Prof. Dr. Sinsi
|
Türkiye?Nin Coğrafi Konumu
Türkiye?nin Coğrafi Konumu Nedir?
Türkiye?nin Coğrafi Konumu ve Özellikleri
Türkiye?nin Coğrafi Konumu Hakkında Ayrıntılı Bilgi
Türkiye Kuzey Yarım Küre?de, eski
Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir
dünya karalarının birbirine en çok yaklaştıkları stratejik bir bölgede yer alır Buna bağlı olarak matematiksel ve özel konumu ülkenin sosyal, politik ve ekonomik durumu üzerinde etkili olmaktadır
Türkiye?nin Matematiksel Konumu
Türkiye 36° - 42° Kuzey enlemleri, 26°-45° Doğu boylamları arasında yer alır Buna bağlı olarak; Türkiye dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı ılıman kuşakta yer alır
Güneş ışınları yıl içinde düz zeminlere dik gelmez Bu nedenle yatay düzleme dik duran cisimlerin gölge boyları sıfır olmaz
Ülkenin doğusu ile batısı arasında 76 dakikalık zaman farkı vardır
Türkiye?nin Özel Konumu
Türkiye?nin eski dünya karaları olan Asya ve Avrupa kıtalarında toprakları bulunur Üç tarafı denizlerle çevrili yarımada özelliği taşır Ortalama yüksekliği fazla olup (1130 m), yükseklik batıdan doğuya doğru artar
Yakın
Dünya, Güneş Sisteminde bir gezegen Çapı 12 756km, kütlesi 5,97x1024 kg?dir Güneş?e uzaklığı 149 597 890 km?dir Güneş?in etrafında 365,25, kendi etrafında ise 1 günde döner Ortalama yüzey sıcaklığı 15 derecedir
jeolojik zamanda oluştuğundan kırıklı arazisi fazladır Bu nedenle tektonik depremler sık görülür Maden çeşitleri fazladır Ortadoğu ve Asya petrollerine yakınlığı, boğazlara sahip olması
Jeoloji, YERBİLİMİ olarakta bilinir Ana inceleme konusu Dünya olan bilim dalı Maden yatakları, su, doğal enerji kaynakları, petrol, zemin etüdü ve depremleri inceler
jeopolitik önemini artırır
Türkiye?yi Çevreleyen Denizler
Karadeniz
Sularının Özellikleri
Jeopolitik, devletlerin coğrafi özellikleriyle siyasetleri arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır Kavramın isim babası isveçli Rudolf Kjellen (1864-1922)'dir C Haushofer jeopolitiği içinde yaşadığı coğrafi bölgenin ve tarihí gelişmelerin etkisi altında değişen siyasal hayat şekli olan devletin
Karadeniz, bol su taşıyan akarsularla beslendiğinden ve bol yağışlı bir bölgede bulunduğundan su seviyesi yüksektir
Bulunduğu enlem nedeniyle suların sıcaklığı Akdeniz sularına göre daha düşüktür Derinlerde kükürtlü hidrojen gazının bulunması, 200 m?nin altındaki derinliklerde deniz canlılarının yaşamını engeller Tuzluluk oranı, %o 18?dir
Akıntılar
Karadeniz?in su seviyesinin yüksek ve tuzluluk oranının düşük olması nedeniyle Karadeniz?den Marmara Denizi?ne doğru bir üst akıntı bulunmaktadır Marmara Denizi?nden de Karadeniz?e doğru alt akıntı bulunur
Kıyı Tipi
Karadeniz?in Anadolu kıyıları, dağlar kıyıya paralel uzandığından genellikle dik ve yüksek kıyılar şeklindedir Boyuna kıyı tipi özelliğindedir Bu nedenle, Anadolu kıyılarının gerçek uzunluğu ile kuş uçuşu uzunluğu arasındaki fark azdır
Karadeniz (Bulgarca: Черно море Çerno more; Rumence: Marea Neagră; Rusça: Чёрное море Çyornoye more; Ukraynaca: Чорне море Çorne more), güneydoğu Avrupa ile Anadolu yarımadası arasında yeralan kuzeyinde Ukrayna, kuzeydoğusunda Rusya, doğuda Abhazya ve Gürcistan; güneyde Türkiye
Marmara Denizi
Sularının Özellikleri
Marmara Denizi sularının özelliği bakımından, Akdeniz ile Karadeniz arasında bir geçiş özelliği gösterir Karadeniz?den olan üst akıntı nedeniyle yüzeyde %o 23 tuzluluk oranı, Akdeniz?den olan alt akıntının etkisiyle
derinlerde %o 36 civarındadır
Akıntılar
Marmara Denizi Karadeniz'i Ege Denizi ve Akdeniz'e bağlayan bir iç denizdir Türkiye'nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır Karadenize İstanbul Boğazı, Ege Denizine Çanakkale Boğazı ile bağlanır Yüzölçümü 11,350 km²'dir Adalarında bol miktarda mermer bulunması yüzünden denize bu isim (Yunanca: Marmaros = Mermer) verilmiştir
Akdeniz?in tuzlu suları alt akıntı ile Karadeniz?in az tuzlu suları ise üst akıntı ile Marmara Denizi sularına karışır
Kıyı Tipi
Marmara Denizi kıyılarında birden fazla kıyı tipi görülmektedir
Örneğin, İstanbul ve Çanakkale Boğazı kıyılarında ria kıyı tipi, İzmit-Yalova arasında enine kıyı tipi, kuzey kıyılarında limanlı kıyı tipi görülür
Akdeniz dünyanın en büyük iç denizidir Kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya'nın yer alır Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizine buradan İstanbul Boğazı ile Karadeniz'e, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'e, dolayısıyla Hind Okyanusuna bağlanır Yüzölçümü 2 971 000 kilometrekaredir Batıdan doğuya uzunluğu 3755 km, kuzeyden güneye genişliği 741 kilometredir Düzgün bir derinliğe sahip olup, ortalama derinliği 1400 metredir
Ege Denizi
Sularının Özellikleri
Sularının özellikleri bakımından Akdeniz?e benzerlik gösterir
Tuzluluk oranı, Ege Denizi?nin kuzeyinde yaklaşık %o33, güneyinde ise yaklaşık
%o 37 dir
Akıntılar
Akdeniz?in tuzlu suları alt akıntı ile Ege Denizi sularına karışmaktadır Karadeniz?den ise Ege Denizi?ne doğru üst akıntı bulunmaktadır
Kıyı Tipi
Ege Denizi?nin Edremit ? Kuşadası arası, dağlar kıyıya dik uzandığından enine kıyı tipindedir Güneybatı Anadolu kıyıları ise (Bodrum, Marmaris, Datça) ria tipi kıyılardır
Ege Denizi, 41'-35' kuzey enlemleriyle 23'-27'/28' doğu boylamları arasında yer alır Kuzeyden güneye yaklaşık 660km uzanır; genişliği kuzeyde 270, ortada 150, güneyde ise 400km kadardır Balkan yarımadasının doğu bölümü ile Anadolu arasında yer alan deniz Çanakkale Boğazı aracılığıyla Marmara Denizi?ne ve Karadeniz?e bağlanan Ege Denizi?i yüzölçümü 214000km2?dir
Akdeniz
Sularının Özellikleri
Akdeniz sularının sıcaklığı diğer denizlerimizden daha yüksektir
Bulunduğu enlem nedeniyle sıcaklık ve buharlaşma fazladır Buna bağlı olarak, tuzluluk oranı %o 36 ilse %o 39 arasında değişir
Akıntılar
Akdeniz?in çok tuzlu yoğun suları dip akıntı ile Marmara Denizi?ne ulaşır
Kıyı Tipi
Akdeniz?in Anadolu Kıyıları genlikle boyuna kıyı özelliğindedir
Finike ? Kaş arasında Dalmaçya kıyı tipi görülür
Türkiye?nin Sınırları ve Komşuları
Türkiye?nin kara ve deniz sınırlarının toplam uzunluğu yaklaşık
11 000 km?dir Burada Türkiye?nin kara sınırları ve komşuları incelenecektir
Sınırları
Türkiye?nin kara sınırları yaklaşık 2753 km?dir Irak ve İran sınırları doğal sınır özelliği taşımaktadır Diğer sınırlarımız yer yer bazı engellerden geçseler bile büyük çoğunluğu politik sınır özelliğindedir En uzun sınırımız 877 km?lik Suriye, en kısa sınırımız 18 km?lik Nahçıvan sınırıdır
Komşuları
Asya ile Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan bir köprü özelliğindeki Türkiye, Asya?da
Akdeniz dünyanın en büyük iç denizidir Kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya'nın yer alır Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizine buradan İstanbul Boğazı ile Karadeniz'e, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'e, dolayısıyla Hind Okyanusuna bağlanır Yüzölçümü 2 971 000 kilometrekaredir Batıdan doğuya uzunluğu 3755 km, kuzeyden güneye genişliği 741 kilometredir Düzgün bir derinliğe sahip olup, ortalama derinliği 1400 metredir
Gürcistan,
Gürcistan (Gürcüce: საქართველო/Sakartvelo; Gürcüstan olarak da yazılır), Karadeniz?in doğu kıyısında, Güney Kafkasya?da yer alır Tam adı Gürcistan Cumuhuriyeti?dir Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcüstan?ın kuzeyinde Rusya, güneyinde Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler
Ermenistan,
Ermenistan (Ermenice: Հայաստան, Hayastan, Hayq), Asya?nın batısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, batısında Türkiye, güneyinde Nahçıvan ve İran yer alır Güney Kafkas Dağları ile Karadeniz ve Hazar Denizi arasında kalan bölgede denize kıyısı olmayan bir ülkedir Başkenti Erivan'dır
Nahçıvan (
Nahçivan Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk cumhuriyettir Kuzeyi ve doğusu Ermenistan ile, güneyi ve batısı da İran topraklarıyla çevrilmiş olup, batısında yer alan Türkiye ile 13 kilometrelik bir sınırı vardır Bu sınır bölgesi Türkiye tarafından "Dil Ucu" olarak adlandırılmakta olup, Türkiye ile Nahçıvan'ı birbirine bağlayan yol Dil Ucu'nda Aras nehri üzerine inşa edilen "Hasret Köprüsü"nden geçmektedir
Azerbaycan),
Azerbaycan Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği'nin dağılması üzerine Kafkas Dağları'nın Hazar Denizine bakan güneydoğu eteklerinde kurulan ülkelerden biri Batısında Ermenistan, kuzeybatısında Gürcistan, güneyinde İran, doğusunda Hazar Denizi yer alır
Tarihi
Azerbaycan, tarih sahnesinde M Ö 6 asırdan itibaren görülmeye başlar Jeopolitik durumu itibariyle, devamlı istilalara uğramış ve çeşitli devletlerin hakimiyeti altında kalmıştır
İran,
İran İslam Cumhuriyeti Asya?nın batısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Ermenistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Hazar Denizi, doğusunda Afganistan ve Pakistan, batısında Türkiye ve Irak, güneyinde Basra ve Umman körfezleri bulunur
Irak,
Irak Orta Doğu ülkelerinden biri Kuzeyinde Türkiye, batısında Suriye ve Ürdün, doğusunda İran, güneyinde Kuveyt, Suudi Arabistan ve Basra Körfezi yer alır Başkenti Bağdat olan ülkenin nüfusu 26 milyondur (46 sırada) Osmanlı İmparatorluğunun çöküşünün ardından Ortadoğu?da kurulmuş olan devletlerden birisidir Tarih içinde hiçbir zaman yaşamış olan bir Irak devleti ve Irak halkı olmamıştır Irak adı da Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkeze olan uzaklığından dolayı ?Irak ? kelimesiyle
Suriye, Avrupa?da
Suriye Arap Cumhuriyeti ortadoğu ülkelerinden Başkenti Şam'dır Yüzölçümü 185 180 km2, nüfusu 17,585,540, dili Arapça, dini İslam olan ülke Güneybatı Asya?da, Ortadoğu?nun kalbi durumunda bir mevkiye sahiptir 32° 19? - 37° 20? kuzey enlemleriyle 35° 37? - 42° 22? doğu boylamları arasındadır Kuzey ve kuzeybatıdan Türkiye, doğudan Irak, güneyden Ürdün, batıdan İsrail, Lübnan ve Akdeniz ile çevrilidir
Yunanistan ve
Yunanistan Cumhuriyeti Balkan Yarımadasının güneyinde, kuzeyden Arnavutluk, Makedonya ve Bulgaristan, Doğudan Türkiye, güneydoğudan Ege Denizi, güneyden Akdeniz ve batıdan Adriyatik Denizi ile çevrili ülke Başkenti Atina olan ülkenin nüfusu 10 665 989 kişidir Resmi dili Yunanca, dini Hıristiyanlık (İslamiyet, Batı Trakya) ve para birimi Euro'dur
Bulgaristan ile sınır komşusudur
Türkiye?nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye?nin bölgelerini incelerken öncelikle bazı kavramların bilinmesi gerekir Bunlar coğrafi bölge, coğrafi bölüm ve yöredir
Coğrafi Bölge : Taşıdığı belirli Coğrafi özellikleri ile çevresinden ayrılan, kendi içinde benzerlik gösteren en geniş coğrafi birimdir Coğrafi bölgelerin sınırları belirlenirken doğal koşullar, sosyal ve ekonomik özellikler temel alınır
Coğrafi Bölüm : Bir coğrafi bölge içinde doğal koşullar, sosyal ve ekonomik özellikler bakımından farklılık gösteren küçük birimlerdir
Yöre : Bölüm içerisinde farklı özelliklere sahip, bölümden daha küçük birimlerdir Iğdır Yöresi, Göller Yöresi, Menteşe Yöresi gibi
|