Farklı Ana-Baba Tutumları

Ana-babanın tutumu, gelişmekte olan bir çocuğa örnek model oluşturacağından, onun kişiliğini etkiler Çocuk bu etkiyi, özdeşim modellerinden edindiği benzer tutumları sergileyerek ortaya koyar Ana ve babanın tutumu, çocuk benliğinin algılayış ve kavrayış şeklinin gelişmesinde etkilidir

Farklı ana-baba tutumlarını 6 ana başlıkta toplamak mümkündür:

Baskılı ve Otoriter Tutum
Aşırı baskılı,otoriter tutum; çocuğun kendine olan güvenini ortadan kaldıran,onun kişiliğini hiçe sayan bir tutumdurBu tutumda, ana-baba katı bir disiplin uygular Çocuklarda genellikle isyankâr vaziyet alışlarla birlikte- aşağılık duygusu gelişebilir, dıştan denetimli bir kişilik oluşur Bunlardan başka, baskılı ve otoriter tutumla karşı karşıya kalan çocuklar, hata yapmaktan korkarlar;“Hata yapanlar, mutlaka cezalandırılmalıdır”görüşünü benimserler Karar verme becerileri gelişmediği için, kriz durumlarıyla mücadelede yetersizdirler; yani lider olamazlar

Gevşek Tutum
Çocuk, ailede inisiyatif sahibi tek kişidir; isteklerine kayıtsız şartsız uyulur Ebeveynler, abartılmış sevgilerini maddi yönden de göstermek isterler Bu durum, çocuğun doyumsuz bir birey olmasına yol açar Bu tip çocuklar, oyun gruplarında hep kendi istedikleri olsun isterler; istedikleri yapılmadığı zaman hırçınlık gösterirler ve arkadaşlarından uzaklaşırlar

Dengesiz ve Kararsız Tutum
Bu tutum,çocuğun eğitim ve gelişimini olumsuz açıdan etkilerBuradaki dengesizlik ve tutarsızlık; ana-baba arasındaki görüş ayrılığından kaynaklanabildiği gibi, anne veya babanın gösterdiği değişken davranışlar biçiminde de görülebilir

Koruyucu Tutum
Ana-babanın aşırı koruması,çocuğu gerektiğinden fazla kontrol etmesi ve ona özen göstermesi anlamına gelirAilenin aşırı koruyucu tutumunun yol açtığı temel sorunlar , aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-Kendine ve insanlara güvensizlik
-Başkalarına bağımlılık ve kendi başına karar verememe
-İletişim güçlüğü ve sosyal ilişkilerden kaçma
-Sorunlarla yüzleşmekten korkma ve sorunlardan kaçma
-Kendisiyle ve yaşamla ilgili olumsuz duygu ve düşünceler
-Kendini sevmeme ve kendi ile barışık olmama
-Başarısızlık kaygısı ve yetersizlik duygusu
-Suçluluk duygusu
-Saplantılı olma
-Aşırı kaygılı olma

Aşırı koruyucu tutumu değiştirmek için ne yapmalı?
-Yeni şeyler denemesi için çocuğunuzu cesaretlendirin
-Deneme-yanılma yoluyla yapmaya çalıştıklarını onayladığınızı ve onu desteklediğinizi söyleyin
-Kendi odasıyla ilgili küçük sorumluluklar vermeye çalışın
-Başarılarını ön plâna çıkartın
-Başarılı olduğunda onu sözlerinizle ödüllendirin (Aferin, harikasın vb…)
-Başarısız olduğunda onu küçümsemeyin
-Yapmak istemediği şeyleri yapması için onu zorlamayın,sadece teklif edin,ısrarcı davranmayın
-Gün içinde onu ne kadar uyardığınıza dikkat edin ve bunları yazın,sonra da bu sayıyı yarıya indirmeyi hedefleyin

İlgisiz ve Kayıtsız Tutum
İlgisiz ve kayıtsız tutum; ana-babanın, çocuğu yalnız bırakma, görmezlikten gelme şeklinde dışlaması anlamına gelir Bu tutumda ana-baba-çocuk üçgeni arasında iletişim kopukluğu gözlenir İlgisiz ve kayıtsız tutumla karşılaşan çocuklar;
- ilgi ve sevgi açlığı yaşarlar
- insanlarla sağlıklı iletişim kuramazlar
- ilgi çekmek için olumsuz davranışlar sergileme eğilimi taşırlar
- kendilerine ve başkalarına güven duymazlar
- gergin ve tedirginlerdir
- suça eğilimlidirler

Güven Verici ve Destekleyici Tutum
Ana-babanın, çocuklarına karşı hoşgörü sahibi olması, onları desteklemesi, çocukların
arzularını -bazı kısıtlamalar dışında- diledikleri biçimde gerçekleştirmelerine izin vermeleri anlamına gelir Bu tutumda ; ailede uyulması gereken kurallar, tüm aile üyeleriyle önceden belirlenmiş ve sınırları çizilmiştirAile bireyleri arasında karşılıklı olarak saygı ve sevgi vardır Ailede çocuklara anne baba ile eşit haklara sahip bireyler olarak bakılırÇocuğa güven duyulur ve desteklenir Bu tutumla karşılaşan çocukların; dengeli ve uyumlu oldukları, karar alma becerilerinin gelişmiş olduğu, yeni durumlara kolayca uyum sağladıkları, kendilerine güvendikleri, çevreleriyle sağlıklı iletişim kurdukları gözlenmektedir

Kaynaklar
Çocuk ve Aile Dergisi (2003), Sayı 53
Tuzcuoğlu Necla (2003),Bir Aile Olmak, Morpa Yayınları
Yavuzer Haluk (1998), Ana Baba ve Çocuk,Remzi Kitabevi
Şenol Selahattin, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü

Tavsiye et