Servet-İ Fünûn Sanatçıları

SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ

Bu edebiyat Recaizade Mahmut Ekrem ile Muallim Naci arasındaki eski edebiyat yeni edebiyat tartışmasında Recaizade Mahmut?un yol göstermesiyle Servet-i Fünun etrafında toplanan gençler tarafından oluşturulmuş bir harekettir Bu hareket 1896 yılında başlarBu hareketi oluşturan gençler;Tevfik Fikret,Cenap Şahabettin , Halit Ziya Uşaklıgil Mehmet Rauf,Hüseyin Cahit Yalçın?dırBu topluluğa Halit Ziya daha sonra katılmıştır

Bu dönemin ana karakteri Çağdaş Fransız edebiyatına benzer eserler vermektirÖrnek aldıkları Fransız yazar ve sanatçılar, roman ve hikayede realist ve natüralist;şiirde parnasizyen ve sembolisttirBu dönem yazarları devrin baskıcı şartlarını bahane göstererek toplumsal konularla hiç ilgilenmemişlerdir Tanzimat dönemindeki hak,adalet vb konular bu dönemde terk edilmiştir Sanatçılar şahsi konulara yönelmişleridirBu konular aşk,üzüntü,tabiat güzellikleri,şahsi hayaller ve melankolidir

Yukarıda belirttiğimiz gibi bu dönem yazarları Fransız edebiyatını örnek almışlardırBu dönemde Türk edebiyatı Avrupai bir nitelik kazanmıştırBu edebi topluluk bir tartışmadan ortaya çıkmıştır(Kafiye göz için değil kulak için)

Özellikleri

1-Sanat sanat için görüşü benimsenmiş seçkin zümre edebiyatıdır

2-Konuşma dilinden tamamen uzaklaşılmış Arapça ve Farsça dil kurallarına fazlaca yer verilir Ayrıca dilimizde o zamana kadar olmayan Farsça ve Arapça kelimelerde sokulmuştur

3- Din dışı konularda eser vermişlerdir

4-Baskı nedeniyle Tanzimatçıların kullandığı kavramları kullanmazlar suya sabuna dokunmayan kavramlar üzerinde dolaşırlar

5-Fransız edebiyatından etkilenmenin bir sonucu olarak batıdan ?Sone?-?Terze-Rima? ve serbest müztezat biçimleri alınır

6-Aruz ölçüsü kullanılır hece ölçüsü hiçbir zaman ciddiye alınmazHece ölçüsüyle sadece çocuk şiirleri yazarlar

7-Göz için kafiye yerine kulak için kafiyeyi kabul ederler

8-Nazım nesre yaklaştırmışlardır

9-Beyit hakimiyetinde bütün hakimiyetine geçilir

10-Şiirin konusu genişletilmiştirEn basit nesne,günlük olaylar,gözlem ve duygular konu olarak işlenmiştir

11-Halit Ziya?nın Mensur Şiir adlı eseriyle edebiyatımıza ilk defa mensur şiir girer

12-Roman tekniği gelişmiş,romanda gereksiz tasvirler ya da konu dışı gereksiz bilgilerin verilmesinden kaçınılmıştır

13-Roman ve hikayede yazarın kişiliği gizlenmiştirOlup bitenler kahramanın gözüyle verilir

14-Olaylar İstanbul?dan alınmıştır

15-Olay kişileri çoğu zaman aydın kişilerdir ama bazı küçük hikayelerde

halk tabakasından kişilere de yer verilmiştir

16-Batı uygarlığına özellikle Fransa?ya hayranlıkları vardır

17-Fransızca kelimeleri sıklıkla kullanmışlardır

Servet-i Fünun Sanatçılarının En Belirgin Ortak Özellikleri

1-Hüzne ve hüzünlü manzaralara düşkünlük vardır

2-Hakikatten kaçarak hayale ve tabiata sığınma vardır

3-Sanat sanat içindir görüşünü benimsemeleri

4-Günlük hayatın ufak tefek meselelerini konu olarak benimsemeleri

Servet-i Fünun Edebiyatının Önemli Sanatçıları

Tevfik FİKRET (1867-1915)

Bu dönemin en güçlü yazarlarındandırParnasizmin etkisindedir Şiir- lerinde biçim kusursuzdurÖlçü,kafiye ve şekil gibi unsurlarla oluşturulmuş bir musiki sezilirİşlediği konuyu sözcüklerin sesiyle hissettirirAruz ölçüsüne öylesine hakimdir ki konuşur gibi yazdığı şiirlerinde kusursuz bir ölçü vardırŞiiri düz yazıya yaklaştırmış birkaç dize süren cümlelerden oluşan şiirler yazmıştır

Servet-i Fünun döneminde yazdığı şiirler kişisel ve sanatlıdırDaha sonraki dönemlerde yazmış olduğu şiirler ise aşırı toplumcu bir şiir anlayışı vardır

Edebiyatımıza müstezat şiir şeklini getirmiş soneyi çok iyi kullanarak yaygınlaşmasını sağlamıştır

Eserleri:

Rubab-ı Şikeste:Bu kitapta bulunan şiirler Servet-i Fünun döneminde sanat için sanat görüşüyle yazdığı şiirler bulunmaktadırÖnceki şiirlerinde Recaizade ve Abdülhak Hamit?in etkileri görülür ancak daha sonraki şiirlerinde kendi üslubunu yakalamıştır

Haluk?un Defteri:Bu kitapta oğlu Haluk?un kişiliğinde istediği neslin özelliklerini,onlara verdiği öğütleri anlatmıştırBuradaki şiirler sanat için sanat görüşünden toplum için sanat görüşüne doğru yönelmektedir Şiirleri sosyal bir endişe ile de yazılmış olsa biçimdeki özeni ve mükemmelliği hiçbir zaman kaybetmemiştir

Rubabın Cevabı: Bu kitap Tevfik Fikret?in toplumcu ve vatan şiirlerinin olgun ve güçlü örneklerinin olduğu kitaptırVatanın kötü yöneticiler elinde çektiği sıkıntıları eleştirel bir üslupla anlattığı ve bu durum karşısında şairin umudunu yitirmediği görülüyor

Şermin:Hayatının son dönemlerinde çocuklar için yazdığı bir kitaptır ve bu kitap hece ölçüsüyle yazılmıştır

*****Tevfik Fikret hiç roman ve tiyatro yazmamıştır

İstanbul?u anlattığı SİS şiiri İstanbul?u kötüleyen karamsar bir şiirdir Doksan Beşe Doğru ve Tarih-i Kadim önemli şiirlerindendir

Toplumcu görüşle yazdığı ve memleketin Batı medeniyeti seviyesine gelmesini istediği şiirleri ;Haluk?un Vedası(Annesi ölmüş bir kızı anlatır)Tarih-i Kadim(MAkif buna karşılık bir eser yazmıştır)Sis , Haluk?un Amentüsü

Cenap ŞAHABETTİN (1870-1934)

Asıl mesleği doktorluk olan şair Servet-i Fünun edebiyatında Tevfik Fikret?ten sonra gelen en önemli şairdir Öğrenim için gönderildiği Fransa?da tıptan çok şiirle ilgilenmiş ve Fransız sembolist yazarlarını tanı mıştır

Şiirde bir ahenk oluşturmak ister ve kelimeleri müzikal değerlerine göre seçerDili oldukça ağırdırOrijinal sıfat taşmamaları kullanır ?Saat-ı Semenfam (yasemin renkli saatler)tamlaması tartışmalara neden olmuş -tur Genellikle duygu ve hayal yüklü tamlamalar kullanır

Hem parnasizm hem de sembolizmin etkileri şiirlerinde görülür Sembolizmin mu*****i, parnasizmin ise doğa betimlemeleri,sözcükle resim yapma sanatı onun şiirlerinde görülürElhan-ı Şita adlı kış manza- rasını anlattığı şiirinde sözcükler okuyucuya karın yağışını hissettirir Sanat için sanat görüşünü benimsemiştirOna göre sanat güzellik içindir Şiirlerinde aşk ve tabiat temalarını işlemiş ve semboller kullanmıştır

** Şiirde serbest müstezat tarzını ilk ve en iyi kullanan şairdirBazen de sone tarzında eski şiiri hiçe sayan batı tarzı kullanımıyla çok eleştiri almıştırEn basit konuları şiirin konusu haline getirmek için servet-i fünun diline yeni sözcükler sokmuş Arapça ve Farsça yeni sözcükler kullanmıştır

Şiirde güzellikten başka bir şey aramadığını güzel sanatlarda fayda aranmayacağını söyleyen şairin nesir alanında da önemli eserleri vardır Nesir dili şiir dilinden biraz daha sadedir

Bir şiirde birden fazla ölçü kullanmasıyla ünlüdür

****Şiirlerini Evrak-ı Hayal adlı bir kitapta toplayacağını söylemesine rağmen sağlığında yapamamıştırŞiirleri ancak 1984 yayınlanmıştır

Nesir alanındaki eserleri Hac Yolunda,Avrupa MektuplarıSuriye

Mektupları,Nesr-i Harp,Nesr-iSulh ve değişik yazılarını topladığı Evrak-ı Eyyam,

Beğendiği vecizelerini Tiryaki Sözleri,

Yalan(dram) Körebe (komedi)

Halit Ziya UŞAKLIGİL (1867-1945)

Dönemin roman ve hikaye temsilcisidirEserleriyle sadece kendi döneminde değil daha sonraki dönemlerde de örnek alınan bir yazardır

Türk romanına tamamen batılı bir çehre kazandırmıştırBaşarılı eserler veren yazar batılı yazarlardan hiç de aşağı değildirYazarın dili süslü ve ağırdır Kendi romanlarını daha sonra kendi sadeleştirmiştir

Halit Ziya romanlarındaki kahramanları kendi yaşadığı çevreden seçer ve bunları bir gözlem sonucunda oluşturmuştur

Yazarın hikayelerinin dili romanlarına göre daha sadedirRoman- larının konusu hep İstanbul?da hikayelerinin konusu ise Anadolu?da geçmektedir

Romanları:Aşk-ı Memnu,Mai ve Siyah,Kırık Hayatlar,Bir Ölünün Defteri,Ferdi ve Şürekası?dir

Mai ve Siyah? ta Ahmet Cemil adlı kahraman sanat hayalleriyle yaşar fakat içinde bulunduğu çevre ve Babıali?nin kırıcı olayları arasında tüm hayalleri yıkılır Yazarın romanda Ahmet Cemil?e söylettiği sözler aslında Servet-i Fünun edebi anlayışıdır

Aşk-ı Memnu Sanatçının başyapıtıdır Romanın konusu ise Boğaziçi yalılarındaki yaşamdan alınmıştır Eserde alafranga yaşayışa özenen Bihter Hanım?ın kendinden yaşça büyük Adnan Bey?le evlenmesi,ancak daha sonra Adnan Bey?in yeğeni olan Behlül adlı gençle birbirlerine aşık olmaları anlatılırZüppe bir genç olan Behlül , Bihter Hanım?ı sonunda kandırırAncak Nihal durumu fark eder ve babasına bildirirAdnan Bey?in durumu öğrendiğini anlayan Bihter Hanım intihar ederEser ruh tahlilleri yönüyle oldukça gerçekçidir Kahramanlar her yönüyle tanıtılmıştır

Kırık Hayatlar diğerlerine göre sade bir dille yazılmış bir romandır Romanda aile içi bir dram anlatılmaktadır

Önemli Hikayeleri: İzmir Hikayeleri,Aşka Dair,Onu Beklerken Kadın Pençesi

Roman ve hikayenin dışında yazar hatıra türünde de yazdığı Kırk Yıl,Saray ve Ötesi,Bir Acı Hikaye adlı eserler servet-i fünun dönemi ve Osmanlı?nın son dönemi için önemli bir belgedir

*****Halit Ziya edebiyatımızda ilk MENSUR şiiri yazan kişidir

Mehmet RAUF (1875-1931)

Servet-i Fünun edebiyatının ikinci büyük romancısıdırUzun süre Halit Ziya?nın etkisinde kalmıştırDil Halit Ziya?ya göre daha sadedir Tıpkı Halit Ziya gibi mensur şiirler ruh tahlillerine önem verdiği romanlar yazmıştırSosyal konulara fazla değinmez onun roman ve hikayelerinde kendi hayatının aksi vardır

Yazarın en önemli eseri Eylül?dür Basit bir aşk olayı etrafında dönen eserde aşkın güzelliği dile getirilirSuat Hanım kocası tarafından çoğu kez yalnız bırakılan kadındır Suat Hanım ve kocasının arkadaşı olan Necip arasında gizli bir aşk oluşur ve sürer giderEserin sonunda Suat?la Necip bir yangın sonucunda yanarak ölürlerDil örgüsü bakımından zayıf olan eser psikolojik tahlillerdeki derinliğiyle ilk psikolojik roman sayılmıştır

Eserleri:

Siyah İnciler:Mensur şiir kitabı

Romanları:

Genç Kız Kalbi, Ferda-yı Garam,

Karanfil ve Yasemin, Salon Köşelerinde,

Son Yıldız, Define,

Kan Damlası

Tiyatro: Cidal,Pençe,Yağmurdan Doluya

Hüseyin Cahit YALÇIN (1874-1957)

Hikaye,roman ve eleştiri yazarı aynı zamanda gazeteci olarak tanınmıştırEski edebiyata karşı batı edebiyatını savunmuştur Eserlerinde iç ve dış gözleme yer vermiştir Cesur,pervasız ve atak bir eleştiri yolu izlemiş bu yüzden sürgüne gitmek zorunda kalmıştır1908?den sonra siyasi yazarlığa geçmiştirCumhuriyet devrinde yazmış olduğu siyasi makaleler ile tanınmıştırServet-i Fünun dergisi onun Fransızca?dan çevirmiş olduğu Edebiyat ve Hukuk adlı makalesini yayınlamasından sonra kapatılmıştır Ve bu kapatılma sonucunda bu dönem bitmiştir

Eseleri

Hayat-ı Muhayyel ,Hayal İçinde,Edebi Hatıralar,Talat Paşa

------Dönemin Bağımsızları----

Hüseyin Rahmi GÜRPINAR(1864-1944)

Ahmet Mithat tarzını geliştirmiştir(Ahmet Mithat tarzı;sanat endişesinden uzak,öğreticiliği esas alan,çok eser vermeyi amaçlayan , kusurlu roman tekniğinin olduğu ve romanda olay akışını kesip ansiklopedik bilgilerin verildiği bir anlayıştır)

Roman tekniği kusurludur,olay akışını kesip ansiklopedik bilgi verir Natüralisttir,sokağı edebiyata getiren sanatçı olarak bilinirEserlerinde İstanbul?u anlatırDili oldukça sadedirMizah yoluyla sosyal tenkit yapar

Romanları: Şıpsevdi,Mürebbiye,Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç,

Kesik Baş,Gülyabani,Cadı,İffet,Sevda Peşinde,Evlere Şenlik

Ahmet RASİM (1867-1932)

Ahmet Mithat tarzını sürdürmüştür Hayatın komik ve ibret verici taraflarını anlatırYüz otuzu aşkın eseri vardır Aynı zamanda bestecidir altmışa yakın bestesi vardır

Hatıra Türündeki Eserleri: Gecelerim,Falaka,Muharir Şair Edip

İnceleme ve Gözlem Eserleri: Gülüp Ağladıklarım,Muharrir Bu Ya, Şehir Mektupları

Romanları:İlk Sevgi,Güzel Eleni,Endişe-i Hayat,İki Günahsız Sevda

Mehmet Akif ERSOY (1873-1936)

İslamcı şair olarak bilinir ve toplum için sanat görüşüyle eserler vermiştirŞiiri düz yazıya ayaklaştırmıştır Manzum hikayeleri vardır Aruz vezninin çok iyi kullanırŞiirlerinde coşkun bir lirizm vardır Safahat adında yedi kitaptan oluşmuş şiir kitabı ile ünlüdür Safahat?taki şiirlerden en ünlüleri, Küfe,Mahalle Kahvesi,Seyfi Baba,Meyhane?dirAyrıca nesir türünde de eser vermiştir