İnebolu Limanı'nın Tarihçesi Ve Önemi

Batı Karadeniz Bölgesi’nde şirin bir yerleşim birimi olan İnebolu Kastamonu ve Çankırı ile buralara bağlı bazı ilçelerin önemli bir ithalat ve ihracat merkezi olmuştur Yakın zamana kadar söz konusu illerin İstanbul ile bağlantısı da buradan sağlanmıştır

Açık deniz kıyısında yer alan İnebolu’da bir liman olmadığı için gelip giden yolcuların vapura binmelerinde veya yük ve eşyaların vapura naklinde her zaman büyük sıkıntılar yaşanmıştır Çoğu zaman vapurlar yük ve yolcu almadan geçip gitmiş; halk malını ihraç edemediği için çevrede yaşayanlar büyük zarar görmüştür Bu durumu gören zamanın Kastamonu Valisi Sırrı Paşa Sadaret Makamına bir yazı yazmış sıkıntıları izah etmiş ve İnebolu’ya bir liman yapılmasını istemiştir

Paşa’nın bu isteği yerinde görülmüş ve 1298 (1882) mâlî yılında İnebolu limanının inşaatı başlamıştır Başta vinç ve dubalar olmak üzere gerekli olan araç ve malzemeler de İstanbul’dan gönderilmiştir

Liman halkın Moloz Burnu diye tanımladığı yerden kuzeye doğru ve 20 derece doğuya meyilli 114 metrelik dik bir çıkıntıdan sonra doğu istikametine 120 derece iç açı ile dönülerek 400 metre uzunluğunda bir dalgakıran olarak planlanmıştır

Sırrı Paşa liman inşaatı ile yakından ilgilenmiş; İnebolu’ya giderek zamanın büyük bir kısmını çalışmalara ayırarak adetâ yapılacak işi tahayyül etmiştir Paşa görevden ayrılırken halefi Abdurrahman Paşa’yı İnebolu’da beklemiş ve ona liman inşaatı hakkında bilgi verdikten sonra “Size yetim bir evlat bırakıyorum cümlece müsellem olan imârât-ı mülkiyemizden birisi de şu görmüş olduğunuz inşaat olsun En büyük ricam ikmâline inâyetinizdir” demiştir

Kastamonu’da başta lise binasının yapımı olmak üzere birçok hayırlı hizmetlerde bulunan Vali Abdurrahman Paşa da liman inşaatı ile yakından ilgilenmiş zaman zaman İnebolu’ya giderek çalışmalara bizzat nezaret etmiştir Sonraki vaziyete bakıldığında aslında liman onun vaktinde yapılan şekliyle de kalmıştır

1884 yılında İnebolu’dan yazılan ve basına yansıyan bir mektupta liman inşaatı hakkında önemli bilgilere rastlanılmaktadır İnşaatın hızla devam ettiği rıhtımın bazı yerlerinin bittiği denizdeki taşların çıkarıldığı anlatılmıştır Ancak araçların yetersiz olduğu maçuneli vinç demiryolu çubuğu vagonet yaptırmak için dingil çubuğu gibi malzemelere ihtiyaç bulunduğu bildirilmiştir İstanbul’dan gönderilen malzemelerin âdi olduğu inşaatın vaktinde bitirilmesi için malzeme takviyesi ile çalışmalara bizzat nezaret edecek olan bir mühendisin görevlendirilmesi istenmiştir Aynı mektuptan anlaşıldığına göre İstanbul’dan ve Kastamonu’dan gönderilen mühendisler İnebolu’da incelemelerde bulunmuşlardır

Basına yansıyan bir habere göre 22 Aralık 1300 gecesi saat 7 sularında şiddetli bir fırtına olmuş 12 kayığı deniz alıp götürmüş 50 kayığı parçalamış vinçleri devirmiş ve rıhtımdaki bekçi kulübesini de yıkmıştır

Daha sonraki günlerde liman inşaatında Aziz Bey adında bir mühendisin görevlendirildiği anlaşılmaktadır Nitekim Aziz Bey 25 Aralık 1304 tarihinde Kastamonu’daki başmühendisliğe bir rapor yazmış ve o güne kadar yapılan çalışmalar hakkında bilgi vermiştir5 Aziz Bey 11 Nisan - 23 Ekim 1304 tarihleri arasındaki çalışmaları anlatırken rıhtım inşaatının tümüne ait 1/10000 o güne kadar yapılan işleri anlatan 1/1000 ve 1304 yılındaki çalışmaları gösteren 1/100 ölçekli haritaları da raporuna eklemiştir Onun yazdığına göre İnebolu’ya 2 saat uzaklıktaki Kavşak mevkiinden ve Değirmencikler’den her biri 1 metreküp hacminde 837 adet büyük ve yine her biri 70 cm ile 1 metreküp arasında değişen 650 adet küçük toplam 1487 adet taş dubalar vasıtasıyla taşınmıştır Bu dubalar 8-10 kişi tarafından çekilmiş olup normal havalarda taş ocağına en az 3 günde gidip gelmişlerdir Bazan bu dubalar kayıklar tarafından çekilmiştir Getirilen taşlar su seviyesinden 30 cm yukarıda demir zıvana ve kurşunla bağlanmış su altında kalan 30 cm lik bölümleri ise çimentolu harçla derz edilmiştir Rıhtımda su altında 146 su üstünde 618 olmak üzere toplam 764 metreküp malzeme kullanılmıştır

Aziz Bey elde 5 adet vasat ve küçük vinç olduğunu bunlardan 3’ünün dubalarda 2’sinin rıhtımda bulunduğunu yazmıştır Raporda rıhtımdaki su seviyesinin 45 m olduğunu bunun 10 m ulaşacağını dolayısıyla mevcut araçlarla işlerin devam edemeyeceğini bu sebeple 6 adet duba maçuneli vince sahip römorkör vapuru ile taş ocaklarında kullanılmak ve araba üzerinde hareket edebilen 2 adet vince daha ihtiyaç olduğunu yazmıştır Yine aynı rapordan anlaşıldığına göre belirtilen tarihler arasında yapılan işlere 107 737 guruş 26 para harcanmıştır Bu paranın dökümü şu şekilde verilmiştir:

14 995 guruş 10 para : Denizden çıkarılan taşlara

35 027 guruş 18 para: İstanbul’dan getirilen vinç çapa demiri zincir makara çimento vb 22 124 guruş 3 para : Taşçı kalafatçı ve ustalara 25 024 guruş 34 para: Memur geçici memur bekçi ve duba reislerine

7 195 guruş 20 para: İşçi gündeliklerine

3 270 gruş 19 para : İmal ettirilen taşların müteahhitlerine

Ayrıca duba reislerine kaybettikleri zincir çapa demiri gibi malzemelerin bedeli olarak 446 guruş 20 para da ödettirilmiştir

Vilayet başmühendisi de 31 Aralık 1304 tarihli bir rapor ile durumu Vali Abdurrahman Paşa’ya sunmuştur Raporda İnebolu limanının Kastamonu ve Çankırı açısından ifade ettiği önem vurgulanmış ve limanın yapılması halinde ticaretin gelişeceğini ve İnebolu’nun bu havalinin Varna’sı olacağını mevcut haliyle denizin buna imkân vermediğini yazmıştır