücülerden birisi çam yağıdır

KOLON FLOTASYONU
Flotasyon teknolojisindeki en önemli gelişme, şüphesiz ki kolon flotasyonudur Bu kolonların verimliliği, klasik flotasyondan hücresine göre çok daha yüksektir ve bu sebeple, endüstride kullanım alanı bulmuştur Kolonlar temel olarak iki bölümden oluşmaktadırlar Kabarcıklar üretilip kolonun altından beslenir Malzeme ise, genelde kolonun yüksekliğinin 2/3'nden kolona beslenir Malzeme ile taneciklerin karşılaştığı bölge, toplama bölgesidir Kolonun altından gelen kabarcıklar orta bir bölgede bu taneciklerle buluşurlar Bu noktada yüzey kimyası uygun olan tanecikler, kabarcıklarla yüzeye taşınırken, kabarcıklara tutunamayan tanecikler, kolonun altına çöker İkinci bölge ise; kolonun üstünde, köpüğün biriktiği köpük bölgesidir Köpük bölgesi sürekli olarak, ters akımlı olarak yıkanır Bu şekilde, köpüklerle ile beraber yükselmiş gang mineralleri yıkanarak uzaklaştırılır
Flotasyon kolonlarını, klasik flotasyon hücrelerinden ayıran en önemli özellikler:

• Köpük bölgesindeki yıkama suyu
• Mekanik karıştırmanın olmaması
• Kabarcık üretici bir sistemin varlığı

Avantajları ise şu şekildedir:

• Klasik flotasyon hücrelerine göre verimi daha yüksektir
• Düşük yatırım maliyeti
• Düşük işletme maliyeti
• Basit tasarım sayesinde kararlı çalışma
• Tesiste az yer işgal etmesi

Dezavantajları:

• Yüksekliğinin tesislerde sorun çıkarması
• Kabarcık üreticinin bakımı
• Yıkama suyu maliyeti