Ceritler

BIR OYMAĞIN TARİHİ: CERİTLER

Orta Asya'dan gelip Anadolu'yu yurt tutan 230 oymak 1500'u aşiret ve 5800'ü de cemaat olmak üzere 7230 dolayında Türkmen oymak aşiret ve cemaat bulunmaktadır Kırşehir ve yöresini yurt tutmuş irili ufaklı 450 Türkmen aşiretinden biride Oğuzların bo*zok koluna mensup Beydili boyudur Dulkadirli Beyliğini teşkil eden cema*atlerin çoğunluğu Bayat Avşar ve Bey*dili boylarında idi 1520 - 1570 tarihle*rinde Beydili aralarında Ceridlerin de olduğu bir çok obayı barındırmaktadır

Anadolu'ya geldikten sonra şimdiki Şanlıurfa’nın Karacadağ yöresinde ilk önce Akkoyunlu devletine daha sonra da Dulkadir beyliğine bağlı olan Bey*dilli Bozulus'un 1613'de dağılması üzerine bir kolu Gaziantep Maraş Kayseri üzerinden diğer bir kolu da To*roslardan Adana Karaman Aksaray’ı takip ederek Kırşehir merkez olmak üzere tekrar Orta Anadolu'ya ulaşmışlardır
Yerleşik düzene geçmiş hâlkın şikâyetleri üzerine 1690-1691 yılında Bey*dili boyu bütün obaları ile birlikte şimdiki Suriye bölgesine sürülmüşlerdir Rakka bölgesindeki köyleri harap eden yağmacı Tay ve Urban Araplarına karşı Anadolu'daki Beydili obalarını Belih ırmağının Harran altındaki Akça-Ka*le'den Rakka'ya kadar uzanan bölgeye yerleştiren Osmanlı Beydili ile diğer bir çok oymakları da Urfa'nın doğusundaki Colab ırmağı kıyıları ile Boz-âbad ve Urfa'nın diğer bölgelerine yerleştirdi Böylece kendisine boyun eğmeyen bu Türkmenlerden kurtulmuş oldu

Musacalu Cerid Avşar Köşekli Boynuinceli ve Karacayurt Türkmen oymakları da bunlar arasındaydı Dev*let sert ve ciddi tedbirler almasına rağmen bütün bu oymaklar aynı yıl içeri*sinde Anadolu'ya geri kaçtılar Çünkü bu bölgeler Türk oymaklarının yerleşe*bileceği Anadolu'daki serin yaylaların coğrafi yapısında bir yer değildi Toprağı verimsiz kuru ve susuz olduğu gibi kavurucu çöl sıcaklarının hüküm sür*düğü bir yerdi Rakka bölgesi Arap ka*bileleriyle Türkmenler arasında geçen savaş türküleriyle dolu olduğu gibi Türkmen oymaklarının adeta bir sürgün yeri idi

Bu sürgünde en büyük ıztırabı Bey*dili ve ona bağlı oymaklar çekmiştir Yi*ne bu olaya dair acı hatıralar Kırşehir başta olmak üzere Keskin yöresinde hâla yaşatılmaktadır Aşağıdaki türkü bunun acı bir kanıtıdır

Toplandık aşiret geldik Colab'a
Başmızda esen boran değil mi?
Şahin Bey Karaca konduk yanyana
Hacı Ali'nin yurdu Seylan değil mi?

Urumdan öteye yığnak düzüldü
Aşiretler isim isim yazıldı
Koca Berk Ağa'nın bendi bozuldu
Cerit onu tozlu duman değil mi?

Kurt Karaca Ulaşlı'nın beyine
O da kondu Şahin Bey'in sağına
Firkat girdi Ağca-Kale dağına
Yusuf Paşa cana kıyan değil mi?

Misis'ten göçünce Irakka yolu
Anavarza üstü Bayındır eli
Perişan düştü de koca Badili
İstanbul belimiz kıran değil mi?

Süleyman’ım haymalarım kurulsun
Çekilsin sancaklar aşret derilsin
Gündeşlioğlu destan olsun çığrılsın
Firuz Bey'in yurdu Ören değil mi?

1696'da ikinci kez Rakka'ya sürgün edilen Türkmenler şimdiki Suriye çöl*lerinin sıcağına dayanamayıp tekrar Anadolu`ya geri kaçtılar Rakka beyler*beyi Ahmed Paşa Türkmenlerle baş edemeyince görevinden alındı ve Bo*zok-Çorum sancak beyliğine atandı Rakka valiliğine "Başkomutan" payesi verilen Anadolu müfettişi Yusuf Paşa ta*yin edildi

Yusuf Paşa büyük bir askeri birlikle yerlerini terk eden Türkmenleri Rak*ka'ya geri göndermek için harekete geçti Yusuf Paşa Kadıoğlu namıyla bi*linen Kürtlerden Bektaş Bey'in oğlunu Türkmenlere gönderip "Rakka'- ya is*kan giderlerse ne ala gitmezlerse padişahtan gelen ferman gereği hepsinin kılıçtan geçirileceğini" bildirdi

Rakka'ya iskan edilmeyi reddeden Beydililer düzenli Osmanlı ordusunun üzerlerine geldiğini görünce direnmek için isyan ettiler Yusuf Paşa'nın kuvvet*leriyle savaştılar Beydiliye destek ve*ren Mamali aşiret reisi Deveci Ali ile Paylı namıyla bilinen Rişvanli Halil Bey'in arasına nifak sokan Yusuf Paşa Payli Halil Bey'e Mamali aşiret reisi Deveci Ali'yi tuzağa düşürtüp öldürttü İç çekişmelerden zayıf düşen Beydili aşireti Yusuf Paşa'ya yenildi XVII yy Türkmen aşiretleri arasında yaşayan Ozan Budala bu olayı şöyle dile getirmiştir

aaaaen bin haneyle isyan edince
Anadolu benim dedi Beğdili
Kadoğluyla Yusuf Paşa gelince
Paylı Mamalı'yı vurdu Beğdili

Kara bayrak salak kanlı salaca
Aşiretin ucu vardı Maraş'a
Yetişti imdada beğ Kurd Karaca
Zor ile yollara durdu Beğdili

Davullar döğündü çekildi sancak
Koç yiğit atına bağlandı ponçak
Deveci Ali öldü kırıldı kolcak
Eylenip Colap'ta kaldı Beğdili

Ali Beyim on batman gürz atardı
Kurd Karaca bir orduya yeterdi
Cerid Bekir al kanlara katardı
Nice alayları yardı Beğdili

Suluca Karahöyük belli yurtlan
Aldı beni Beğdili'nin dertleri
Çöle düştü Beğdili'nin kurtları
Rakka çölünün kurdu Beğdili

Taylı uğrun uğrun çaldı kalemi
Urbanoglu Yusuf Paşa gulamı
Beğdili'nin name tuttu alemi
Zorunan Rakka'ya vardi Beğdili

Budala'm der ne olacak hâlimiz
Ara yerde telef oldu elimiz
Bundan sonra Rakka'dır yolumuz
Rakka'ya sürgün oldu Beğdili
Şiirde adları geçenlerin dışında bu dönemde Beydili içindeki obaların başında tespit edebildiğimiz şu beyler bulunuyordu Firuz Bey oğlu Şahin Bey Cafer Bey Kenan Bey Kurd Bey Ömer Bey Hasan Bey Murtaza Bey Ganem Bey Karakoyunlu Battal Bey İsyanın elebaşıları olduğu bildirilen otuz Türkmen beyi idam edildi İdam edilenler arasında Şahin Bey'in olduğu*nu şık Süleyman şu mısralarla dile ge*tirmektedir

Yusuf Paşa tuğlu fermanlı vezir
Sâf tutmuş ordusu emrine hazır
Bağlandı derbentler bulundu kusur
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına

Hoyrat girdi aslanların yurduna
Duman almış şu görünen dağları
Zalim kırmış goncaları gülleri
İpe gitti obaların beyleri

Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna

Hilibaz feleğin bize mi kasti
Aslana sığarmı tilkinin postu
Aşiret direği kara gün dostu
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna

Rakka'dan Colab'a döküldük yola
Kesilen kelleler gelmiyor dile
Suçumuz ne idi sürüldük çöle
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna

Süleyman’ım ne olacak hâlimiz
Urumeli bekler oldu yolumuz
Kırıldı belimiz Firuz Beyimiz
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna