Ekosistem Nedir-Ekosistem Hakkında Bilgiler İçerik-Ekosistem Biyoloji Dersi Konuları

EKOSİSTEM

Canlılarla (hayvanlar,bitkiler,mikroorganizmalar) içinde bulundukları maddi ortamı birleştiren fonksiyonel (işlevsel) bütün

Yeryüzünde canlı yaratıkların tümü, biyosfer denilen ince bir kabukta yaşar Biyosferin belirgin özelliği onu oluşturan hayvan ve bitki türlerinin çok çeşitliliği ve yapısındaki düzensizliktir Bu düzensizlik, canlı yaratıklarla fizik ortam öğelerinin eşitsizlik eşitsiz dağılımında açıkça görülür Ama bu çeşitliliğe karşın, canlıların biyosferdeki yerleşimi bir kargaşa şeklinde değildir 1935 yılında ingiliz botanikçisi Arthur C Tansley’in ekosistem adına verdiği birimler halindedir

Belirli bir ortamda yaşayan canlıların tümüne biyosenoz, bunların barındıkları ortama da biyotop denir Ekosistem bu ikisinin ilişkisi ortak tanımlanabilir ; Biyotop + Biyosentez = Ekosistem

EKOSİSTEMLERİN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ

Bir ekosistem biyosferin, bir bölümü ya da parçasıdır ; büyüklüğü ya da genişliği çok değişik olabilir Bir su birikintisi, bir buğday tarlası birer ekosistemdir Fakat kurumuş bir ağaç kütüğü gibi son derece belirgin ve dar sınırlı öğeler de birer ekosistem parçası sayılabilir Ama kısıtlı ekosistemelerin genellikle zaman içinde sınırlı bir yaşamı vardır Bu yüzden bunlar birer ekosistem parçası sayılır, sinüzi adıyla anılır Bunun tam tersine Afrika savanaları ya da Avrupa’nın geniş yapraklı ormanları gibi, kimi ekosistemler çok geniş bölgeleri kaplar İklimin denetimi altında bulunan kutuplardan ekvatora kadar az çok paralel bölgelere yayılan bu öğeler deformasyon (oluşum) veya biyom adıyla anılır Bunlar, bir genel görünümün kendine özgü bir direy (fauna) ve bitey (flora) içeren karakteristik ana öğeleridir

Boyutları ne olursa olsun, bir ekosistemin sınırları az çok belirgindir Çoğunlukla birbirine komşu ekosistem arasında bir geçiş bölgesi (ekoton) vardır Geçiş bölgesi, bir ormanın kıyı çizgisi gibi veya ekvator ormanından savanalara geçişte olduğu gibi yaygın bir bölge olabilir Ekotonların belirgin özelliği, kendine özgü iklimi ve daha zengin direyidir Bunun için, kıyı kuşu türlerinin sayısı kara ve açık deniz kuşlarınınkinden fazladır (Çünkü kıyı kesimi, anakara ile okyanus arasında bir ekoton oluşturur)

Ekosistemlerin sınırlarının belirlenmesi, özellikle hayvan sayısı gözönünde bulundurulacak olursa, hiç de kolay değildir Bu konuda birçok örnekleme ve istatistik verilerini değerlendirme yöntemleri bulunmuştur Bu bakımdan, bellibaşlı hayvan türlerinin bolluğunu, dağılımını, yıllık çevrimlerini, sayılarının azalıp çoğalmasını, metabolizmalarını bilmek gerekir Bu veriler ya yerinde ya da yetiştirme yoluyla elde edilebilir Bu birinci aşama tamamlandıktan sonradır ki, ekosistemleri yapısını ve işleyişini incelemeye başlamakmümkün olabilir

EKOSİSTEMLERİN EVRİMİ

Bir ekosistem, insana durağan gözükse bile, jeolojik ölçü içinde evrime uğrar Nitekim, ılıman Avrupa’da, çıplak toprağa canlıların yerleşmesi, otsu bitkilerin öncü olarak yerleşmesiyle başladı Sonradan bunun yerini, birbirini izleyen çeşitli bitki toplulukları aldı ve klimaks da denen son evrede ormanlar ortaya çıktı Ekosistemlerin bu evrimi de bazı yasalarla yönetilir Evrim süresinde ekosistemlerin karmaşıklığı giderek artar ; türlerin sayısı çoğalır ; canlıyığın büyür, genişler Brüt üretkenlik canlıyın oranı azalır, brüt üretkenlik solunum oranı bire yaklaşır Bunun sonucu olarak da net üretkenlik sıfıra yönelir Klimaks evresindeki bir ekosistem kararlı bir durumdadır : canlıyığını artık büyümez

EKOSİSTEM ÇEŞİTLERİ

Belirli bölgede bulunan ve birbiri ile dolaylı ya da dolaysız ilişkide olan canlılarla bu canlıların yer aldığı cansız çevre ekosistemi oluşturur Doğada büyük ekosistemler ve bunların içerisinde de daha küçük ekosistemler bulunur Tabiat farklı özellikte pek çok ekosistemin birleşmesinden oluşur Kara ve su ekosistemi olmak üzere başlıca iki çeşit ekosistem bulunur Kara ekosistemlerini çayırlar, çöller, mağara, step, tundra, ova, dağ gibi daha küçük olan ekosistem parçaları oluşturur Su ekosistemlerini de okyanus, deniz, göl, ırmak, havuz, bataklık gibi ekosistem parçaları oluşturur Çevredeki ekosistemlerin birleşmesiyle yeryüzünün doğal ortamı oluşmaktadır Çevredeki her ekosistem çeşidinin kendisine has olan farklı fiziksel ve kimyasal özellikleri bulunur

EKOSİSTEMDEKİ BOZULMALARIN ÇEVREYE ETKİLERİ

Ekosistemdeki bozulma bir bütün olan çevrenin yapı ve işleyişini olumsuz etkiler Bazı varlıkların azalması diğer bazı varlıkların azalmasına da neden olur Madde döngülerinin gerçekleşmesi zorlaşır Sonuçta doğadaki enerji tükenmeye doğru gider

1Dünya Coğrafyasının Değişmesi

Ekosistemin yapı ve işleyişini oluşturan iklim, toprak, hava, bitki hayvan

gibi faktörlerin olumsuz yönde değişmesi çevrenin ekolojik özelliklerini de değiştirir

-Uzun süren kuraklıklar sonucu bir ekosistemdeki bitki ve hayvan sayısı hızla azalır

-Suların kirlenmesi sonucu suya ışık girişi azalır, suyun hava oranı düşer

-Toprakta oluşan tahribat ve kirlenmeler önce bitkilerin sonrada diğer canlıların zamanla ölmesine neden olur

-Ormanların kesilmesi ve yanması çevrenin çölleşmesine ve sonrasında küresel ısınmaya etkide bulunur

2İklimin Değişmesi

İklim şartlarının değişmesi , ekosistemdeki canlı yaşam ve dağılışını

etkiler İklimi değişen bir bölgede bazı canlılar göç ederken, bazı canlılar ölür veya şartlara uymaya çalışır Ozon tabakasının incelmesi, ormanların azalması, havanın kirlenmesi, yağışların azalması, çölleşmenin başlaması bir bölgedeki iklimin ve coğrafik yapının değişmesine etkide bulunur

3Erozyonların Oluşması

Toprağın su ve rüzgar etkisiyle aşınıp , taşınmasına erozyon denir

Çevredeki bitki örtüsünün azalması, şiddetli yağmurların yağması, karların kısa sürede erimesi, fırtınaların oluşması, toprağın yanlış sürülmesi, eğimli alanlardaki ormanların yanması gibi etkenler erozyonların oluşmasına neden olur Erozyonlar sonucu bir bölgenin toprağı tahrip olur Tarım toprağının ürün verimi azalır Erozyonu önlemek için en etkili yöntem eğimli ve çorak toprakların ağaçlandırılmasıdır Çünkü bitki kökleri toprağı tutarak erozyonla sürüklenmesini önler

Erozyona uğrayan bir bölgede toprağın yapısı değişeceği için canlıların yaşamı da tehlikeye girer

4Su Kaynaklarının Azalması

Suların kirlenmesi ve kuruması sonucu çevredeki kullanılabilir su oranı

azalır Çevredeki su kaynaklarının azalmasına, yağışların düşmesine, tarımsal verimin düşmesine ve hidroelektrik santrallerdeki enerji üretiminin kısılmasına neden olur Bu durum canlıların beslenmesini olumsuz olarak etkiler

Su oranı azlan topraklarda daha az sayıda bitki yaşar Ortama uyan bazı hayvanlar bu topraklarda barınır Kısacası çevre zamanla çölleşir Doğal özelliklerini de zamanla kaybeder

5Enerji Kıtlığının Başlaması

Madenlerin azalması sonucu termik santraller, su kaynaklarının azalması

sonucu hidroelektrik santralleri, petrolün azalması sonucuda ulaştırma araçlarının kullanım oran ve verimi azalır Enerji kıtlığının başlaması durumunda insanların sosyal yaşamı felç olur

Besin zincirinin oluşumunu sağlayan enerji nakli gerçekleşemez Ortamın biyolojik dengesi bozulur

6Canlı Çeşitliliğinin Azalması

Ekosistemdeki fiziksel ve kimyasal şartların değişmesi canlıların yaşama,

yayılış ve üramesini etkiler Bozulan şartlara uyanlar yaşarken diğerleri yok olur Çevredeki bitki sayısının azalması besin zincirindeki canlı tür ve sayısının azalmasına neden olur

Örneğin, ormanların yanma ve kesilmesi sonucu buralarda barınan tüketici canlıların büyük kısmı ölür