Alüminyum Ve Alaşımlarının Kaynağı - Alüminyum Ve Alaşımlar Hakkında

ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARININ KAYNAĞI Alüminyum ve alaşımları günümüzde yaşamımıza girmiş yaşamın ayrılmaz bir malzemesi haline gelmiştirHafifliği,iyi ısı ve elektrik iletkenliği ve korozyona karşı dayanıklılığı nedeniyle;gıda endüstrisi,kimya endüstrisi,otomotiv ve gemi endüstrisi, makine ve cihaz yapımı ile mimari ve inşaat yapımında geniş çapta bir kullanma alanına sahiptir Çeşitli endüstri dallarında kullanılan başlıca alüminyum ve alaşımları Tablo-1’de gösterilmiştirBu alaşımların günümüzde birleştirilmesi %50 nispetinde kaynakla yapılmaktadır ENDÜSTRİDEKİ KULLANMA ALANLARI MALZEME OTOMOTİV MAKİNE YAPIMI CİHAZ YAPIMI İNŞAAT VE MİMARİ Al 99,9Al 99,5 - - XX - Al Mn - - XX XXX Al Mg Mn XX X XX XX Al Mg 3 XX - XX XX Al Mg 4,5 Mn XXX XX XXX - Al Mg Si 0,5 X X - XX Al Mg Si 1 XX XX - XX Al Zn Mg 1 XXX XXX - X Tablo-1:Çeşitli endüstri kollarında kullanılan başlıca alüminyum ve alaşımları Alüminyum ve alaşımlşarını cıvata ve perçinleme yoluyla birleştirme dışında kullanılan birleştirme yöntemleri;kaynak,lehimleme ve yapıştırmadırBugün bu yöntemler çeşitli endüstri kollarında geniş çapta kullanılmakta,bazen de lehimleme,yapıştırma ve nokta kaynağı birlikte kombine edilmektedir Alüminyum ve alaşımlarının kaynağı,normal çeliğin kaynağına nazardan birçok farklılıklar gösterirÇeliğin kaynağına göre daha zor ve sorunludurBunun için malzemeyi ve özelliklerini (fiziksel ve metalurjik) çok iyi tanımak ve ona göre önlemler almak gerekir Alüminyum ve alaşımlarının kaynak kabiliyetine aşağıdaki etkenler tesir ederBunlar sırasıyla; a-Saf alüminyum 658C gibi düşük bir sıcaklıkta ergimesine rağmen,yüzeyimdeki oksit tabakası (Al2O3) 2050C gibi yüksek bir sıcaklıkta ergir Alüminyumun oksijene karşı ilgisi fazla olduğundan,yüzeyinde hemen 0,1 mikron kalınlığında Al2O3 oluşur ve bu oksit tabakası aynı zamanda yüzeye kimyasal bileşiklere karşı bir dayanıklılık kazandırırFakat bu tabakanın mevcudiyeti alüminyum ve alaşımlarının kaynağını zorlaştırırKaynak yapılırken yüzeyde bulunan Al2O3 tabakasının ergitilmesine çalışılırken (2050C), bundan çok daha düşük sıcaklıkta ergiyen alüminyum dökülür ve kaynak çubuğundan düşen damlalar kaynak yapılacak esas metal ile birleşemezOnun için kaynaktan önce bu tabakanın oluşmaması için önlemler almak gerekir b-Alüminyum ve alaşımları yüksek bir ısı iletim katsayısına sahiptirBunun için kaynak yerinde ısı yoğunluğunu sağlamak için daha fazla ısı girdisine ihtiyaç vardırDiğer taraftan,alüminyum ve alaşımlarında,çeliğe nazaran daha geniş bir bölge ısının tesiri altındadırŞekil-1’de alüminyum ile çeliğin kaynağındaki isotermler gösterilmektedirAyrıca saf alüminyumda yüksek ısı iletimi dolayısıyla ergimiş kaynak banyosu soğuyup çabuk katılaştığından,dikişte gözenekler oluşur Şekil-2:Alüminyum ve çeliğin TIG kaynağında ısının yayılışı (isotermler) c-Yüksek elektrik iletkenliği nedeniyle elektrik direnç kaynağında sorunlar ortaya çıkmaktadır (Q=Rl2t) d-Yüksek ısıl genleşmeden ötürü,kaynak sırasında meydana gelen distorsyonlar (çarpılmalar ve kendini çekmeler) büyük olurDolayısııyla gerekli önlemler alınmadığı zaman,gerilme çatlakları oluşurAlüminyum ve alaşımları ile %0,15 karbonlu çeliğin fiziksel özellikleri karşılaştırmalı olarak Tablo-2’de gösterilmektedir Malzeme Yoğunluk (g/cm3) Ergime Noktası (C) Elektrik İletkenliği (m/mm2) Isı İletkenliği (J/cmsK) Isıl Genleşme (m/mmK) Saf Al 2,7 658 35 2,2 2,4x10-5 Al Mg 5 2,63 520-630 16,5 1,2 2,35x10-5 Al Mg Si 2,7 600-640 31 1,8 2,3x10-5 %0,15 C’lu 2,8 530-645 18,5 1,6 2,4x10-5 Çelik 7,85 1510 9,3 0,5 1,1x10-5 Tablo-2:Alüminyum ve alaşımlarının fiziksel özelliklerinin %0,15 karbonlu çelikle karşılaştırılması e-Alüminyum ve alaşımları doğal sert,soğuk olarak sertleştirilmiş veya ayrışma sertleşmesine tabi tutulmuş bulunurBunların kaynak kabiliyeti de farklılıklar gösterir Tablo-3’te başlıca alüminyum alaşımlarının kaynak kabiliyetleri görülmektedir