Çocuk Gelişiminde Anne Baba Tutumunun Etkisi

çocuk gelişiminde anne ve baba
çocuk gelişiminde aile
anne baba denetimi

Bebek, çocukluğa doğru geliştikçe yeni beceriler kazanmaya, davranışlarını kendi denetimi altına
almaya başlar Bu dönemde ailenin rehberliği çocuğun gelişimi üzerinde çok etkili olurHatalı anne
baba tutumu ve bozuk aile yapısı, sağlıksız bir gelişimin ve uyumsuzlukların başlıca kaynağı olabilir
Anne-baba, bazen çocuğa çok şey vererek onun kendi gelişimine yön vermesini engellerBazen de çok
az şey vererek ona gerekli desteği sağlayamaz ve uygunsuz davranış örüntülerinin gelişimine neden
olur
Anne ve babaların kendi değer ve inançlarına göre değişik tutumları vardır Anne baba tutumları,
sevgi, hoşgörü ve kabul etmeyi içine alan “demokratik tutum” ve sevginin gösterilmediği hoşgörünün
olmadığı, reddetmeyi içine alan otoriter tutum olmak üzere iki genel başlıkta toplanabilir Demokratik
anne-baba, çocuğun arzu ve ihtiyaçlarına karşı ilgilidir Çocuğun davranışlarını ilgi ve anlayışla izler
Onun iradesine ve sağlıklı uyumuna değer verir Çocukları yaşına göre kendisi ile ilgili bazı kararlar
almaya teşvik eder Önemli konularda alınan kararların nedenlerini çocukla tartışır Onun görüşlerine
değer verir Dil alışverişine olanak sağlar Hemen her konuda çocuğa iyi bir rehber olmaya çalışır
Otoriter anne-baba ise, çocuğa olan sevgisini bile çocuğu istenilen şekilde davrandıkça (şartlı)
gösterir Sevgiyi bir pekiştireç olarak kullanır İstenen davranışlar da çoğunlukla gelenek ve daha üst
otoritelerce saptanmış kurallara uygun davranışlardır Anne baba, kendisini toplumsal otoritenin
temsilcisi olarak görür Mutlak itaat bekler Kendisi otoriter kişiliğin temel nitelikleri olan dogmatik
düşünce tarzına yatkın olduğundan, çocukla dil alışverişinde bulunmaz İstek ve emirlerin tartışmasız
yerine getirilmesini ister Aksi halde, cezaya başvurur Baskı altında büyüyen çocuk, çekingen,
başkalarının etkisinde kolayca kalabilen, aşırı hassas bir kişilik yapısına sahip olabilir Anne babanın
aşırı koruması, çocuğa gerekenden fazla kontrol ve özen göstermesi sonucu çocuk, genellikle diğer
kimselere bağımlı, özgüveni olmayan bir birey olarak yetişir
Aşırı hoşgörü ve dürüstlük, çocuğun bencil olmasına ve zayıf sosyal çevre uyumuna neden olur
Çocuğuna boyun eğici davranış gösteren anne-babaların çocuk üzerinde gerektiğinde otorite
sağlamaları mümkün olmaz Çocuk, doğumundan itibaren var olan ben merkezcil tavrını, bu aşırı
boyun eğici tavır nedeniyle, zamanla sosyal normlara uygun şekilde değiştiremez, uyumsuzlaşır, Annebabasına
saygısı azalırOnları yönetmeyi ister
Sık görülen olumsuz anne baba davranışlarından biri de çocuğun aynı davranışına karşı farklı
zamanlarda farklı tutumların sergilenmesidir Böyle bir tutum, çocuğun davranışlarına rehberlik edecek
dengeli değer yargılarının oluşumunu engellerBu çocukların, daha tutarlı bir disiplinle yetiştirilmiş
çocuklara oranla, cezaya daha çok direnç gösterdikleri ve saldırgan davranışlarının kolayca ortadan
kaldırılamadığı gözlemlenmiştirSaldırgan davranış gösterme ile sigara kullanımı arası ilişki de
gösterilmiştir
Öztürk, anne-babasını otoriter olarak algılayan çocukların, kendini suçlama ve saldırganlık
düzeylerini, demokratik olarak algılayanlardan daha yüksek buldu Akbaba, ilgisiz ve otoriter anne
baba tutumunun birbirleri ile yakından ilişkili olduğunu, buna karşılık demokratik anne-baba
tutumunun bu iki tutumdan farklı olduğunu öne sürmüştür Aynı araştırmacı, demokratik tutumla
yüksek benlik saygısı arasında, ilgisiz ve otoriter tutumla düşük benlik saygısı arasında paralel ilişki
bildirmiştir
Demokratik, hoşgörülü ve kabul edici tavrın benimsendiği evlerde, çocuklar aktif, bağımsız
kararlar alabilen, yaratıcı, toplumsal bireyler olarak yetişirler Yaşıtları arasında yüksek düzeyde kabul
görürler Bu tarzda yetiştirilen çocuklar, kolay egemenlik kurulamayan, başarılı, yapıcı, özel merakları
olan bireyler olur, öte yandan otoriter tutumun benimsendiği evlerdeki çocuklarda, kavgacılık,
işbirliğine yanaşmama, engel olunamayan ve tekrar eden saygısız davranışlar tespit edilmiştir
Özetlemek gerekirse, çocuğa karşı aşırı korumacı ve hoşgörülü, düşkünce tutumlar; reddedici,
baskıcı ya da boyun eğici veya ayırımcı; cezayı gerektiğinde de uygulamayan ya da aşırı uygulayan
anne baba tutumları, çocuk için sosyal uyumu önleyen, bencil, çekingen, şiddete yöneltici, özgüven
oluşumunu, dahası sosyalleşmeyi engelleyen, aile içi ilişkileri bozan tavırlardır
Hoşgörülü, gerekli bazı kısıtlamalar dışında çocuğun kendi başına karar almasını destekleyen,
kendini ailenin diğerleri kadar önemli bir elemanı olarak algılamasını sağlayan, işbirliğine açık,
ödüllendirme ve gerekirse beklediği armağanın verilmeyişi, gezi programının ertelenmesi gibi
cezalandırmalarla (ancak dövmeyi içermeyen) sağlanan ilişkinin, çocukta yüksek benlik saygısına, ve
hemen bütün ruhsal fonksiyonlarda ileri derecede uyuma yol açtığı belirtilmektedir