Mitoloji Terimler Sözlüğü İ

Mitoloji Terimler Sözlüğü İ

İarea – Batı Anadoluda bugün Kaz Dağı dediğimiz İda dağının güzel peri kızlarından biri

İakkhos – Eleusis Mystrialarının Tanrısı Bazıları onu Demeterin oğlu olarak gösterirlerse de, çoğu zaman İakkhosun Zeus ile Persephonenin oğlu olduğu söylenir Önce adı Zagreus olan bu çocuğu Zeus, kıskanç karısının takibinden kurtarmak için şekilden şekle sokuyordu Onu bir boğa şekline soktuğu gün, takip edenler yakaladılar ve boğayı kestiler, parçaladılar Zeus, oğlunun yardımına yetişemedi Onu parçalayan Titanları yıldırımlarıyla öldürdü ve Apollona oğlunun cesedinden arda kalan parçalarını, Parnassos Dağının tepesine getirmesini emretti Apollon, çocuğun henüz çarpmakta olan kalbini getirmişti Onu emdi, Zagreusu yeniden yarattı, bu defa ona İakkhos adını koydu

İalemos – Apollon ile Kalliopenin oğlu, genç yaşta ölenler için söylenen hüzülü mersiyelerin ilk şairi

İambe – Pan ile peri Ekhonun kızı Keleos ile ****niranın evinde hizmetçilik yaparken, kızını arayan kederli Demeteri maskaralık yaparak güldürmüştü

İambe – (Bak Baubo)

İamos – Kahramanlık devrinde yetişmiş bir kahin Apollon ile Evadnenin oğlu O, bir ormanda doğdu Annesi menekşelerden yapılmış bir yatağın üzküten onu bıraktı kaçtı Onun adı Rumca menekşe anlamına gelen (İam)dan alınmıştır İki yılan onu balla beslediler Sonra Arkadialı Epytos onu yetiştirdi Babası Apollon, ona gelecekte olacak hadiseleri haber vermesini öğretmişti Bunun haber neslinden gelenlere İamidler derler

İanus – (Janus) - Romalıların inancına göre İanus, evlerin kapılarını bekleyen bir Tanrıydı

İapetos – (Yarbas) – Afrikanın yerli Krallarından biri Bir peri kızı ile Jupiterin oğlu Didoya bir sığır derisinin kaplayacağı kadar bir yer satmıştı Dido da sığır derisini ince ince dilerek uzun şeritlerhaline getirdi Toprağı bu şekilde ölçüp aldığı yerin sınırlarını genişletti ve Kartacayı kurdu

İasion - (Jasion) – Zeusun oğlu Demeterin aşığı Üç defa sürülmüş bir tarlada Demeterle birleşince Plutos (Zenginlik) adlı bir çocukları oldu

İbykos – İbykos, bir Tanrı bir kahraman değildir O, milattan 550 sene önce yaşamış, şiirlerinden birkaç parça bize kadar gelmiştir Ancak onun acıklı ölümü dillere destan olmuştur Anlattıklarınıa göre İbykos, Korinthos civarında, hırsızların hücumuna uğradı, ağır şekilde yaralandı Tam o sırada yukarıdan bir sürü turna kuşu geçiyordu İbykos, turnalara doğru bakarak “Beni kimler öldürüyor, gördünüz, intikamımı siz alın” dedi Bir müddet sonra Korinthosdaki açık hava tiyatrosunda temsil verilirken havada turnalar belirdi Onları gören seyircilerden biri dayanamayıp ayağa kalktı: “Bunlar, İbykosun turnaları, onun intikamını alacaklar!” diye bağırdı Seyirciler, bu sözler üzerine onun soygunculardan biri olduğunu anladılar Suç ortakları da bulunup hepsi öldürüldü

İda – Edremit Körfezinin kuzeyinde 1756 metre yükseklikte bugün (Kaz Dağı) denilen dağın eski adı O zamanlar sık ormanlarla kaplı bulunan bu dağın mitolojide önemi çok büyüktür Paris, burada Aphroditeyi diğer Tanrıçalardan güzel bulmuştu Ganymedesi, Zeus bir kartal olup buradan kaçırmıştı Bir İda Dağı da Girit adasında bulunuyordu BaşTanrı burada bir mağarada büyümüştü

İdas – Aphareus ile Arene nin oğlu Linkeus ve Pisos adlarında iki kardeşi vardı İdas, Evenosun Marpessa adındaki güzel kızını kaçırdı Kızın babası üzüntüsünden intihar etti İdasın kaçırdığı kızı Apollon da seviyordu Bu yüzden kavga çıktı Zeus, araya girdi, kız kimi isterse onun olsun dedi Marpessa, Apollona pek güvenemedi de İdası tercih etti İdas ile Lynkeus; Argonautlar seferine, Kalydon avına katıldılar Dioskurlar ile yaptıkları savaşta öldüler

İdmon – Argonautlardan biri, Apollonun oğlu İyi bir kahindi Hatta kendi öleceğini bildiği halde, Argonautlar seferine katılmaktan çekinmedi

İdomeneus – Girit Kralı Minosun torunu Troia Savaşına katılmıştı Thetis ile Medea, güzellikte birbirleriyle boy ölçüşürken, hakem olarak İdomeneusu seçtiler, o da Thetisi daha güzel buldu Medea, bu işe çok kızdı “Bütün Giritliler yalancıdır” dedi ve Girit Kralını da, Giritlileri de ebedi olarak doğru söylememeye mahkum etti Bu yüzden, Giritlilerin yalancılığı meşhurdu

İdaeos – Bir çok kahraman bu adla anılır Gerek Giritteki İda Dağı, gerekse Troia bölgesindeki İda Dağından ad alan kahramanların meşhurları şunlardır: 1- Priamosun bir oğlunun adı, 2- Paris ile Helenenin oğlunun adı, 3- Priamosun arabacısı, 4- Dares adındaki Troialı bir kahramanın oğlu, 5- Korybantlardan biri, 6- Başka bir efsaneye göre Dardanosun Bergamanın kuzeyinde bulunan Khryse şehrinde iki oğlu olmuştu Birinin adı Dimos, öbürünün adı İdaeos idi İşte bu İdaeos sonradan kendi adı verilen İda Dağının eteğinde, Tanrıların anası olan Kybele (Cybele) kültünü yaydı

İdothea – Anadoluda Karia Kralı Eurytosun kızı ve Miletus şehrinin kurucusu, Miletusun karısı Byblis ile Kaunosun annesi

İkadios – Batı Anadoluda Lykialı bir peri kızı ile Apollonun oğlu Foçanın kuzey tarafında eski adı Patara olan bir şehir kurmuştu (Bugünkü Gelemiç)

İkarios (1) – Attika bölgesinin efsanevi Kralı Dionysosu evinde misafir etmişti

İkarios (2) – Penelopenin babası İkarios, güzel kızını almak isteyen delikanlılar arasında bir spor müsabakası tertip etmişti Kurnazlığı ile meşhur kahraman Odysseus, müsabakayı kazandı ve kızı aldı İhtiyar Kral, kızının hasretine dayanamayacağını anladığı için, damadına iç güveysi olarak yanında kalmasını rica etti Fakat damadı, bu teklifi kabul etmedi Ama karıkın da zorla babasından ayırmak istemediğini de söyledi İsterse karısı kendisini takip edecek, isterse babasının yanında kalacaktı Babası, kızın arzusunu öğrenmek istedi Fakat kızı, gzlerini önüne eğdi Yüzünü bir tülle örttü, sessizliğini korudu İkarios, bu sessizliğinin ikrardan gelmesini takdir etti Artık utangaç kızına, kendi yanında kalması için ısrar etmedi Oraya bir tapınak yaptırdı ve (Hicab) yani utanma, manasına bir mihrab yükseltti

İkaros – İkaros Denizi

İkaros – Daidalosun oğlu

İkelos - Phobetor, adıyla da anılan ve insana yalnız ahyvan şeklinde görünen bir rüya Tanrısı

İksion – BaşTanrının karısına fena gözle bakan günahkar bir Kral

İksion – Lapithler Kralı Zeusun karısına göz koyduğu için cezaya çarptırıldı

İlia – Romulus ile Romusun anası sayılan Reasilviaya verilen ad

İlias Destanı – (İliada – İlyada) – Homerosun meşrur Epopesi Troia savaşından bahseder

İlion – (İlios – Troia – Truva Şehri) – Çanakkale Boğazında, Anadolu yakınında sahilden yirmibeş kilometre içeride, bugün Hisarcık denilen yerde bulunan meşhur Troia kalesine verilen eski ad Buna Hellenler İliakos da diyorlardı Homerosa isnad edilen İlias adındaki epope, bu şehrin önünde yapılan savaşlardan bahseder Troia Krallarından Trosun oğlunun adı, bir rivayete göre de Dardanosun dört oğlundan birinin adı İlios idi İlion şehri adını İlosdan aldı

İlione – Priamos ile Hekubenin kızı ve Polymestorun karısı

İlithya – Zeus ile Heranın kızı Doğum Tanrıçalığı yapardı Bazı kadınların doğumlarına engel olur, onlara müthiş ızdıraplar verirdi

İlos – Dardanosun oğullarından biri Troia bölgesi Krallarından Tros ile Skamandros (Küçük Menderes)in kızı Kallirrhoenin oğluilos, Assarakos ile Ganimedesin kardeşiydi İlion kalesinin temellerini atanın İlos olduğu söylenir Rivayete göre, o bir müsabaka neticesinde bir inek kazanmıştı Bu ineğin ilk yatacağı yere bir şehir kurması Tanrılar tarafından kendisine emredilmiştir Hayvan İlion şehrinin yerine gelince durdu ve yattı Palladion denilen kurulacak şehrin bahtı ile ilgisi bulunan Athenanın heykeli, gökten, burada İlonun çadırı önüne düştü O, bu kutsal heykel için bir tapınak yaptırdı Tapınak ateş alınca İlos alevler arasından geçerek heykeli kurtardı Fakat gözlerini kaybetti Zeka Tanrıçası onun körlüğünü giderdi İlos, Phrigia Kralı Tantalos ile savaştı Onu yurdundan kovdu Eski zamanlarda Troia ovasında onun mezarı ziyaret edilirdi

İlyada – Homerosun İlias Destanı

İnakhos – Argosun efsanevi Kralı Okeanos ile Tethysin kızı İonun babası Poseidon ile Athena, Argolis bölgesi üzerinde mücadele ederken, hakem olarak İnakhosu seçmişlerdi İnakhos, Athena tarafını tuttuğu için Poseidon, Argolis bölgesini kurutarak ondan öç aldı

İno – Bir adı da Leukothea olan İno, Kadmos ile Harmonianın kızı, Agane, Autonoe ve Semelenin kızkardeşi, şarap Tanrısının teyzesiydi İno, Kral athamasın ikinci karısıydı Çünkü Athamas, İnodan önce Nephele isminde bir kızla evlenmiş, ondan Phryksos adlı bir oğlu ile Hele isminde bir kızı olmuştu (Bak Hellespontos ve Argonautlar) Athamasın İnodan da Learkhos ve Melikertes adlarında iki oğlu olmuştu İno, karısı Semelenin ölümünden sonra Dionysosu saraya alıpkendi çocukları ile beraber büyütmek isteyince, Hera kocasının gayrimeşru oğluna gösterilen bu alakaya kızdı ve Kralın da, karısının da akıllarını başlarından aldı: İno, çok sevdiği oğlu Melikertesi fıkır fıkır kaynayan bir su kazanına attı Kral Athamas ise avlanırken kendine bir geyik gibi görünen oğlu Learkhosu bir mızrakla feci şekilde öldürdü İno, çocuğunun haşlanmış cesedini bağrına basarak saraydan kaçtı ve sahilde yüksek bir kayanın tepesine çıkarak kendini denize attı Deniz Tanrıları bu bahtsız anaya acıdılar İnoyu Leukothea adında bir deniz Tanrıçası, oğlunu da Palaemon namıyla bir deniz Tanrısı yaptılar

İo – Argolis Kralı, İnakhosun kızı Mavi gözlü pek güzel bir kız olan İo, Hera mabedinin rahibesiyken Zeus tarafından sevilmişti Bazıları, İonun bir nehir Tanrısının bazıları da, İasosun kızı olduğunu söylerler

İobakkhos – (İakkhos) – Bakkhos, Bunlar Dionysosun çeşitli adlarından

İobates – Lykianın efsanevi Kralı (Bak Bellerophon)

İobes – Heraklesin Kertheden olan oğlu

İodama – Beotiada Athena mabedinin rahibesi Bir gece zeka Tanrıçası ona, kalkanını takmış olarak görününce İodama taştan bir heykel oldu Mabette, taşlaşmış İodama namına bir mihrap yükselttiler Anadolulu seyyah Pausaniasın yazdığına göre, her sabah bir katın mabede gelir, mu kaddes ateşin yanına yaklaşır, üç defa, “İodama, yaşıyor” diye bağırır ve ölmediğine inandığı taş kesilmiş güzel rahibeden, akıl ve iman sembolü olan ateşi niyaz ederdi

İokaste – (Jokaste) – Rüzgarlar Tanrısı Eolosun oğlu

İolaos – (İolas) – Heraklesin yeğeni İphikles ile Automedusenin oğlu Heraklese yardım eder, onun arabasını sürerdi Herakles, bu kahramanı çok beğendiği için kendi karısı Magarayi ona armağan olarak verdi Kuvvet ve fazilet sembolü Heraklesin karısı ile İolas birleşince Leipephile (Terkedilmiş Aşk) adında bir kızları oldu Herakles ölünce, İalos onun çocuklarını himaye etti

İolkhos – Thesaliada Pelion dağı eteğinde bulunan bir şehir

İon – Hellenin torunu İonialılar adını İondan aldılar Ksauthos ile Kreusenin oğlu Bazıları Apollonun oğlu olduğunu söylerler

İope – Eolosun kızı Kepheosun karısı

İoksos – Theseusun torunu Annesi Perigoune, ünlü haydut Sinisin kızıydı

İphianassa – Args Kralı Proethosun kızı Kızkardeşiyle beraber çıldırdılar Fakat Melampous tarafından tedavi edildi Agamemnonun bir kızının adı da İphianassa idi

İphidamas – Troialı Antenorun oğullarından biri Agamemnon tarafından öldürülünce ağabeyi Koon, onun öcünü almak istedi Yunan kahramanı yaraladı ama, kendisi de İphidamasın cesedi üstünde öldürüldü

İphigeneia – Agamemnon ile Klytemnestrenin kızı Hellen donanması ve orduğu Aulisde toplanarak Troiaya doğru hareket etmek için gemilerin yelkenlerini açmak istedikleri zaman, aksi yönden esen rüzgar, buna engel oluyordu Çünkü Artemis, Agamemnona darıldığından, muvafık rüzgarların esmesine müsaade etmiyor, aksine orduya veba hastalığı gönderiyordu Kahin Kahkhas, Tanrıçanın hiddetini yatıştırmak için, Agamemnonun kızı İphigenianın kurban edilmesi gerektiğini söyledi Bunun üzerine Kral, kızını Akhilleus ile evlendireceği vaadi ile şehirden ordugaha getirtti İphigenia, kurban olarak kesileceği sırada Artemis, bir dişi geyik göndererek kızın yerine onu kurban ettirtti ve kızı Artemis tapınağına rahibe yaptı

İphikles – Alkmene ile Amphitryonun oğlu Heraklesin ikiz kardeşi Alkmenenin aynı zamanda doğurduğu bu iki çocuktan Herakles, Zeusun; İphikles de Amhitriyonun doğumundan Alkmenenin rahmine düşmüştü Heraklesle beraber büyüdüler, beraber savaşa katıldılar Hatta Herakles ile birlikteyken beşikte uyurlarken, hücum eden iki yılanı, önce İphikles görmüş, korkusundan ağlamaya başlamıştı Herakles de onları bebek elleriyle boğmuştu

İphiklos – Thesaliada bir şehir Kralı olan Phylakosun oğlu Rivayete göre İphiklos, genç yaşta iktidarsız olmuş Babası, oğlunun tedavisi için kahin Melampousa başvurmuş Kahin iki boğa kurban kesmiş, etlerini parça parça ederek akbabalara yedirmiş ve onlardan prensin iktidarsızlığının, devasını sormuş Etle karınları doyan yırtıcı kuşlar, kahine demişler ki: “Vaktiyle Kral Plylakos, koçlarının tohumlarını çıkarıp onları iğdiş ederken kullandığı bıçağı orada bırakmıştı Henüz çocuk olan oğlu İphiklos, bu kanlı bıçağı görerek korkmuş, onu; orada bulunan meşenin kabuğuna saplamıştı Meşe büyümüş ve bıçak kabuğun içine gömülerek üstü örtülmüş ve meşenin içinde kaybolmuştu” Akbabanın anlattıklarına göre, eğer bu bıçak bulunur da üstündeki pasla bir şerbet yapılır, on gün devamlı olarak içilirse, hastalık iyi olacakmış Kahin, meşenin kabukları altında kalan bıçağı buldu ve üstündeki pasları şerbete karıştırdı ve İphiklosu iyi etti İktidarsızlıktan kurtulan delikanlının Podarkes adında bir de oğlu oldu İphiklos, çok usta ve çok hızlı koşan bir koşucu oldu Ekin tarlasında başakları eğmeden koşabiliyordu

İphimedia – Triopsun kızı Amcası Aloeus ile evlendi Ondan iki oğlu oldu Onlara Aloadlar derler İphimedia, deniz Tanrısına aşık olmuştu Her gün deniz kıyısına gidiyor, denize hayran hayran bakıyor içindeki ateşi söndürmek ve teselli bulmak için, deniz suyundan alıyor, güzel göğsüne döküyordu Nihayet deniz Tanrısı ona acıdı, onunla birleşti

İphis I – Kıbrıslı güzel Anaksaretanın aşığı Aphrodite tarafından kayaya çevrildi

İphis II – Giritli Ligdos ile Telethausanın kızı Ligdos, karısına doğuracağı çocuğun erkek olmasını arzu ettiğini söyledi Gebe kadın, doğumdan önce bir rüya gördü Rüyasında, bereket Tanrıçası İsis, doğuracağı çocuk kız da olsa, erkek de olsa büyütmesini emretti Telethhousa güzel bir kız doğurdu Ona İphis adını koyarak, erkek çocuk doğurmuş gibi etrafa yaydı ve ona erkek çocuk elbisesi giydirerek büyüttü Neticede delikanlı kılığında İphise İanthe adında bir kız aşık oldu Bu iki kız birbirine nişanlandılar İphisin annesi çok telaşlandı Bu evlenmeye engel olmak için bir çok bahaneler buldu Fakat, kaderin önüne geçemedi Nihayet Tanrıça, kederli anneye acıdı, İphisin cinsiyetini değiştirdi O güzel kız iken, yakışıklı bir delikanlı oldu

İphitos – (İphyto) – Oikhalia Kralı Eurytosun oğlu olup Argonautlar seferine katılmıştı Herakles, bir çılgınlık neticesinde bu delikanlıyı, Tirynthosun surlarından aşağı atmış, parçalamıştı

İrene – (Eirene) - İrene, Horalardan biridir ve barış sembolüdür Homeros, Horaları “göğün kapıcıları” diye tanımlıyor İrenenin diğer iki kız kardeşinin adları: Eunomia, Dike

İris – Yeşilırmağın eski adı

İris – Thaumas ile Elektranın kızı Okeanosun soyundan gelmiştir O, gökle yeri birbirine bağlayan Ebemkuşağının sembolüdür O, gökten yere uzandığı için, Tanrılardan, insanlara haber ulaştıran ihali bir ulaktır Güneşli havalarda, hafif incecik yağmur yağınca, güzel kız İris, renkli ve süslü elbiselerini giyer, Tanrılardan fani insanlara müjdeli haberler iletirmiş İrisi, Erosun annesi; Zepyrosun karısı sananlar da vardır Ölümsüzlerin haberlerini, emirlerini iletirken, İris bazen insan şekline, bazen Tanrı şekline girer O, rüzgar gibi havayı yarar, arada sırada, yerle göğü birleştiren, gökkuşağının üstünden kayarak yere inerdi İris, denizleri, ırmakları da gerekince hava gibi kolaylıkla yararar yoluna devam ederdi Bir gün, Zeus onu deniz Tanrıçası Thetisi aramaya göndermişti Homeros bu olaydan şöyle bahseder: “Samons ile İmros kayaları üzerinden siyah dalgalar içine atıldı Onun atılışından deniz inledi, dalgalandı İris derinliklere kurşun bir top gibi daldı, kayboldu” İris yalnız Tanrıların değil, insanların da hizmetine koşardı Akhilleusun aziz dostu Partoklosun cesedi, onların inançları gereğince yakılırken rüzgar esmiyordu Arkadaşının naşının yavaş yavaş yanmasından canı sıkılan Akhilleusun şikayetini işitince İris kendiliğinden kahramanın üzüntüsünü gidermek için rüzgarları aramaya koştu O sırada rüzgarlar Zephyrosun evinde ziyafetteydiler İyi kalpli İris ziyafet masasında keyif çatmakta olan, asabi, huysuz sert tabiatlı Boreas (Poyraz)ın yanına sokuldu Patroklosu yakan odun yığınını kucaklaması için acele Hellespontosa koşmasını rica etti

İros – İthaka adasında yaşayan iri cüsseli, korkunç dilenci Odysseusun karısına talip olanları eğlendiriyordu Kahraman, bu maskara dilenciyi bir yumrukla yere serdi

İsis – Eski Mısır mitolojisinde İsis, Osirisin karısı olup güneş Tanrısı Horosun annesidir Karanlıklar Tanrısı Set; Osirisi öldürünce ertesi gün Horos, onun intikamını almak için ilahi ışığı ile karanlığı boğar, perişan ederdi İsis miti, Yunan ve Roma mitolojisine de geçti İsis, her şeye hayat veren Horos (güneş(in annesi olduğu için bereket Tanrıçası sayıldı

İskender (Büyük) – Büyük komutan Bir çok güçlü Tanrıçalar, Tanrılar, kahramanlar Zeusun çocuğudur Daha sonraki zamanlarda Büyük İskenderin de Zeusun oğlu olduğuna inananlar vardı

İskhenos – Gigasın oğlu Müthiş bir kıtlığın, Olympia şehrini perişan ettiği bir sırada Tanrılar, şehrin asıl bir delikanlısı kurban edilirse kıtlık önlenir dediler İskhenos, vatandaşlarının kurtulması için kendi arzusu ile kurban edildi Bu fedakarlık ona sonsuz şeref sağladı Onun kahramanca ölüm günü Olympia şehrinde, merasim yapılırdı

İsmene – Antigonenin karısı, Oidipus, ile Jokostenin kızı

İsmenos – Niobe ile Amphionun oğlu Niobenin çocukları Apollonun okları ile vurulup öldükleri zaman İsmenos da öldürülmüştü O, ölürken, kendini bir ırmağa attı ve o ırmağa İsmenos adı verildi

İsos – Troia prenslerinden biri Agamemnon tarafından öldürüldü

İssa – Lesboslu Makareusun kızı İdadaki bir şehre adını veren güzel İssaya Apollon gönül vermiş ve bir çoban kılığına girerek onunla birleşmişti Bu birleşmeden Prylis adlı ünlü bir kahin doğdu

İsthamia – Korinthosda Poseidon şerefine yapılan araba yarışları

İstros – Bugün Tuna nehri denilen nehrin Tanrısı Okeanos ile Iethysin oğlu

İtalos – Adını İtalyaya veren kahraman Girit Kralı Minosun torunu

İthaka – Odysseusun yurdu olan ada

İthakos – Adını, Odysseusun hüküm sürdüğü, İthak adasına veren kahraman, Zeusun soyundan geldiği söylenir

İtylos – Aedon ile Zetonsun oğlu Yanlışlıkla, annesi tarafından öldürülünce bülbül oldu

İtys – Thrakia Kralı Tereos ile Proknenin oğlu

İulus – (İule) – Aeneosun oğlu Askaniusun bir adı (Askanius – Burdur Gölü)

İuno – (Yuno) – Heranın Latince adı

İuppiter – (Yuppiter) – Zeusun Latince adı

İynks – Pan ile Ekhonun kızı İo ile Zeus sevişirken onlara yardım etti Bu yüzden Hera, bu zavallı kızı bir kayaya bir rivayete göre de Yunda kuşuna çevirdi