İbrahim Hakkı Hazretlerinden Kıymetli Öğütler

İbrahim Hakkı Hazretlerinden Kıymetli Öğütler

İbrahim Hakkı Hazretleri 1703´te Erzurum-Hasankale´de dogdu, 1780 tarihinde Siirt-Tillo´da âhirete yürüdü Hizmet hayatini daha çok Tillo´da geçirdi Fakîrullah Hazretlerinden mânâ dersi aldi ve intisap etti Sultan 1 Mahmud zamaninda Istanbul´a geldi, saray kütüphanesinde ilmî arastirmalarda bulundu

En meshur eseri, bir yerde bütün eserlerinin içinde bulundugu Mârifetnâme´dir Bu kitapta eski ve yeni bilgileri kaynastirmaya çalisti Öyle ki Mârifetnâme, zamaninin en kapsamli ansiklopedisi özelligini tasimaktadir

Mârifetnâme´de astronomiden sosyolojiye, biyolojiden fizige, karakter ilminden psikolojiye, dinden tasavvufa, ahlâktan âdâb ilmine varincaya kadar her ilimden bahisler bulunmaktadir Çok sade ve tatli bir anlatimi vardir Zamanina göre dili bir hayli sadedir

Mârifetnâme ilmî bir eser olmakla beraber ayni zamanda bir halk kitabidir Hemen herkesin bilgi dagarciginda Mârifetnâme´den birkaç cümle vardir

Biz ise 1166 sayfalik sadece Marifetnâme´nin âdâb bölümünden ögütler derledik Yaptigimiz bu nakiller hayatta basarili olmanin sirlarini vermektedir

Kurtulus dogruluktadir

Ey aziz!

Konusursan dogru konus Dogruluk keramettir Yalan asagiliktir Kurtulus dogruluktadir Yalanci ve hileci seytandir Lâkin görünüste insandir Yalan söyleyen kimseden hayir umulmaz

Bos laflar ve sakalar zarara yol açar; ömrü bosa geçirmektir Giybet ve koguculuktan sakin ki, bunlar insani halktan ve Haktan uzak ederler

Dili tatli olanin dostu çok olur

Dil insanin terazisidir, âlim ve cahili ayiricidir Mü´min insaf etmeyene insafla gider Ahlâki güzel olan yumusak söyler Çok selâm ve tatli dil sevgiye sebeptir Büyüklerin yolu güzel sözlü olmak ve açik selâm vermektir Dili tatli olanin dostu çok olur Sözü tatli olanin muhabbeti lazimdir

Özür dileyenin özrünü kabul et

Allah´i taniyan kisi insanlardan özür diler Özür dileyenin özrünü kabul eyle Sana eziyet edeni affedip tatli ve yumusak söyle Elinden geldigi kadar kusurlari affet, ayiplan görmezden gel Af ihsanlarin en güzelidir

Iyi arkadas hayatin süsüdür

Iyilik yapanla kötülük yapani bir tutma Iyilik edeni duadan unutma Iyiligi unutup kusuru saklayan dost degil, düsmandir Dostunun hatasina dayanamayan ölüm hastaliginda yalniz kalir Dostun, gözün gibi olan insandir Iyi arkadas hayatin süsü ve belada yardimcidir Güzel görüsmekle arkadaslik devam eder

Mü´min yumusak olur

Mü´min uysal ve yumusak olur, emin ve güvenilir olur Ilim, yumusak huyun esasidir Ilmin basi rifk ve bilimdir Bereket rifk iledir Hilmin basi kizginligini yenmek ve tahammüldür

Hikmetin basi insanlarla iyi geçinmektir Insanin rifk ve cömertligi düsmanina kendini sevdirir Hilmin zekâti güzel idaredir Ilmin zekâti zeki insanlara ögretmektir

Ilmin süsü hilim ve rizadir Hilmin süsü eziyete katlanmaktir Kudretin süsü insaf ve adalettir Nimetin süsü akraba ziyaretine gitmektir

Iyi insan aza da sükreder

Büyüklenmek telefin esasidir Kanaat kolayligin özü, tamah fakirin felaketidir Söz vermek öyle bir hastaliktir ki, sifasi vefasidir

Akilli kimseye muhalefet etmek siddetli tekdire gider Ahmaga cevap vermemek en güzel cevaptir

Iyi insan aza sükreder, kötü insan çogu da begenmez, kötüye kullanir

Iyi insan verdigi sözü yerine getirir Sözünü tutmayani affeder

Hakka yaklasmak yalvarmakladir Insanlara yaklasmak ise onlardan bir sey istememekledir

Cimri ve korkakla istisare etme

Mesveret sana rahattir Istisare rahmettir Cimri ve korkakla mesveret etme

Iyi insan güzel hareketleri kendi üzerine borç bilir ve bunlari yerine getirir Basa kakici alçak insanlar ise geçmiste yaptiklari iyilikleri halk üzerinde bir borç bilip almaya çaksirlar

Mü´min, insanlarin eziyetlerine katlanir, ondan ise kimse incinmez Iyi insan namusunu maliyla, kötü insan malini namusu ile korur

Yardim et ki, yardim olunasin

Yardim et ki, yardim olunasin Kötülük edene iyilik et ki, ona sahip olasin Kendine razi oldugun sözü insanlara söyle

Senden büyüklere itaatli ve saygili ol ki, senden küçükler seni saysinlar

Sahibinin degerini düsüren isten kaç ki, soruldugu zaman utanip inkâr eder Iyi bir insana ihanet ettinse ondan sakin; kötü bir insana iyilik yaptinsa kendini ondan koru

En faydali hazine gönüllerdeki sevgidir Miskin Allah´in gönderdigi insandir, ona bir sey veren, onu gönderene vermis olur; vermeyen, gönderene vermemis olur

Güzel ahlâkin en güzeli sana gelmeyene senin gitmendir, seni mahrum edene senin iyilik etmendir Sana zulmedeni affetmendir Halkin sana ihtiyaci, Hakkin nimetinin revaç bulmasidir

Cömertlik insanin süsüdür

Malik olursan rifkeyle, söz verirsen tut, iyilik yaparsan gizle Basa kakicilarin yaninda oruçlu ol Baskasindan kötü bir huy gördünse, onun benzerinden sakin

Sevginin sebebi cömertliktir Cömertlik zenginlige ve rahatliga sebeptir Cömertlik insanin süsüdür Cömertlikle efendilik olur Insanlarin elinde olandan elini çekmek iki cömertligin biridir

Sükür ile nimet artar Tatlilikla zorlar kolay olur Herkese selam vermek güzel haslettir

Kanaatin meyvesi azizliktir

Tevazu ilmin meyvesidir Tevazu seref süsüdür Tevazuun meyvesi yükselmektir Kanaatin meyvesi azizliktir

Güzel huy her faziletin esasidir Güzel huy insana hayirli arkadastir Güzel huy insana Hakkin nimetidir Güzel huy insani saadete götürür

Insanlarla öyle ol ki, bir tarafa gitsen seni arzu eylesinler Vefat edersen sana aglayip, senden söz etsinler

Ülfetin sebebi vefadir Ayriligin sebebi ihtilaftir Fakirligin sebebi israftir

Gönüldeki sükûnet en güzel süstür

Insanlarla iyi geçinenin ayiplari örtülür

Malinla cömert, sirrinla cimri ol ki, mal veren aziz, sir veren zelildir Seni öven belki bogazlar Sana ayibini söyleyen nasihat eder

Insanlarla eziyet etmeyene kimse düsman olmaz Senin hakkinda iyi düsünce besleyeni dogru çikar

Insanlara iyi geçinen selâmet bulur Kizginligina hakim olan halimdir Sehvetine sahip olan hakimdir

Insanlarla iyi geçinenin ayiplan örtülür Halkin ayiplarini arayanin ayiplan duyulur

Alime hürmet Hakki tazimdir

Ögüdü kabul eden yüzkaraligindan kurtulur Sana teveccüh edene yardim etmen gerekir Alime hürmet Hakki tazimdir Insanlar için kuyu kazan kendi düser içine

Küçük musibeti büyük sayan daha büyügüne tutulur Halka ihsan eden, Haktan ihsan bulur

Insanlara tesekkür etmeyen Allah´a sükretmis olmaz

Senden razi olana tesekkür etmek onun riza ve cömertligini arttirir Senden razi olmayana tesekkürün, ondan sana baris ve sevgiye sebep olur Insanlara tesekkür etmeyen Allah´a sükretmemis olur Yaninda baskasina tesekkür eden senden bir sey istemis olur

Namahreme bakmayanin kalbi rahat olur

Insanlardan utanmayan Allah´tan haya etmemis olur Namahreme bakmayanin kalbi rahat olur

Sana söz getiren, senden de söz götürür Babasina ve annesine itaatli olan, evladini kendisine itaatli bulur

Görmemezlikten gelmek gibi hilim, bilmemezlikten gelmek gibi akil olmaz Allah katinda günah olanda, kullara itaat olunmaz

Akilli olana gerektir ki, doktorun hastaya söyledigi gibi söylesin O hiddet ve siddet gösterdikçe bu yumusak söylesin

Halkin begenmedigi isleri isleme ki, hakkinda iftiraya baslamasinlar

Geçimli hanim iki rahatin biridir

Kadin reyhandir, kahraman degil, onu yük altina atma Kadina yük olma Geçimli hanim iki rahatin biridir

Sakin mecliste kimseden yüksekte oturma Meclistekiler seni yüksege oturtmadikça sen yukarida bulunma