Yorgunluktan Başa Çıkmak İçin Yapılması Gerekenler

Yorgunluktan başa çıkmak için yapılması gerekenler

Genel güçsüzlük, çabuk yorulma ve konsantrasyon zorluğu sık görülüyor ve iş performansını, aile yaşamını, sosyal ilişkileri olumsuz etkiliyor



Amerikan Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Prof Dr Sunay Sandıkçı'ya göre, yorgunluğun en sık nedenleri aşırı egzersiz, uyku bozukluğu, beslenme yetersizliği, kondüsyon eksikliği, üst solunum yolu enfeksiyonları, kansızlık, tiroid hastalıkları (tiroidin az veya çok çalışması) akciğer hastalıkları, ilaçlar, viral hastalıklar, kanser ve depresyon

Özellikle sakinleştiriciler, depresyon, allerji ve tansiyon ilaçları, kas gevşeticiler ve pek çok antibiyotiğin de yorgunluğa neden olabileceğini belirten Prof Sandıkçı, bu durumun altı aydan uzun sürmesi halinde kronik yorgunluktan bahsedildiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor:

"Kronik yorgunluğu olan olguların 2/3ünden psikiyatrik hastalıklar, özellikle de depresyon (yüzde 58), panik bozukluk (yüzde 14) ve somatizasyon bozukluğu (yüzde 10) sorumludur Kronik yorgunluğun yazde 10undan azını “kronik yorgunluk sendromu” oluşturur ki; bu durumda tıbben açıklanamamış mental ve fiziksel yorgunluk hali ile birlikte uykuda dinlenememe, konsantrasyon güçlüğü ve grip benzeri semptomlar (baş ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı, boğaz ağrısı, halsizlik) mevcuttur Kronik yorgunluk sendromu, çoktan beri bilinen, eskiden nevrasteni dediğimiz, fizik inceleme ve laboratuvar tetkiklerinde anormallik olmasa da gerçek bir hastalıktır Fiziksel, mental veya duygusal aşırı yükün oluşturduğu stresi tolere edememe, stresle başedememe söz konusudur

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ BİLE ETKİLİ

Yorgunlukta pek çok faktörün rolü olduğu biliniyor İnfeksiyonlar, fizik travma, depresyon, uyku bozuklukları, bağışıklık sisteminde bozukluk, endokrin ve metabolik bozukluk ve kişiliğin rolü var Kadınlarda, eğitim düzeyi ve mesleki statüsü düşük olanlarda ve genç-orta yaş grubunda daha fazladır Sürekli veya tekrarlayıcı yorgunluğu olanlarda fizik muayene ve rutin testler normalse akla gelmelidir Kronik yorgunluğun değerlendirilmesinde öykü çok önemli Fizik muayene ve laboratuvar testleri destekleyici veri sağlar Öyküde yorgunluğun başlangıcı, seyri, süresi, günlük paterni, azaltan veya artıran faktörler, günlük yaşantıya etkisi, uyku miktarı, düzeni ve kalitesi, uykunun semptomları iyileştirip iyileştirmediği sorgulanmalı, kullanılan reçeteli ve reçetesiz ilaçların doz ve şemaları gözden geçirilmeli, organik hastalıklar yönünden karekteristik diğer belirtiler sorgulanmalıdır

Egzersiz-uyku-beslenme arasındaki dengesizlikten olan fizyolojik yorgunlukta altta yatan tıbbi bir sorun yoktur ve dinlenmekle düzelir Organ hastalığına bağlı yorgunluk, genellikle aktivite ile ortaya çıkar Depresyonda, kişi genel olarak hiçbir şey yapamayacağını tanımlar Kronik yorgunluk sendromunda ise yorgunluğun egzersizle ilgisi yoktur, istirahatle de geçmez

Laboratuvar testleri, öykü ve fizik muayene spesifik hastalığı düşündürmedikçe sınırlı olmalı Tam kan sayımı, sedimantasyon, kan şekeri, karaciğer ve böbrek fonksiyonları, elektrolitler, TSH, tam idrar tetkiki, ağrı veya kas zayıflığı varsa kreatinin kinaz bakılmalı Öykü ve fizik muayenede pozitif bulgu olmadan yapılan ayrıntılı testlerin tanıda değeri az Örneğin bir çalışmada ana yakınması en az 1 aydır yorgunluk olan 100 erişkin hastada laboratuvar testleri tedaviyi sadece yüzde 5 hastada etkilemiştir"

UYKU HİJYENİ NEDEN ÖNEMLİ?

Yorgunluk tedavisinin kişiye özel düzenlenmesi gerektiğini vurgulayan, fizyolojik yorgunlukta yeterli uykunun önemine vurgu yapan Prof Dr Sunay Sandıkçı, erişkinler için geceleri 7-8 saat ve iyi uykunun önemli olduğunu söyleyerek, uyku hijyeni için dikkat edilecek noktaları sıralıyor:

"Sabahları kalkış saatlerinizi düzenleyin, ögleden sonra aktivitenizi artırın, akşamları veya yatmadan önce egzersiz yapmayın, gündüzleri bol ışıklı ortamda bulunun, yatmadan önceki 2 saat içinde ılık duş alın, akşamları kafein, nikotin, alkol, fazla yemek ve içecekten sakının, yatak odanızı sadece uyumak için kullanın, yatarken ışığı ve televizyonu kapatın"

KRONİK YORGUNLUĞUN TEDAVİSİ KOLAY OLMUYOR

Prof Sandıkçı'nın diğer önerileri ise şöyle:

■ Düzenli egzersiz, enerji düzeyini artırır ve neden ne olursa olsun yorgunluğu azaltır Düzenli orta düzeyde aerobik egzersizin (haftanın çoğu günü 30 dakika yürüyüş veya eşdeğeri) hastalıkla ilgili yorgunluğu istirahatten daha etkin olarak azalttığı gösterilmiştir

■ Depresyonu olanlarda antidepresif ilaç tedavisi önerilir Antidepresanlar yorgunluğu artırabilmesine rağmen 6-8 hafta kullanmadan kesilmemeli Egzersizle kombine edildiğinde ise sonuçlar daha iyi olur

■ Kahvenin uyarıcı etkisi vardır ve geçici olarak performansı artırır

■ Kronik yorgunluk sendromunda 2 yaklaşımın (bilişsel davranış terapisi ve kademeli egzersiz tedavisi) faydası kanıtlanmıştır Bilişsel davranış terapisi, iyileşmeyi geciktirecek inanç ve davranışlarını değiştirmeye yönelik olarak seanslar halinde düzenlenir Düzeyi giderek artırılan egzersiz tedavisi yorgunluğu azaltır Olguların yaklaşık yüzde 40-50'sinde bu tedavilerle yorgunluk azaltılır Gerek klinik deneyimler gerekse araştırmalar, kronik yorgunluk sendromu tedavisinin güç olduğunu göstermektedir