Sessizlerin Yumuşaması - Benzeşmesi

Sessizlerin Yumuşaması - Benzeşmesi

Sert Sessizlerin Yumuşaması -Sert Sessizlerin Benzeşmesi - Sert Ünsüzlerin Benzeşmesi

SERT SESSİZLERİN YUMUŞAMASI

Sert sessizle biten kelimelere, sessiz harfle başlayan bir ek eklenmek istendiğinde, şayet ekin ilk harfi yumuşak sessizlerden b, c, d, g ise bu harfler sertleşerek p, ç, t, k şeklinde eklenirler bu kurala SERT SESSİZLERİN YUMUŞAMASI KURALI denir
Genellikle trkçe kelimelerin sonlaında yumuşak sessizlerden b, c, d, g bulunmaz Bu kurala uymayan bazı kelimeler de vardır Ancak bu çeşit kelimelere kural dığı kelimeler denir Buna göre kelime sonunda sözü edilen yumuşak sessizlerin yerine sertleri bulunur

kitab - kitap, ağac - ağaç, tad - tat, kabag - kabak

Bu durumda şayet bir kelimenin sonunda p, ç, t, k harflerinden biri gelmişse ve bu kelimeye sesli harfle başlayan bir ek eklenmek istendiğinde:

p sert sessizi yumuşar b olur :
ç sert sessizi yumuşar c olur :
t sert sessizi yumuşar d olur :
k sert sessizi yumuşar ğ olur : dolapı değil dolabı
ağaçı değil ağacı
tatı değil tadı
kabakı değil kabağı

Ancak bu kurala uymayan bazı durumlar vardır:

Bazı tek heceli kelimelerin sonlarına gelen sert sessizler, sesli harfle başlayan bir ek alsalar bile yumuşamazlar Aynen yazılırlar Ben ata binmeyi çok severim İkinci kata varınca beni bekle
p, ç, t, k harfleriyle biten, yabancı dillerden dilimize girmiş birçok kelime sesli harflerle başlayan bir ek aldıklarında değişikliğe uğramazlar Bu kelimelerin sonundaki sert sessizleryumuşamaz Cumhuriyeti gençlik koruyacaktır Türkler esareti kabul etmezler İnsan, saadeti evinde aramalıdır
p, ç, t, k harfleriyle biten özel isimler, sonlarına ünlü ile başlayan bir ek alsalar da bu kelimeler aynen kalır Mehmet'i öğretmen çağırdı Recep' in başarısı gurur verici

SERT ÜNSÜZLERİN BENZEŞMESİ

Sert sessiz harflerden "p, ç, t, k, h, s, ş, f" biriyle biten kelimelere "c, d, g" süreksiz yumuşak sessizlerden biriyle başlayan bir ek geldiğinde eklerin başındaki ünlsüzler sertleşir Bu kurala SERT ÜNSÜZLERİN BENZEŞMESİ KURALI denir

c - ç

kitap + cı __ kitapçı
sabah + cı __ sabahçı

d - t

yarış + dı __ yarıştı
sokak + da __ sokakta

g - k

coş + gun __ coşkun
piş + gin __ pişgin