Etiketler Bize Ne Söylüyor?

Etikette okuduğumuzun ne anlama geldiğini biliyor muyuz? Dr Alan Greene, bazı kişisel bakım ürünlerinin içlerinde bulunan maddelerin ne gibi tehlikeleri olduğunu anlatıyor Aman kandırılmayalım!

Dr Alan Greene, “Sağlıklı Bebek Yetiştirme Rehberi” adlı kitabında sadece bebekler için değil yetişkinler için de etiketleri dikkatli okumanın önemine değiniyor Satın aldığımız kozmetik ve temizlik ürünlerinde karşılaşabileceğimiz tehlikeler konusunda bizi uyarıyor İşte, Dr Alan Greeneden etiketlerin dilini çözme rehberi…

İster bebek, ister yetişkin için olsun, kişisel bakım ürünleriyle ilgili en önemli sorun içlerinde kullanılan malzemedir Neyse ki doğayı ve insan sağlığını gözeten insan sayısının artması ve piyasada talep oluşturabilecek kadar ses çıkarabilmeleri sayesinde doğal bakım ürünleri de üretiliyor Doku ve organlara emildiğinde zarar vermeyecek derecede zehirsiz ve çevrede hava, su ve yiyecek kirliliği oluşturmayacak seviyede sağlıklı malzemeler kullanılıyor doğal ürünlerde

Peki, diyorsunuz, madem bu kadar sağlıklı ürünler var, neden anne babaların çoğunluğu bunları kullanmıyor? Güzel soru

Tüketicilerin çoğu endüstriyel bakım ürünlerinde soru işareti yaratacak bu kadar çok kimyasal olduğunu bilmiyor da ondan Mesela bir ilaç piyasaya çıkmadan evvel senelerce testlerden geçiriliyor ve içindeki her malzeme ilgili kuruluşlara gönderilerek satış izni alınıyor Bakım ürünleri ve kozmetiklerde de kimyasallar kullanılmasına karşın, ne bunları denetleyen bir kurum var, ne de güvenlik testlerinden geçiriliyorlar Dolayısıyla kozmetikler ve kişisel bakım ürünleri “kuralsız” bir ortamda üretiliyor

Tüketici de bunların olası tehlikelerinden bir türlü haberdar olamıyor Elbette bu ürünlerde kullanılan tüm malzemenin güvenli olması tercih edilecektir ama dediğimiz gibi herhangi bir denetime veya yaptırıma tâbi değiller Mesela ABDde gıda, ilaç ve kozmetik ürünleri Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin sorumluluğu altında Bu kurumun web sitesinden, kozmetik el kitabındaki birkaç cümleyi ele alalım: “FD&C Yasası kozmetik üretici veya pazarlamacılarının ürünlerini güvenlik açısından test etmesini şart koşmasa da bu tür testlerin yapılmasını şiddetle önermekteyiz” ve “Birkaç yasaklı malzeme ve renk katkı maddesini kullanmadığı sürece bir kozmetik üreticisi herhangi bir kozmetik hammadesi ve malzemesini onay almadan piyasaya sunma hakkına sahiptir”

Kurum bu arada tüketicileri uyarmayı da ihmal etmemiş: “ABD yasalarına göre, kozmetik ve bakım ürünleri imalatçıları ürünün performansına dair yaptıkları iddiaları doğrulamak zorunda değillerdir!”

Kozmetik ve bakım ürünlerinin içinde bulunan zehirli (kibarca toksik diyoruz) maddeler derimizin içine sızabilir, vücut yağlarımızda birikebilir ve kan dolaşımımızda gezinebilir Biz yıkandıkça cildimizden kanalizasyona karıştıklarında suyu kirletir; deniz ve nehirlerimizde birikebilir Ama üretici şirketler bu zehirli maddeleri her zaman etiketlerinde belirtmek zorunda da değiller Bu çok garip değil mi?

Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde yer alan zararlı maddelerden çocukları koruma konusundaki yasal boşlukları öğrendiğimde dehşete düşmüştüm Bir etikette “esans” veya “aroma” yazıldığını gördüğünüzde bu terimin altında yatan kimyasalları asla bilemezsiniz Aynı şey etiketlerdeki muğlak ifadeler veya “diğer” tabiri için de geçerli ABDde bir şirket ilgili kuruma başvurup “ticari sırlarının koruma altına alınmasını” talep ederse etiketinde o ticari sır muamelesi gören malzemeyi yazma yükümlülüğünden sıyrılıverir İşte bu kadar basit…

Neyse ki tüketiciler artık bilinçlenmeye başladı Birçok ebeveyn içerikteki malzemelerin izini sürüyor ve kaçınmak istedikleri malzemeleri nasıl ayırt edeceklerini öğreniyor Özellikle hamilelik, emzirme sırasında kendi bakım ürünlerinizde ve bebek bakım ürünlerinde kaçınmanız gereken en tehlikeli maddeler şunlar:

Parabenler: Son dönemlerde yayınlanan çalışmalarda parabenlerin kanserojen etkileri ve östrojen hormonunu etkilemeleri nedeniyle tümörlere hatta kansere sebep olabileceği bildirildi Sonuçlar henüz kesinlik kazanmış değil ama siz bu konuda gene de ihtiyatlı olun Bakım ürünlerinin etiketlerinde parabenleri şu isimlerle görürüz: Metilparaben, propilparaben ve butilparaben

Bebekler için satılan birçok üründe parabenlere rastlayabilirsiniz Bebe losyonları, bebe sabunları, bebekler için güneş kremleri, ıslak mendiller, banyo köpükleri, bebe pudraları, bebe yağları ve bebe şampuanları paraben içerir

Ayrıca ebeveynlerin kullandıkları deodoran, nemlendirici, tıraş jeli ve diş macunu gibi ürünlerde de sıklıkla karşımıza çıkarlar

Fatalatlar: Parfüm, güneş kremi, nemlendirici, şampuan, saç kremi ve tırnak ürünlerinde kullanılır Çok farklı isimlerle karşınıza çıkabilirler: Dibutil fatalat, dietil fatalat veya setil trietilamonyum dimetikon kopoliyol fatalat

Fatalatlar da sağlık açısından son derece tartışmalı Yüksek doz fatalatla deney farelerinde yapılan testlerde hormonal aktivitede değişiklik; karaciğer, böbrek, akciğer ve gelişmekte olan testislerde hasar görüldüğü saptanmıştır İnsanlarda yapılan çalışmalarda ise bu kimyasallar ve küçük penis boyutu arasında bir ilişki bulunmuştur Tabii ki daha çok çalışma yapılması gerekiyor ama bu kadarı bile ebeveynleri fatalatlardan uzak tutmaya yetiyor

Katran: Bebe sabunu, bebe şampuanı ve bebek banyo ürünlerinde bulunabilir Genelde katran kepek şampuanlarında aktif madde olarak kullanılır Bazı çocuk doktorlarının bebeklerde meydana gelen konak için katranlı şampuan önerdiklerine tanık oluyorum ve hayrete düşüyorum Katran kanserojen bir maddedir

Fenilenediyaminler (özellikle P-fenilenediyamin veya PPD): Bu maddeler saç boyası veya renk açıcılarında kullanılır Gırtlak tahrişine (larinks ve farinks), bronşiyal astıma ve deri iltihabına neden olarak bilinirler

Kurşunasetat: Bazı saç boyalarında ve birçok yüz temizleme ürününde kullanılır Hepimiz kurşunun zararlı olduğunu biliyoruz, değil mi?

Formaldehit: Etikette formalin ismiyle de yazılmış olabilir Genelde koruyucu olarak kullanılır

Dietanolamin (DEA): Kanser riski vardır Özellikle embriyoya zararlıdır; beyin hasarına neden olabilir Etiketlerde lauril dietanolamid, koko dietanolamid veya benzer isimlerle karşımıza çıkar

Toluen: Bazı tırnak bakım ürünlerinde bulunur Embriyo gelişiminin kritik dönemlerinde hamile kadınların bu maddeye maruz kalmaları bebekte nöron gelişimiyle ilgili ciddi sorunlara neden olabilir

Petroltürevleri: (Petrolden damıtılmış sıvılar olarak karşımıza çıkabilirler) Bazı parfümler, rimel, ruj ve dudak nemlendiricilerinde bulunur

Metilizotiyazolinon (MIT): Hamilelikte kullanılma ihtimali beni çok endişelendiren bir madde Bazı şampuan, saç kremi, duş jeli, yüz temizleyicileri, saç boyaları, saç şekillendiriciler, nemlendiriciler, parfümler ve ıslak mendillerde koruyucu olarak kullanılır

Benzofenon: Güneş kremlerinde kullanılan, östrojen etkisi veren bir maddedir

Homosalat: Bu da güneş kremlerinde kullanılan, östrojen etkisi veren bir madde

Oktil-metoksinamat: Ayrıca oktinoksat olarak da bilinir Güneş kremlerinde kullanılan, östrojen etkisi veren başka bir madde

Bazı tüketiciler bu ürünleri satın almaya devam ediyorlar çünkü bu kimyasal maddelerin “kabul edilebilir” sınırlarda kullanıldığına inanıyorlar Bazı ürünlerdeki kimyasalların insan kullanımı için test edilerek güvenli bulundukları doğru Ancak kimse yıllar boyunca her gün biraz şampuan, biraz cilt kremi, biraz parfüm kullanarak vücudumuza aldığımız minik minik kimyasalların vücutta ne tür bir birikime yol açtığını ve gerçek etkilerini test etmiş değil

Kandırılmayın!
Doğal bakım ve kozmetik ürünlerine talep arttıkça bazı firmalar etiketlerine çekici ifadeler yerleştiriyorlar Ama sizi kandırmalarına izin vermeyin Kadınlar Çevre Ağı ABDde satılan ürünlerde şu ifadelere dikkat etmemizi tavsiye ediyor:

“Hipoalerjenik”
Üreticiler etikete “alerjiye sebep olmaz” anlamında yazıyorlar bunu Oysa ürünün alerji yapmadığı iddiasını kanıtlamak veya doğrulatmak gibi bir zorunlulukları yok

“Organik”
İçeriğinde sadece yüzde 1 oranında organik ürün kullanılsa bile bakım ve kozmetik ürünlerinin etiketlerine yazılabilen bir ifade

"Çevre dostu tuvalet kâğıdı"
O bembeyaz, sevimli tuvalet kâğıtları çevre kirliliğine sebep oluyor Tuvalet kâğıtlarını ağartmakta kullanılan kimyasallar dioksin salınmasına sebep oluyor ve toprağı, havayı, suyu kirletiyor Bir dahaki sefere tuvalet kâğıdı alırken ya geri dönüşümlü ya da klor ile ağartılmamış ürünleri tercih edin Ormanlar üzerindeki etkisi düşünüldüğünde geri dönüşüm bayağı önemli bir konu Piyasada geri dönüşümlü tuvalet kâğıdı (ve diğer kadın hijyen ürünleri) bulunabiliyor

“Doğal”
Herhangi bir bakım ürününe yazılabilecek anlamsız bir ifadedir

“Kokusuz”
Koku veya esans eklenmemiş demek için kullanırlar ama aslında bu manaya gelmez Genelde bu ürünlerdeki diğer kimyasalların kokusunu bastırmak için ayrıca bir koku eklenir Böylece kokusuzmuş gibi algılanır