Düyun-İ Umumiye-Düyun-İ Umumiye Hakkında Konu Ders Özet Anlatım

DÜYUN-I UMUMİYE

Düyun-i Umumiye :

Osmanlı İmparatorluğu’nun borçlarını tasfiye için kurulan uluslararası kuruluş

Osmanlı devleti’nde Tanzimat döneminde alınan dış borçlara ve bu borçları ödemek amacıyla oluşturulan kuruma verilen ad

Düyun-i Umumiye İdaresi:

1854 yılında başlayan borçlanma süreci içinde Osmanlı Devleti 1874 yılına kadar 5297676500 frank itibari borç altına girmişti Bu itibari borca karşılık Osmanlı hazinesine giren gerçek miktar 3018884714 frank,bu borçların yıllık taksit ve itfa bedeli ise 299068487 franktı 6 Ekim 1875 tarihinde yayınlanan bir kararnameyle Osmanlı Devleti bu borç taksitinin ancak yarısını nakit olarak,yarısını da %5 faizli bonoyla ödeyeceğini ilan etti Bu kararnameyle Avrupa kamuoyu bütünüyle Osmanlı Devleti’nin aleyhine döndü Bu mali bunalım çözümlenmeden, 1877-1878 Osmanlı-Çarlık Rusya savaşı çıktı Osmanlı orduları ağır yenilgilere uğradı,önce Ayastafanos, sonra da Berlin antlaşmaları imzalandı Berlin antlaşması gereğince Osmanlı Devleti Çarlık Rusyası'’a 802500000 frank savaş tazminatı ödemeye zorunlu tutuldu Bu para yıllık 350000 liralık taksitler halinde ödenecekti Bir yandan Avrupa’ya olan ağır borç, öte yandan ağır savaş tazminatı ve bu savaşın getirdiği ağır kayıplar karşısında Osmanlı Devleti kelimenin tam anlamıyla iflasın eşiğine geldi28 Muharrem 1299( 20 Aralık 1881) tarihinde yeni bir kararname yayınlandı Bu kararname gereğince alacaklılar,alacaklarının %44’den vazgeçtiler,buna karşılık Osmanlı Devleti tuz,damga resmi,içki,ipek ve balık avı vergilerinin,doğrudan alacaklıların temsilcilerinden meydana gelen uluslararası bir kuruluş aracılığıyla (Düyun-i Umumiye-i Osmaniye Meclis-i İdaresi) toplanmasını kabul etti Bu kuruluş yedi üyeli bir meclis tarafından (İngiltere,Hollanda,Fransa,İta lya,Almanya,Osmanlı Devleti ve öteki alacaklıların birer temsilcisinden oluşuyordu) yönetilecekti Meclis başkanlığı sırayla İngiltere ve Fransa temsilcileri tarafından yürütülecekti İdarenin merkezi İstanbul’daydı(Bugünkü İstanbul Erkek Lisesi binası)

Düyun-i Umumiye İdaresi,devlet içinde devlet olarak,varlığını Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar sürdürdü Borçların ödenmesi Lozan Anlaşması’nda yeni bir biçim aldı Ancak Türkiye Cumhuriyeti bu borçları 1954 yılına kadar ödemeyi sürdürdü

NOT:

• 1838 Baltalimanı Antlaşması’ndan başlayarak Osmanlı Devleti’nin iç pazarı Batı’nın snayi ürünlerinin giderek artan istilasına uğradı ve dış ticaret dengesi hızla bozuldu Aynı zamanda,geleneksel (kapitalizm öncesi) üretim temeli üzerinde,ordunun ve bürokrasinin Avrupa ile siyasal ve askeri rekabete dayanabilecek ölçüde modernize edilmesi harcamalarını karşılamakta giderek zorlanan Osmanlı Devleti,ilk kez 1854’te Kırım Savaşı’nın getirdiği mali yükü hafifletmek amacıyla istikraz (tahvil çıkarma) yoluyla dış borç aldı

• Osmanlı Devleti,Düyun-i Umumiye’nin kurulmasından sonra 1886-1903 arasında dokuz kez daha borç aldı1903-1908 arasında buna beş tertip borç anlaşması eklendi 1908’den sonra II Meşrutiyet yönetimi Düyun-i Umumiye’ye karşı tavır alamadı,ama yeni borçlanmalardan kurtulmak için çaba harcadı

1853 Kırım Harbi sırasında yabancı devletlerden alınan büyük borçlar; Reşid, Fuad ve Ali Paşaların sınırsız harcamaları, Sultan Abdülaziz zamanında ordu ve donanmanın geliştirilmesini sağlamak için alınan borçlar ve Rusya'ya ödenecek savaş tazminatı devletin belini bükmüştü Dış borçlar devlet borcu olduğu için, bunlar ödenmedikçe, yabancı devletlerin elleri Türkiye'de olacaktı Bu sebeple padişah ilk iş olarak bu meseleye çare bulmaya çalıştı 1881'de yayınladığı bir kararname ile devletin bir çok tekel gelirlerini tek idare altında topladı ve buradan dış borçların düzenli taksitlerle ödenmesine karar verildi Buna karşılık dış borcumuzun yarısı silindi Düyun-i Umumiye denilen bu idare, alacaklı devletlerin temsilcileriyle ortak idare ediliyordu Padişah, böylece hem yabancı müdahalelerini önlemiş, hem devletin malî işlerine bir düzen vermiş olduKaynakwh: DÜyun-i Umumİye

Birçok gelirini Düyun-u Umumiye’ye bırakan devlet, memur ve asker maaşlarını zamanında ödeyememe, iki veya üç ayda bir ödeme yapma durumuyla karşı karşıya kaldı Ancak aynı devirde hayatın fevkalâde ucuz ve Osmanlı parasının kıymetli olması sayesinde, sıkıntı çeken hiç kimseye rastlanmadı Bir aylık maaş, üç ay boyunca rahatlıkla yetiyorduKaynakwh: DÜyun-i Umumİye

NOT:

• Osmanlı Devleti’nden alacağı olan Avrupalıların alacaklarını toplamak için Düyun-i Umumiye (GENEL BORÇLAR) teşkilatını kurmaları ve kapütülasyonlarla elde ettikleri hakları Osmanlıların aleyhine kullanmaları Osmanlı Devleti’nin çöküş sebeplerinin başlıca nedenlerinden bir tanesidir