Tarih Ve Tarih Bilimi Nedir?

Tarih ve Tarih Bilimi Nedir?

Tarih en basit ifadeyle “geçmişin bilimi” olarak tarif edilir Ancak tabii ki bu eksik bir tariftir Tarih, insanların, toplumları etkileyen faaliyetlerinden doğan olayları; zaman ve yer göstererek anlatan, olaylar arasındaki nedensel ilişkileri, daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkileşimlerini gösteren bir bilim dalıdır Tarih, geçmişin olaylarını, kaynak malzemelerin eleştirel bir incelemesine dayanarak, kronolojik bir tutarlılık içinde irdeler, genellikle bunların nedenleri hususunda açıklamalarda bulunur

Tarihçi olayları bizzat görme imkanına sahip değildir Yani bir fizikçi veya bir kimyager gibi laboratuvarda gözlemleme imkanından mahrumdur Ancak, olayları gözlemleyenlerin bıraktıkları belgelere dayanarak takip etmek mümkündür Geçmiş ise herkese farklı bir ışık altında görünür Tarihçi yazmış olduğu eserinde mutlaka kendi duygu ve düşüncelerine de yer vermiştir

Tarihin konusu tabiatıyla geçmiş zamandır Bizden önce yaşamış insan topluluklarının yaşayış biçimleri, yapmış oldukları savaşlar, barış ve antlaşmalar tarihin başlıca konularıdır Bilim ve sanat dallarındaki gelişmeler ile toplumların din ve inançları gibi konular da tarihin inceleme alanına girmektedir Tarihin asıl konusu gelişmelerdir Eğer insanoğlu yeryüzünde ortaya çıktığı ilk haliyle kalsaydı tarih de olmazdı Çünkü bu durumda incelenecek bir konu olmadığı gibi bunu sonraki kuşaklara aktaracak yazı ve diğer kültür ürünleri de olmazdı
“Tarih bilimi geçmişteki olaylarla ve bu olayların zaman içindeki akışıyla ilgilenir” tanımlaması, tarihin konusunun belirlenmesi bakımından yeterli değildir Çünkü dünyadaki olaylar sadece insanlar tarafından meydana getirilmemişlerdir Bir de tabiat olayları vardır ki bunlar insanın iradesi dışında meydana gelirler Tarih ise insanların faaliyetleri neticesinde meydana gelen olaylarla ilgilenir Tarih bilimi, sadece bir olaylar dizisini değil, insanların düşüncelerinin ifadesi olan ve zamanla ortaya çıkan olayları; insanların yönlendirdiği sosyal gelenekleri konu edinir Bunları şekillendiren kanunları bulmayı, gelişme-çöküş, tekamül-yozlaşma sebeplerini ve aşamalarını açıklığa kavuşturmayı amaç edinir
İnsanlar farklı ruh yapılarına sahiptir ve tarihi olayların meydana gelmesinde insanların ruhi hallerinin rolleri bulunduğu inkar edilemez

Şu halde tarihçi, sadece fikirlere ilgi duymayıp, bu fikirlerin içinde duygu ve heyecanın köklerine de inmelidir Ancak insanlar, farklı ruh yapılarına sahip oldukları için, her yeni durumda ve meydana gelen olayda, insanların ruhi halleri de farklılık gösterir İnsanların farklı psikolojik yapıları olduğu gibi, toplumların da farklı psikolojik yapıları vardır Tarihçilerin toplum psikolojisini de gözden uzak tutmaması gerekir

Tarih biliminde, neden-sonuç ilişkisi büyük önem taşır Tarihi bir inceleme bir ölçüde nedenlerin incelenmesidir Çünkü her tarihi olayın mutlaka bir nedeni ve sonucu vardır Tarihçi olayları neden-sonuç ilişkileri içinde ele alır Elbette tarihi olaylarda zaman ve yer çok önemlidir Fakat tarih bilimi sadece tarihi olayları bir zaman cetveliyle ortaya koymak değildir Tarihçi incelediği dönem ve kişileri kendi çağlarının koşulları içinde anlayabilmelidir Tarihçi sadece olayları ve bu olayların neden ve sonuçlarını ortaya koymakla yetinmez Tarihi olayların dünden bugüne ve yarına aktığının bilincinde olan tarihçi mutlaka tarihte bir “eğilim” arar Eğilim, olayların akış yönüdür Tarihin eğilimleri tarihçinin dünü, bugünü ve bir geleceği anlamasında önemli ipuçları verir

Tarih sadece geçmişteki olaylar dizisi olmadığı gibi, tarih bilimi de boş yere zaman harcanan basit bir uğraş değildir Tarih bilimi, insanlara doğru sonuçlara varmaları için yön veren bir düşünce tarzıdır Geçmişini bilmeyen, kendisini tanımayan bir toplum, tıpkı hafızasını kaybetmiş bir insan, ırmağın akıntısına kapılmış bir dal parçası gibidir Bütün insanların veya toplumların, geçmişten cesaret almaya, onu öğrenmeye ve bu suretle tecrübe kazanmaya ihtiyacı vardır Gerek tek tek bireyler, gerekse toplumlar, ne olduklarını ve nereden geldiklerini bilmeye, öğrenmeye merak ve ihtiyaç duyarlar Tarih biliminin, bu ihtiyacın giderilmesiyle sağladığı manevi tatminin yanında, birtakım pratik faydaları da vardır Zira insanlar kendilerinden öncekilerin tecrübelerinden istifade ederler Bu da onların yazıp bıraktıkları belgelerle, yani tarihi kaynaklar sayesinde olur Eski tecrübeler ise mevcut duruma ve geleceğe ışık tutar, yeni gelişmelere yön verirler Geçmişin bilinmesi, bugünkü değerlerin daha iyi anlaşılmasını sağlar Ayrıca tarih bilimi, insanlarda ahlak şuurunu uyandırıp, manevi değerlerin gelişmesinde rol oynar Aileden başlayıp millete doğru gelişen bir sevgi ve bağlılığın doğmasına imkan hazırlar

Tarih bilimi, insanlara milletlerin geçmişteki yaşantılarını ve diğer devletlerle olan ilişkilerini öğretir Geçmiş uygarlıkları tanıtır İnsana, geçmişini değerlendirme ve geleceğini daha iyi biçimlendirme hususunda yardımcı olur Geçmişini iyi bilen toplum, geleceğini daha sağlıklı bir şekilde biçimlendirebilir Tarih, insanlığın belleğidir Ortak duygular yaratır ve geçmiş ile gelecek arasında bağ kurar