Prof. Dr. Sinsi
|
Gebelik Ve Tiroid Hastaliklari
Gebelik ve hipertiroidizm
Gebelikte, hipertiroidizm görülme sıklığı % 0, 2dir Hipertiroidizmin en sık görülen nedeni Graves hastalığıdır (% 85-90) Diğer nedenleri ise toksik multinodüler guatr, toksik adenom, subakut tiroidittir Çok nadir olarak ta hiperemezis gravidarum, mol hidatiform ve struma ovaridir Hipertiroidizmin belirti ve bulguları, sinirlilik, titreme, taşikardi, terlemede artış, sıcak tahammülsüzlüğü, kilo kaybı, çarpıntı, uykusuzluk, dışkılama sayısında artış, guatrdır Gravese özgü bulgular ise oftalmopati ve dermopatidir Kilo alamama veya kilo kaybı ve taşikardi en önemli bulgulardır Hipertiroidizmde görülen bazı belirti ve bulgulara, normal gebelikte de sık rastlandığı için tanı karışıklığına neden olur Bu nedenle ayırıcı tanıda, tiroid fonksiyon testleri önemlidir Bu arada gebeliğin, tiroid fonksiyon testleri üzerine etkileri de unutulmamalıdır Hipertirodizmin, özellikle uygun tedavi edilmemiş, olanlarında anne ve fetusta komplikasyonlar gelişebilmektedir Anneye ait komplikasyonlar; düşük, plasenta abruptio, erken doğumdur Kalp yetmezliği, tiroid fırtınasıda görülebilir Kötü kontrollü olgularda pre-eklampsi riski artmıştır
Uygun tedavi edilmemiş hipertiroidizmde, fetus ve yenidoğanda da komplikasyonlar gelişebilir Bu komplikasyonlardan sık görülenleri, prematürelik, düşük doğum ağırlığı, yenidoğan hipertiroidizmidir 249 hipertiroidili gebe kadını içeren bir çalışmada fetus ölümü, ölü doğum insidansı %5, 6, fetus ve yeni doğan anormallikleri %5 olarak bulunmuştur Bu nedenle sağlıklı bir gebelik ve iyi olarak sonuçlanması için, hipertiroidizm uygun olarak tedavisi ve takibi gerekmektedir Graves hastalığında, TSH reseptör (TSHR) antikor yüzdesinde azalma ve uyarıcı antikorlardan, bloke edicilere antikorlara değişiklik nedeni ile gebelik sırasında, düzelme görülmektedir Yenidoğanların %1-5inde, TSİlerin plasenta yolu ile geçişi nedeni ile hipertiroidizm görülebilmektedir Yenidoğan Graves hastalığının insidansı, annenin tiroid fonksiyonları ile ilişkili değildir
Tanı
Gebelikte, tiroid fonksiyonların en iyi göstergesi sensitif yöntemlerle serum TSH düzeyinin ölçülmesidir Hipertiroidizmde TSH düzeyi düşük, serbest T 4 düzeyi artmıştır TBG yüksekliğinden dolayı total T3 ve T4 yüksek çıkacağından, bu testlerin tanıda yeri yoktur TSHR antikorlar düzeyinin belirlenmesi, tanı için gerekli değildir, rutin bakılması önerilmemektedir Bu antikorların tespiti, fetus ve yenidoğan tirotoksikozisi açısından uyarıcı olması nedeni ile değerlidir
Gebelikte, hipertiroidizmin tedavisi
Gebelik öncesi
Gebelik sırasında, anne ve fetus sağlığı ve iyi bir gebelik gidişi için tiroid bezi işlevi önemlidir Gebe kaldığı anda hipertiroidizmi bulunan annelerin tiroid testleri, düşük riskinden kaçınmak için sıkı kontrol edilmeli, gerekirse antitiroid ilaçla tedavi başlanmalıdır
Gebelik sırasında hipertiroidizm tanısı alan olgular
Gebelik sırasında hipertiroidizm tanısı alan olgularda medikal tedavi tercih edilir Diğer tedavi seçeneklerinden radyoaktif iyod tedavisi gebelikte kontrendikedir ve yine cerrahi tedavi öncesi antiroid ilaçlarla medikal tedavi ile hazırlamak gerekir İlaç tedavisinde de tiyoamid grubu ilaçlar;propiltiyourasil (PTU) ve metimazol kullanılır Bu iki ilaç tiroid hormonu senaaaini engellemektedir
Ayrıca PTU , periferde T4 ® T3 dönüşümünü de engellemekte ve metimazola oranla etkisi daha kısa zamanda ortaya çıkmaktadır PTU, plasentadan daha az geçiş gösterdiği ve metimazola bağlı, Aplazi cutis olguları bildirildiği için, PTU gebe kadınlarda tercih edilmektedir Ancak son yıllardaki yapılan çalışmalarda metimazolun plasental geçişinin PTU dan farklı olmadığı ve metimazola bağlanan aplazia cutis görülmediği bildirilmiştir Gebe bir kadında orta veya ciddi bir hipertiroidizm saptandığı zaman sekiz saatte bir PTU 100 mg başlanmalı, olgu ötiroid oluncaya kadar bu dozda devam edilmeli, ötiroid olduktan sonra doz hızla azaltılmalıdır Yüksek doz ilaç fetusta hipotiroidiye neden olabileceğinden, serum T4 düzeyini üst sınırda tutan endüşük doz tedavide hedef olarak belirlenmelidir Hafif olgularda düşük dozlarla da tedaviye başlanabilir Tiroid testleri düzeldiğinde, doz giderek azaltılır, 50-100 mg, günlük doz yeterli olabilir, TSH normal olan bazı olgularda tedavi kesilipte takipde edilebilir Olgularda takip sırasında dört haftada bir tiroid fonksiyon testlerine bakılmalıdır Yüksek doz antitiroid ilaç gerektiren olgularda 2 trimestrde cerrahi tedaviye yönelmek en iyi çözümdür Antitiroid ilaçlarla birlikte tiroid hormonunun verilmesi, fetusta ve yenidoğan hipotiroidi önlemediği ve daha yüksek doz antitiroid tedaviye neden olduğu için pek önerilmemektedir Tiroid hormonlarının , periferik simpatikomimetik belirtilerini engellemek için propanolol gibi betablokörler kısa süreli kullanılabilir Fakat uzun süreli kullanımı, fetusta gelişme geriliğine, anoksik stresse yanıt bozukluğuna ve doğum sonrası bradikardi ve hipoglisemiye neden olabileceğinden sakıncalıdır
Cerrahi tedavi
Yüksek doz antitiroid tedavi gerektiren, bası belirtileri bulunan guatra sahip olgularda, 2 trimestrde cerrahi uygulanabilir Birinci trimestrde düşüğe, son trimestrde erken doğuma neden olabileceğinden, cerrahi tedavide en uygun zaman 2 trimestrdir
Postpartum Graves hastalığı
Postpartum dönemde, hipertiroidizmde alevlenme olabilir, bu açıdan olgu iyi izlenmelidir Gebeliğin son zamanlarında TSH reseptör antikorlarında düşüş olan olgularda, postpartum dönemde belirgin rebound olmaktadır
Laktasyon döneminde tedavi
Emzirme döneminde antitiroid ilaçlar güvenle kullanılabilir Çalışmaların önemli bir bölümünde PTU süte daha az oranla geçtiği gösterilmiştir Daha sonraki çalışmalarda metimazolun de güvenle kullanılabileceği ileri sürülmüştür PTU dozu 450 mg ve daha az olmalı, ilaç beslenmeden hemen sonra verilmeli ve ikinci emzirmeye kadar 3-4 saatlik bir süre geçmelidir
Hiperemezis gravidarum ve tiroid
Hiperemezis gravidarum , biyokimyasal olarak hipertiroidizm bulguları ile birliktedir;serum TSH düzeyi çok düşmüştür, ancak klinik hipertiroidizm belirtileri oldukça nadirdir Genellikle kısa sürelidir, kendiğinden düzelir Gebeliğin 6-8 haftasında ortaya çıkmakta ve gebeliğin 18-20 haftasında kendiğinden düzelmektedir Çok ciddi belirtileri olan, volüm yerine koyulmasına rağmen inatçı taşikardisi, tiroid bezi büyümesi olan olgularda, geçici tedavi verlebilir, ancak olgu sıkı izlenmeli, tedavi kısa sürede kesilmelidir
Gebelik ve hipotiroidizm
Hipotiroidizmli kadınlarda, anovulasyon en sık görülen anormalliklerden biridir Bu nedenle tedavi edilmemiş hipotiroidizmli olgularda gebe kalmanın seyrek görüldüğü düşünülür Buna rağmen gebe kalan olgularda da abortus riski oldukça yüksektir Gebe kadınlarda, sadece TSH yüksekliği ile giden subklinik hipotiroidili olgularda dahil olmak üzere, hipotiroidizm sıklığı % 2, 5 olarak bildirilmiştir Belirgin hipotiroidizm olguları ise %0, 3ü oluşturmaktadır Hashimoto tiroiditi, iyod eksikliği, tirodektomi, radyoaktif iyod tedavisi en sık görülen primer hipotiroidi nedenleridir Hipotiroidizmin klasik belirti ve bulguları; halsizlik, yorgunluk, kabızlık, soğuk intoleransı, saçlarda dökülme, cilt kuruluğu, kas krampları Karpal tünel sendromudur Hastalık ilerledikçe kiloda artış, unutkanlık, düşünmede yavaşlama, ses değişikliği ortaya çıkar İlerlemiş ağır olgularda, anovulasyon olabileceğinden, gebelik görülmeyebilir Tiroid hormonlarının normal, TSHın yüksek olduğu, çoğunluğu asemptomatik subklinik hipotiroidi olgularına daha sık rastlanılır Tedavi edilmemiş hipotiroidizmli olgularda, gebelikte çeşitli komplikasyonlar görülebilir Bu komplikasyonlar; preeklampsi, abruptio plasenta, düşük doğum ağırlığı, düşük, ölü doğum ve perinatal mortalitedir Ltiroksinle tedavi bu komplikasyonları azaltmaktadır Annenin hipotiroidisinin, fetus nörolojik gelişimine etkisi henüz net olarak anlaşılmamasına rağmen son zamanlarda yapılan çalışmalar maternal hipotiroidinin , fetusun nöro-entelektüel gelişmesini olumsuz etkilediğini göstermiştir Özellikle iyod eksikliği olan durumlarda bu etkilenme daha belirgin olarak ortaya çıkmaktadır Bir çalışmada, gebeliğin erken dönemlerinde tiroid hormonu düşük olan annelerinin çocuklarının IQ testleri 10 ayda ve yedinci yaşta değerlendirildiğinde daha düşük olarak bulunmuştur Gebeliğin 12 haftasında düşük sT4 düzeyi olan anne çocuklarında psikomotor gelişme geriliği riski 5, 8 kat artmaktadır Yine son yıllarda yapılan çalışmaların değerlendirilmesinde buna benzer bulgular eldelenmiştir Gebeliği sırasında, olgu biyokimyasal olarak ötiroid olsa bile , antitiroid peroksidaz antikorların pozitif olması, çocukta IQ testini etkilemektedir
Tanı
Hipotiroidizm tanısında serum TSH düzeyi ve özellikle annenin hipotiroksinemisnin belirlenmesinde sT4 düzeyinin bakılması çok önemlidir TSH düzeyinin yüksek çıkması tanıyı doğrular Hafif TSH yüksekliğinde mutlaka sT4 düzeyine bakılmalı, sT4 düzeyinin düşük olması, fetusta riski artırmaktadır TSH düzeyinin 10 mIU/L ve üzerinde olan olgularda fetus ölüm riskinin arttığı belirtilmiştir İlk haftalarda sT4 ve TSH düzeyinin rütin olarak ölçülmesini önerenler vardır Antitiroid peroksidaz antikorlar yüksekliği de önemli olduğundan bunlarında ölçülmesi de oldukça önemlidir
Tedavi
Gebelikte hipotiroidizm mutlaka tedavi edilmelidir Ltiroksin tedavisi ile hipotiroidinin anne ve bebekte oluşturduğu yan etkiler önlenebilmektedir Tedavide hedef, TSH düzeyini normale getirmektir Yeni tanı konmuş gebelerde başlangıç dozu 150 mgr/gün veya 2 mgr/ kg, gerçek hasta ağırlığı başınadır L-tiroksin tedavisinin, TSH düzeyine etkisi, yarı ömrü uzunluğu nedeni ile dört hafta sonra çıkacağından , dört haftada bir TSH ölçülerek uygun doz ayarlanmalıdır Gebelik öncesi hipotiroidi tanısı almış olgularda, özellikle tirodektomi sonucu gelişmiş olanlarında, gebelik gidişi boyunca doz artırılması gereklidir Yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde olgularda, gebelik gidişi sırasında olguların % 58 inde serum TSH düzeyinin yükseldiği, başlangıç dozu üzerine, genellikle % 28-48 oranında artış yapılması gerektiği gözlenmiştir Son yayınlanan bir çalışma da hipotiroidili olguların hepsinde artış gerekmediği, özellikle tiroidektomili olgularda artış gerektiği, T4 emilimini bozan bazı ilaçların (demir, vitamin, Ca gibi) gebelikte sık kullanılmasının doz artımına neden olduğu ileri sürülmüştür Gebelik sırasında durumu stabil olan hipotiroidili olgularda TSH ölçümü ilk 6-8 haftada, daha sonraki ölçümler, 16- 20 haftalar ve 28-32 haftalarda olmalıdır Doğum sonrası ölçümlerle gereksinim azaldığı için doz azaltılır, genellikle doğum önceki doza inilir
|