Vitaminlerin Önemi

Vitaminlerin Önemi

Vitaminler vücudumuz için neden önemlidir? Hangi vitamin neye iyi gelir?

Vitaminler, normal olarak vücudumuzun sentezleyemediği kimyasallardır Ancak, alınan öncül maddelerin vücudumuzda işlenmeleri ile meydana getirilebilirler Vücudumuzda işlev gören enzimlerin ve diğer birçok kimyasalın normal işlevlerini düzgün olarak gerçekleştirebilmeleri için gerekli maddelerdir Çoğunlukla "kofaktör" olarak tanımlanan, tamamlayıcı elemanlar olarak bilinirler Bu nedenle de besinler ile dışarıdan alınmaları, sağlığımız için şarttır

A vitamini: Göz, deri, dişler, dişetleri ve saçların sağlıklı bir şekilde gelişimi için önemlidir Görmeden sorumlu pigmentlerin yapısına katılır Salgı bezlerinde yeni hücrelerin gelişimini ve sağlıklı dokuların oluşumunu destekler Böbrek, safrakesesi ve idrarkesesi taşlarının oluşumunu engeller

B1 vitamini: Şeker ve nişasta kaynaklı enerji üretiminde görevlidir Protein ve yağ metabolizmalarında da emilimden sorumludur İştahı düzenler Sinir sisteminin düzenli işleyişinden sorumludur

B2 vitamini: Vücut hücrelerine enerji sağlanmasından sorumludur Gözlerin sağlıklı şekilde görme işlevini yerine getirmesinde görevlidir Deri, tırnak ve saç gibi keratin yapıların sağlıklı kalmasını sağlar Demir emiliminde görevlidir Ağız yaralarının (uçuk ve aft gibi) iyileşmesine yardımcıdır

B3 vitamini (Niasin): Derinin, sinir sisteminin ve sindirim sisteminin sağlığı için önemlidir Dolaşımı düzenleyici etkisi vardır Migren ağrılarını hafifletir Kolesterolü düşürür

B5 vitamini (Pantotenik asit): Vücuda giren yabancı maddelerin (ilaçlar dahil), toksik etkilerinin yok edilmesine yardımcıdır Deri sağlığında önemlidir

B6 vitamini: Protein metabolizmasının en önemli bileşenidir Alyuvar ve akyuvar oluşumuna yardımcıdır Sinir sisteminin normal işleyişinde ve sağlıklı kalmasında görevlidir Bağışıklık sistemini güçlendirir Gebelik dönemindeki kusmalara karşı ve deri kaşıntılarına karşı etkilidir Doğal bir idrar söktürücüdür

B9 vitamini (Folik asit): Vücuttaki birçok sentez olayına katılır Özellikle nükleik asit metabolizmasında önemlidir Alyuvar oluşumu ve gelişimini sağlar Gebelik süresince bebeğin sinir sistemindeki aksaklıkları ve hatalı oluşumları önler Hücre yapımını hızlandırır Bu nedenle kansızlık tedavisinde de kullanılır

B12 vitamini: Bağışıklık sistemini güçlendirir Kan pıhtılaşmasında görev alan hücrelerin gelişiminden sorumludur Alyuvarların yenilenmesine yardımcı olur ve anemi hastalığının oluşmasına engel olur Sadece hayvansal gıdalarda bulunur

C vitamini: Duman ve hava kirliliğinin zararlı etkilerinden korur Alyuvar yapımını hızlandırır Kemik hücrelerinin sentezine yardımcıdır Yara iyileşmesini hızlandırır Enfeksiyonlara karşı vücut direncini arttırır Vücuttaki demir emilimini arttırır

D vitamini: Vücut içinde depolanmış durumda bulunan kalsiyum ve fosforun kullanımını sağlayarak, kemik yenilenmesini ve dayanıklılığını arttırır Büyüme çağındaki çocuklarda diş ve kemik gelişimini sağlar

E vitamini: Önemli bir antioksidandır C vitamini ve selenyum gibi diğer antioksidan maddelerin etkisini arttırır Hücreleri serbest radikallerin zararlı etkilerinden korur Kalp hastalıkları ve kanserlerden koruma sağlar

K vitamini: Kan pıhtılaşmasına yardımcı bir vitamindir Bağırsaklarımızda doğal olarak bulunan bakteriler tarafından sentezlenir

Vitaminlerin önemi

Sağlıklı yaşamak ve birçok hastalığa yakalanmadan önüne geçebilmek için vitamin desteği şart
Vitaminler vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça gereklidir

Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar

İşte vitaminlerin önemi:

A vitamini
A vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir Karaciğerde depolanan bu vitamin ısıya ve pişirmeye dayanıklıdır

Yararları: A vitamini, göz problemlerini ve körlüğü önler Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek cilt sorunlarını engeller Ayrıca sindirim sisteminde oluşan ülserleri tedavi eder; soğuk algınlığına ve böbreklerde, mesanede, akciğerlerde ve mukus zarlarında enfeksiyonlara karşı vücudu korur

A vitamini dokuların bakım ve onarımı, yeni hücrelerin gelişmesi, kemiklerin ve dişlerin oluşumu için de önemlidir Antioksidan olarak faaliyet yaparak hücreleri kansere ve diğer hastalıklara karşı korur, yaşlanma sürecini yavaşlatır, yağ depolanmasına yardımcı olur A vitamininin vücut açısından diğer bir önemi, proteinlerin A vitamini olmadan kullanılamamasıdır

Hangi besinlerde bulunur?
Süt, yumurta sarısı, ton ve morina balıklarının karaciğer yağında (balık yağı) bulunur Ayrıca tereyağı ve peynirde de bulunur Havuç ve havuç benzeri sarı-turuncu renkli sebzelerde A vitamininin ön maddeleri vardır

Eksikliği nelere yol açar?
Bağışıklık sisteminin zayıflaması, enfeksiyonlara elverişli hale gelme, sivilce oluşumunda artış, yorgunluk, diş, dişeti ve kemiklerde deformiteler , kornea ile ilgili sorunlara yol açar

B vitamini
Suda eriyen vitaminlerden olan B vitaminleri vücutta depolanmadığından hergün besinlerle alınması gerekir Vücut ihtiyaç duyduğu kadarını kullanır, fazlası atılır
Yararları: Gıdalarda bulunan enerjinin açığa çıkmasını, hormonların üretilmesini, ağız dil ve cilt dokusunun sağlıklı kalmasını sağlamak

Hangi besinlerde bulunur?
Hayvansal ve bitkisel gıdalarda bulunur Süt, ciğer, yumurta ve yeşil yapraklı sebzeler ile işlenmemiş hububat ürünleri bunlar arasında sayılabilir

B1 vitamini (Tiyamin)
Tiyamin, bir diğer ismiyle B1 vitamini suda çözülebilen bir vitamindir
Yararları: Vitamin B1 ya da Tiamin, diğer B grubu vitaminlerle birlikte vücudun, özellikle beynin, enerji üretiminimde gerekli bir vitamindir Bu vitamin öncelikle şeker hastalığı, doku sertleşmesi, sinirsel hastalıklar önlenmesinde kullanılır ve yaşlı insanların zihinsel fonksiyonların sürdürebilmesine yardımcı olur Merkezi sinir sistemi sağlığını korumakta önemli bir rol oynar B1 vitamini kan hücrelerinin oluşumu ve sağlıklı bir dolaşım sistemi için gerekli olan hidroklorik asidin üretiminde rol oynar Ayrıca karbonhidratlardan enerji üretiminde, kalp ve sindirim sistemi kaslarının tonusunun korunmasında anahtar rolü vardır

Hangi besinlerde bulunur?
Buğday başağı, kepek, bira mayası, sebzeler gibi birçok besinde bol miktarda bulunur Sebzelerin pişirilmesi, sütün kaynatılması yada sterilize edilmesi çok önemli miktarda tiamin kaybına neden olur, bu nedenle pastörize olmuş sütte az bulunur Kuru fasulye, yumurta, bütün hububatlar, kahverengi pirinç ve deniz ürünleri B1 kaynaklarıdır Süt ve süt ürünleri, sebze ve meyveler B1 açısından çok zengin kaynaklar olmasalar da yüksek miktarlarda tüketildiklerinde yeterli B1 vitamini sağlayabilir

Eksikliği nelere yol açar?
B1 vitamini eksikliği durumunda Wernicke-Korsakoff sendromu hastalığı görülür Ciddi bir beyin hastalığı olan bu sendrom alkol kullanımı ve tiamin eksikliği birleşiminde görülür Hafif dereceli tiamin eksikliği ise yorgunluk ve depresyon ile sonuçlanır B1 düzeylerindeki yetersizlik ise gözlerde güçsüzlük, zihin bulanıklığı ve fiziksel koordinasyonda bozukluğa sebep olur Ayrıca iştah azalması, sindirim bozukluğu, kabızlık, yorgunluk, başağrısı, sinir ve dolaşım sistemi hastalıkları, kas krampları, ödem gibi sorunlara yol açabilir

B1 vitaminin uzun süre eksikliklerinde Beriberi adı verilen ve merkezi sinir sistemini yıkıcı ve bazen ölümcül derecede etkisi olan bir hastalık oluşabilir Beriberi'ye beslenme düzeyleri yeterli olan ülkelerde pek rastlanmaz Ancak uzun süreli alkolizm vakalarında bu hastalığa ratlanabilmektedir B1 düzeylerini ağızdan alınan antibiotikler, sulfa grubu ilaçlar, antiasitler ve doğum kontrol hapları da etkileyebilir Ayrıca karbonhidratı yüksek diyetle beslenen kişilerde B1 ihtiyacı artabilmektedir

B2 vitamini (Riboflavin)
B2 suda eriyen bir vitamindir ve vücutta depolanmaz
Yararları: Biboflavin olarak da adlandırılan B2 vitamini enerji üretimi, enzim fonksiyonu, normal yağ asidi ve aminoasit sentezi için önem taşımaktadır Besinlerden enerjinin serbest bırakılmasında rol oynar A vitamini ile birlikte kullanıldığında solunum, sindirim, dolaşım ve boşaltım sisteminin mukozasının sağlıklı olmasını sağlar Sinir sistemi, deri ve gözleri korur Normal büyüme ve gelişmeye yardımcı olur Enfeksiyon, alkolizm, yanık, mide ve karaciğer hastalıkları tedavisine yardımcı olur Migren, katarakt, orak hücreli anemi tedavisinde kullanılır

Hangi besinlerde bulunur?
Hayvansal besinlerde, süt ve süt ürünlerinde, buğday başağında, yeşil sebzelerde, havuçta, enginarda, fındıkta, yerfıstığında ve mercimek gibi bitkisel besinlerde bol miktarda B2 vitamini bulunur

Eksikliği nelere yol açar?
Ağız kenarlarında çatlaklar, dil ve dudaklarda iltihaplanmalar, ışığa duyarlı gözler, ciltte kaşıntı, sersemlik, uykusuzluk, öğrenme güçlüğü, gözlerde yanma ve kaşıntı ve kornea hasarına yol açabilir

B3 vitamini (Niasin)
Niyasin, Nikotinik asit veya B3 vitamini suda çözünür bir vitamindir
Yararları: Kan dolaşımını düzenler, sağlıklı bir deri sağlar ve santral sinir sisteminin çalışmasına yardımcı olur Beyin ve hafızanın ileri fonksiyonlarının denetlemesinden dolayı şizofreni ve diğer zihinsel hastalıklarda tedavi edici rol oynar Son olarak yeterli B3 düzeyinin insülin ile östrojen, progesteron ve testesteron gibi cinsiyet hormonlarının sentezi için hayati rol oynadığı gösterilmiştir Son zamanlarda kan kolesterolünü ve trigliseritini yan etki olmadan emniyetle düşürebildiği için doktorlar tarafından bu amaçla sıklıkla kullanılmaktadır Ancak B3 vitamininin kullanımında doz ayarlaması mutlaka doktor tarafından yapılmalıdır

Hangi besinlerde bulunur?
B3 vitamini içeren doğal yiyecekler sığır eti, brokoli, karnabahar, havuç, peynir, mısır unu, yumurta, balık, süt, patates ve domatestir Ette bol miktarda vardır Vücut, süt ve yumurtadaki proteinlerden de niasin üretebilir

Eksikliği nelere yol açar?
B3 vitamini eksikliğinde “pellegra” adı verilen ve sinir sisteminde fonksiyon bozukluğu, mide bağırsak sistemi bozukluğu, ishal, zihin bulanıklığı, depresyon ve ağır dermatit ve çeşitli cilt lezyonlarına neden olan bir hastalık oluşur

B5 vitamini (Pantotenik)
B 5 vitamin suda eriyen ve vücutta depolanmayan bir vitamindir
Yararları: Strese karşı mücedelede yardımcıdır Antistres vitamini olarak da adlandırılır Böbreküstü bezinin fonksiyonunda önemli rol oynarYara ve yanıklara iyi gelir, alyuvar üretimi için gereklidir, karaciğeri koruyucudur B5 vitaminin saç sağlığını koruyucu ve cilt kırışıklığını önleyici etkileri bulunur Kabızlık sorununun giderilmesine yardımcıdır Akne sorunlarına karşı faydalıdır

Hangi besinlerde bulunur?
Dana eti, karaciğer, balık, tavuk, yumurta, peynir, fasulye, tüm tahıllar, hububatlar, karnabahar, bezelye, avakado, patates, mısır, kuru yemişler de bolca bulunur

Eksikliği nelere yol açar?
Doğrudan B5 vitamini eksikliğine bağlı insanlarda oluşan hiçbir hastalık belirtilmemiştir Bunun sebebi her türlü besinde bolca bulunmasıdır Ancak B5 vitamini eksikliğine bağlı bazı belirtilerin oluşabileceği kanıtlanmasa da varsayılmaktadır Bunlardan bazıları şunlardır: sinir harabiyetleri, solunum problemleri, cilt problemleri, artrit, alerji, doğumsal bozukluklar, zihinsel yorgunluk, baş ağrısı, uyku bozukluğu, kas spazmları, kramplar

B6 vitamini (Pyridoxine)
Pyridoxine olarak da adlandırılan B6 vücutta depolanmayan ve suda eriyen bir vitamindir
Yararları: Vücutta diğer birçok vitaminden daha fazla hayati fonksiyonları destekleyici rol oynar Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında yer alır Hormonlar, kırmızı kan hücreleri, sinir hücreleri ve enzimlerin oluşumunda rol oynarlar Ayrıca B6 vitamini iştahımızı, ağrıya karşı duyarlılığımızı, uyku düzenimizi, ruh durumumuzu etkileyen serotonin adlı maddenin yapımında da etkili olmaktadır

B6 vitamini bağışıklık sistemini güçlendirir, kolesterol birikimine engel olarak kalbi korur, böbrek taşı oluşumunu engeller karpal tunel sendromu, adet öncesi gerginlik sendromu, artritler, alerjiler, geceleri oluşan bacak kramplarının tedavisinde de kullanılır B6 vitamini birçok enzimin oluşumuna katılır Örneğin, demirin hemoglobin yapısına katılmasını sağlayan enzimlerin içinde de bulunurlar Ensefalopati ve polinevrit gibi nörolojik hastalıkların tedavisinde B6 vitamini etken madde olarak kullanılır

Hangi besinlerde bulunur?
Başlıca Vitamin B6 kaynakları arasında muz, avakado, tavuk eti, ıspanak, bezelye, bira mayası, havuç, yumurta, balık ve bütün hububatlar gelmektedir

Eksikliği nelere yol açar?
B6 vitamini eksikliği son derece enderdir Bu durumda deri, sindirim sistemi ve sinir sistemi rahatsızlıkları ortaya çıkar Dudak ve dil çatlaması, egzama gibi fiziksel belirtiler görülür B6 vitamini eksikliğinde ani uykusuzluk ve santral sinir sisteminin çalışmasında bozukluklar oluşmaktadır Eksikliğinde depresyon, kusma, anemi (kansızlık), böbrek taşları, dermatitler, uyuşukluk, bağışıklık sisteminin zayıflamasına bağlı olarak sık hastalanma görülebilir Yeni doğanlarda B6 vitamini eksikliğine bağlı olarak aşırı sinirlilik, huysuzluk; bazende kasılma nöbetleri görülebilir

Vitaminlerin önemi devam

B12 vitamini
B12 vitamini suda eriyen bir vitamindir, fakat diğer suda eriyen besinlerden farklı olarak karaciğerde, böbreklerde ve diğer vücut dokularında depolanır
Yararları: Folik asit ile birlikte doğum defektlerini önlemekte önemli rol oynar Yine folik asit ve B6 vitamini ile birlikte kalp hastalıklarını ve damar tıkanıklığını önleyici rol oynamaktadır Asetilkolin üretimini arttırdığı ve beyinde sinir iletimini düzenlediği için Alzheimer hastalığında koruyucu rolü olabileceği düşünülmektedir Normal büyüme gelişmede olumlu rol oynar Sinir hasarlarında tedavi edici rol oynar Pernisiyöz anemi tedavisinde kullanılır Bağışıklık sistemini ve sinir sistemini güçlendirir DNA molekülünü sentezler ve kırmızı kan hücrelerini üretirler

Hangi besinlerde bulunur?
B12 vitamini folik asit ile birlikte alınmalıdır Karaciğerde, sütte, yumurta akında, peynirde, balıkta, ette ve karideste bol miktarda, bitkilerde ise son derece az miktarda bulunur Dana eti, dana karaciğeri, böbrek, midye, dil balığı, ringa balığı, uskumru, sardalya B12 vitamini içeren yiyeceklerdir

Eksikliği nelere yol açar?

B12 vitamin eksikliklerinde zihinsel ve sinirsel fonkisyonlar bozulabilir ve kulak çınlaması, hissizlik gibi belirtileri görülür Yaşlı insanlarda depresyonun en önemli nedenidir Ağır vitamin B12 eksikliğinde ise sinir fonksiyonlarının bozulduğu kronik hastalıklar ortaya çıkmaktadır Alzheimer hastalığına benzer belirtiler verebilir ve eksiklik uzun yıllar sürerse zihinsel bozulma geriye dönüşümsüz hale gelebilir Uyuşukluk, unutkanlık, sabahları yataktan yorgun kalkma gibi belirtiler HIV pozitif kişilerin yüzde 35 inde vitamin B12 eksikliği olduğu bulunmuştur Yararı tam olarak kanıtlanamasa da AİDS tedavisinde vitamin B12 eklenmektedir

C vitamini
Suda eritilebilen ve birçok görevi olan vitamin
Yararları: C vitamininin başlıca rolü doku bağlarını tutan ana protein maddesi olan kollojeni üretmek ve bağışıklık sistemi, sinir sistemi, hormonlar ve besinlerin emilimi fonksiyonlarına (E vitamini ve demir gibi) destek olmaktır Göz merceği ve akciğer gibi yapılarda antioksidan olarak çalışır C vitamini ayrıca antioksidan yapıda olan E vitaminine dönüşebilir Ayrıca, soğuk algınlığı gibi hastalıklara karşı da direnci arttırmaktadır

Hangi besinlerde bulunur?
Turunçgillerde bol miktarda bulunur Ayrıca; muzda, taze sebzelerde, maydanozda, kabakta, soğanda, domateste, lahana, ıspanak, kıvırcık salata gibi yeşil yapraklı sebzelerde ve biberde bulunur

Eksikliği nelere yol açar?
C vitamini bağışıklık sistemini desteklediği için yeterince alınmadığı takdirde bağışıklık sistemi zayıflar ve sık hastalanmaya yol açar Ayrıca, enerji azlığı, kıl diplerinde kanamalı döküntüler, vücudun kolay morarması, burun kanaması, yaraların geç iyileşmesi, dişeti kanamaları gibi sorunlar görülür

D vitamini
D vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir
Yararları: Kalsiyum ve fosfor emilimini düzenleyerek kemiklerin ve dişlerin güçlenmesini sağlar Raşitizmi önler Kemik ve diş gelişimi üzerindeki etkileri nedeniyle özellikle bebeklerde ve büyüme çağındaki çocuklarda D Vitamini ihtiyacını karşılamak önemlidir Sindirim sistemine iyi gelir, bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar Kaslar, cilt ve pankreas için de yararı vardır Tiroit fonksiyonları ve normal kan pıhtılaşması için gereklidir

Hangi besinlerde bulunur?
Süt ve süt ürünleri, ringa balığı, uskumru fileto, somon balığı, tuna balığı, balık yağı

Eksikliği nelere yol açar?
Raşitizm (Çocuklarda D vitamini eksikliği ile oluşan hastalık): Çarpık bacaklar, kemik veya eklem yerlerinde deformasyonlar, diş gelişiminde gerilik, kaslarda zayıflık, yorgunluk, bitkinlik Osteomalazi (yetişkinlerde D vitamini eksikliği ile oluşan hastalık) kaburga kemiklerinde, omurganın alt kısmında, leğen kemiğinde, bacaklarda ağrı, kas zayıflığı ve spazmları, çabuk kırılan kemikler

E vitamini
E vitamini yağda çözünen önemli bir antioksidandır
Yararları: Hücre yapısının bozulmasını engeller Yaraların iyileşmesini hızlandırır Kansere karşı koruyucudur Damar sertliğini ve tıkanmalarını engeller Cildi güzelleştirir Bağışıklık sistemini güçlendirir Göz sağlığı için hayati önem taşır Vücuda alınan ağır metaller, zehirli bileşikler, radyasyon ve bazı ilaçların yarattığı toksinlere karşı koruma sağlar Yaşlanmaya bağlı hafıza kayıplarının (Alzheimer) önlenmesinde olumlu etkisi olduğu kanıtlanmıştır

Hangi besinlerde bulunur?
Başta tahılllar olmak üzere yeşil sebzelerde bol miktarda bulunur Badem, ayçiçeği yağı, soya yağı, balık yağı, mısırözü yağı ve buğday tanesi en iyi kaynağıdır

Eksikliği nelere yol açar?
E vitamini eksikliği ender görülür Kansızlığa neden olabilir E vitamini eksikliğinde kalp hastalıkları ve kanser riski artar Çocuklarda hemolitik anemi ve göz bozuklukları, yetişkinlerde dengesiz yürüme, konsantrasyon bozukluğu, düşük tiroid hormonu seviyesi, sinir harabiyeti, uyuşukluk, anemi, bağışıklık sisteminde zayıflama görülebilir

K vitamini
K Vitamini yağda eriyen vitaminlerdendir Genellikle vücutta bağırsak bakterileri tarafından sentezlenir
Yararları: Kan pıhtılaşmasında önemli rol oynar Bazı çalışmalar özellikle yaşlılarda kemikleri güçlendirdiğini göstermektedir

Hangi besinlerde bulunur?
Lahana, karnabahar, ıspanak ve diğer yeşil sebzelerde, soya fasulyesi ve tahıllarda bulunur

Eksikliği nelere yol açar?
Kontrolsuz kanamalara neden olan K vitamini eksikliği malabsorbsiyon hastaları hariç ender görülür Doğumdan sonraki ilk 3-5 gün içerisinde bağırsak florası henüz tam gelişmemiş olduğundan K vitamini eksikliği vardır