Türkiye'deki Antik Kentler - Adramytteion (Adramyttium)

Adramytteion (Latince: Adramyttium), Balıkesir'in Burhaniye ilçesideki antik şehirdir İlçenin deniz kıyısında bulunan Ören mahallesinin Karataş Tepesi mevkindedir Baş Tanrısı Zeus'dur, odun ticareti ile ünlüdür
Etimoloji
Sardlı tarihçi Ksantos (Xantos)'a göre "Adramytteion" adı Lidya kralı Krezüs’ün kardeşi Adramys(yada Adramytes)’ten gelmektedir Ama etimolojik yaklaşıma göre bu isim Lidya'lılardan çok daha eski uygarlıklara dayanmaktadır Adramytteion adındaki "-eion" eki yunanca olmasına rağmen kelimenin kökeni Luvi-Pelasg dilinde "Adra-Mut (Adra Vadisi)" 'tan geliyor Adra ise erkek yada ana tanrıçanın kocası anlamına gelmektedir
Tarih boyunca denizden kentte yapılan saldırılar sonucunda kent iç kesimlere taşınmış Adramytteion ismi ise zamanla "Edremit" 'e dönüşmüş ve terk edilen kıyıdaki antik kent yerine iç kısımlara kurulan komşu ilçeye adını vermiştirÖren Merkezde Sergilenen Kalıntılar




Kalıntılar
Adramytteion geniş bir alana yayılmaktadır Bir ucu hala kent surlarının görüldüğü aşağı kesimden Bergaz Tepe'ye kadar yayılır antik kent, yerleşim alanı tarafından yok edilmesine rağmen hala bazı izleri bulmak mümkündür

Antik kentle ilgili yapılar ve kazılarla ortaya çıkarılan yapılar;

• Antik Liman: Kaynaklara göre kentin iki limanı olup, bunlardan biri askeri amaçlarla kullanılmaktaydı Ama günümüzde bir liman kalıntısı görülebilmektedir
• Kilise: MS 300-500 yılları arasına tarihlenmektedir Yalnız temeli günümüze ulaşabilen yapının yanında ayrıca bir nekropol bulunmuştur Kilise temelinin taş kısımları iyi korunmuş olmakla berabar bir tavus kuşunu betimleyen duvar mozağiyi keşfedilmiştir
• Roma Surları:Yıkılmış ve büyük oranda toprak altındadır
• Roma Köprüsü: Çoruk köyü yakınlarında 3 kemerli alçak bir roma köprüsüdür
• Yılantepe Altarı: Ören mahallesinin kuzey doğusunda yer alır

Çeşitli, cam şişeler, kandiller, büyük küpler ve ölçü ağırlıklarının dışındaki diğer buluntular;

• [i]Adramytteion İskeletleri:Nekropolde bulunan iskeletler incelendiğinde, yaş analizi sonucu, ortalamanın orta erişkinlik (35-50 yaş) dönemine ait olduğu tespit edilmiştir İskeletler arasında genç ve yaşlı ölümlerinin az ve eşit olduğunuda göz önüne alınırsa, bu verilere göre toplumun sağlıklı olduğu söylenebilir
• Sikkeler: Çeşitli sikke örnekleri olsada en bilineni bir yüzü Zeus diğer yüzü Pegasus motifli sikkelerdir Bu paranın anısına, Ören'e bir kanatlı at heykeli yapılmıştır

Misya Bölgesindeki antik kentler, Adramytteion ve Karatash(Karataş) adları görülebilir




Kazılar ve Kazı Başkanları

• 2001-2003 Prof Dr Engin Beksaç
• 2004-2007 YDoç Tülin Çoruhlu

Tarih
Kent Antik Çağ'ın en önemli ve büyük kentlerinden biriydi Önemli tarihsel bir rol üstlenbilmiştir Kentin tarihi kimi kaynaklara göre MÖ 1443'e kadar dayanır İlk yerleşim yerinin, antik kentin şimdiki yeri yerine ilçe merkezinin, yine deniz kıyısındaki İskele mahallesi yakınlarında "Anahor/Pidasus" adıyla MÖ1443'te Misyalılar tarafından kurulmuş olmasıdır Kent daha sonra Lidya hakimiyetine geçer ve şimdiki yerinde Misyalılara karşı savunma ağırlıklı bir yerleşim yerine dönüşür Şehrin adının, Lidya kralı Krezüs’ün kardeşi Adramys’ten kaynaklandığı yönünde görüş bu döneme aittir

Coğrafyacı Strabon ise kenti bir Atina kolonisi olarak belirtir MÖ 422 Atina tarafından kovulan Deloslular kentte yerleşir ve kentte helenleşme hız kazanır Ayrıca kentten şu şekilde söz eder;

• Astyra'nın yakınında Atinalılar tarafından kolonize edilmiş ve hem bir limanı hem de bir deniz üssüne sahip olan Adramytteion kenti yer alır

Ayrıca Strabon, kentin güzel su kemerleri ile anıldığı yazar Bundandırki kent merkezi uzun yıllar Kemer adıyla anılmıştır

Kent ve çevresi bir dönem Çaka Bey tarafından ele geçirilir ama daha sonra kent I Haçlı Seferinin yarattıığı ortam sayesinde I Aleksios Komnenos tarafından geri alınır Bölgeye atanan Kıbrıs Dükü Eumathios Philokales tarafından kent yeniden imar edilir Kent ayrıca tarihte arap ve latin seferleri sırasında saldırılarada maruz kalır Doğu Roma'ya karşı Latin zaferiyle sonuçlanan, Adramytteion Savaşı(1205) bunlardan biridir

Türklerinin bölgeye düzenledikleri yeni seferler ve bölgede yaşanan büyük bir deprem sonucu kenttin terk edildiği ve günümüz Edremit şehri olarak yeniden kurulduğu düşünülmektedir

Kenttin adının geçtiği kimi olaylar;

• Antik dönem tarihçisi olan Ksenofon, Onbinlerin Dönüşü adlı eserinde Adramytteion'da yer vermiştir
• Hristiyan havarilerden Aziz Paul, Roma'ya giderken önce Adramytteion'a giden bir gemiye biner, sonrada başka bir limanda Roma gemisine geçer
• Doğu Roma imparatoru III Theodosios, vergi memuru iken isyancılar tarafından yeni imparator ilan edildiğinde, Adramytteion'a kaçıp kent yakınlarındaki ormanlarda gizlendiği ifade edilir Ama kendisi bulunur ve 1 yıl 10 ay iktidarda(715-717) kalır

Kent, Truva Savaşında Truvalıların yanında yer almıştır




Yunan-Pers Savaşlarında, Adramytteion

Kent hristiyanlığın yayılmaya başladığı ilk bölgelerdendir




1025 yılına ait Doğu Roma idari haritası, Adramytteion şehri, Samos Themasına bağlı gözükmekte

Haritada kent Atramyttium olarak bulunmakta

İnanç
Pagan dönemde kentin baş tanrısı, helenistik dönemin en büyük erkek tanrısı olan Zeus'tur Bunun yanında Asklepios, Apollon, Dionisos, Athena, Demeter ve Antinoos-Iakchos şehirde saygı gören tanrılardır Ancak daha sonra özelliklede Doğu Roma döneminde kent piskoposluk merkezi olarak, hristiyan bir kimlikle karşımıza çıkmaktadır

Defin Geleneği
Bulunan mezarlar çatı kiremitlerinden yapılma ve dikdörtgen biçimlidir 2005 yılında açılan 13 mezar bulunmuştur Bunlardan 2'sinde kemik örneklerine rastlanmamışken, 9'u tekli, 2'si ise çoklu definin yapıldığı mezarlardır Mezarlarda genelinde önceden gerçekleşen tahribatların izleri vardır

Ünlüler

• Atyanas (MÖ 62), boksör
• Adramytteion'lu Diodoros (MÖ 1 yy), filozof

Günümüz
Antik kentten çıkarılan eserler günümüzde ilçe merkezindeki "Burhaniye Kuva-yi Milliye Müzesi"nde giriş katında sergilenmekdirCam Ürünler



Adramytteion'a ait bir sikke, bir yüzü zeus diğer yüzü pegasus



Kandiller