Tomografide Hatali Kullanimda Kanser Riski

Tomografide Hatali Kullanimda Kanser Riski

Uzmanlar, medikal görüntülemede özellikle tomografide hatalı kullanımdan dolayı kanser riskinin artığını belirtti

Ankara Üniversitesi (AÜ) Nükleer Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof Dr Doğan Bor, medikal görüntülemede asıl sorunun bazı hastaların tomografi sisteminin hatalı kullanılmasında ya da kalibrasyon nedeniyle gereğinden çok daha fazla radyasyona maruz kalınmasında yattığını kaydetti



Prof Dr Bor, son dönemde “bilgisayarlı tomografiden (BT) yayılan radyasyonun kanser riskini artırdığına” ilişkin uluslararası düzeydeki araştırma sonuçlarının ulusal medya kuruluşlarında yer alması üzerine Ensitütü tarafından hazırlanan değerlendirme raporu konusunda AA muhabirine bilgi verdi

Bor, ABD kaynaklı bu araştırmalardan birinde, “2007 yılında yapılan 72 milyon BT incelemesinin ileriki yıllarda 29 bin ilave kanser vakasını ortaya çıkaracağının ve doğal kanser ölümlerine ilave olarak yaklaşık 21 bin kişinin hayatını kaybedeceğinin” öne sürüldüğünü aktardı

Bu araştırmada BT'de alınan dozlara karşılık gelen kanser risklerinin geniş bir popülasyona uyarlandığını ve ortaya büyük rakamların çıktığını belirten Bor, şu açıklamalarda bulundu:

“Rakamların büyüklükleri ilk bakışta BT'yi korkulur bir teknik olarak ortaya çıkarmaktadır Unutulmamalıdır ki, bu 72 milyon kişiden zaten yaklaşık 30 milyonu bir başka nedenle kansere yakalanacak ve yaklaşık 15 milyonu hayatını kaybedecektir

Aynı mantıktan hareket ederek ülkemizde önümüzdeki yıllarda hergün içiçe yaşadığımız doğal radyasyon nedeniyle BT incelemesi yaptırmamış nüfus kabaca dikkate alındığında 5-6 bin kişinin öleceği söylenebilir

Ancak 70 milyon nüfusumuzdan yaklaşık 15 milyon vatandaşın tüm yaşamları boyunca başka nedenlerden kansere yakalanıp öleceklerini de ifade etmek gerekiyor

Başta sigara olmak üzere günlük hayatın diğer riskleri ile kıyaslandığında tanısal incelemelerden alınan radyasyon riskinin son derece küçük olduğu belirtilmelidir

Diğer taraftan radyasyon nedeni ile oluşan kanserin klinik süreci diğer kanserlerle aynıdır ve bir kişinin ölüm nedeninin radyasyondan mı yoksa diğer doğal nedenlerden mi kaynaklandığının bilinmesi mümkün değildir”

“SORUN CİHAZLARDAKİ KALİBRASYONDA”

Prof Dr Doğan Bor, medikal görüntülemelerdeki asıl sorunun pek çok hastanın tomografi sisteminin hatalı kullanılmasında ya da kalibrasyon problemi nedeniyle gereğinden çok daha fazla radyasyona maruz kalınmasında yattığını bildirdi Bor, bir diğer önemli hususun ise tomografi incelemelerinin yapılmasında mutlaka bir medikal gerekliliğin bulunmasının önemine işaret etti

“Biz bilim insanları, hastalıkların tanısında kullanılan görüntüleme cihazlarındaki radyasyonunun dikkatli kullanımına büyük önem veriyoruz” diyen Bor, yaptıkları araştırmalarda, bazı merkezlerdeki tomografi sistemlerinin hatalı kullanıldığını veya hastaların cihazlardaki kalibrasyon sorunları nedeniyle gereğinden daha yüksek dozda radyasyona maruz bırakıldığını tespit ettiklerini bildirdi

Yine ABD kaynaklı başka bir araştırmaya ait “200'den fazla hastanın beyin tomografi incelemesinde, cihazların yüksek radyasyon dozu vermesi nedeniyle normalden 8 kat daha fazla radyasyon aldıkları ve bazı hastalarda saç dökülmelerinin ortaya çıktığına” ilişkin sonuçların rapor edildiğini kaydeden Bor, literatürde de farklı merkezlerde bulunan tomografi incelemelerindeki aynı klinik tetkiklerde 13 kat, farklı klinik tetkiklerde ise 22 kata varan doz farklılıklarının bulunduğunu belirtti

Diğer görüntüleme teknikleriyle kıyaslandığında radyasyonda en yüksek doz kullanılan tekniğin BT incelemeleri olduğunu açıklayan Prof Dr Bor, “Ancak hastalığın tanısı için hekim tarafından gerekli görülmesi durumunda yapılacak bir bilgisayarlı tomografi incelemesinde alınacak radyasyonun olası riski diğer riskler yanında ihmal edilecek kadar azdır” dedi

Tek bir akciğer filmi tetkikini yaptıran yaklaşık bir milyon kişiden bir ya da ikisinin, diğer nedenlerden oluşan kanser riskine ek olarak bu incelemede alınan radyasyon nedeniyle kansere yakalanma olasılığının bulunduğunu; tomografik incelemelerde ise bu olasılığın iki bin kişiden bir kişiye yükseldiğini bildiren Bor, tüm bu olasılıkların yanında kişilerin yaşamları boyunca çeşitli nedenlerle kansere yakalanma oranının yüzde 40 dolayında olduğunu kaydetti

Bor, buna karşılık radyasyonun neden olabileceği kansere yakalanma oranının ABD ve Avrupa ülkeleri genelinde yüzde bir ya da iki oranında olduğunu belirterek, “Bu oran diğer çevresel faktörlerle kıyaslandığında son derece düşüktür Bilim dünyasında düşük seviyeli tanısal amaçlı radyasyonun etkilerinin kansere yakalanma ve ölüm oranlarının direkt nedeni olduğunu gösteren bir bulgu henüz yoktur” diye konuştu

“ÖNLEMLER NELER?”

Bilgisayarlı tomografi incelemelerinin pek çok hastalığın tanısında vazgeçilmez bir teknik olduğunun unutulmaması gerektiğini dile getiren Bor, radyasyon korkusuyla bir incelemenin yapılmaması sonucu hastalık teşhisinin engellenmesinin çok daha vahim problemleri ortaya çıkaracağının tartışılmaz bir gerçek olduğunu dile getirdi

Tetkiklerde radyasyon dozlarının azaltılmasında medikal gerekliliğin olmasının, incelemenin yapılacağı tomografi sisteminin gerekli eğitimi almış radyolog ve teknisyenler tarafından kullanılmasının önemine dikkati çeken Bor, radyasyonlu tetkik incelemelerinde alınması gerekli önlemleri şöyle sıraladı:

- Tetkiki yapacak kuruluşun Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından lisanslanmış olması gerekiyor
- Sistemde optimum görüntü kalitesinin minimum radyasyon dozunda elde edilmesini sağlayacak kalite kontrolü, kalibrasyon ve dozimetrik ölçümlerin bu konunun uzmanı olan medikal fizikçilerce yapılmalı
- Çocuk hastalar için ilave korunma ve ışınlama protokolleri kullanılmalı
- Taramanın yapılacağı vücut bölgeleri minimumda tutulmalı
- Peş peşe taramalardan sakınılmalı
- Sistem tarafından verilen doz optimizasyon teknikleri kullanılmalı”

"Bilgisayarlı tomografi kanser riskini artırır"

San Francisco'daki California Üniversitesi'nden Rebecca Smith-Bindman tarafından yürütülen araştırmada, tarama cihazlarının düşünülenden fazla radyasyon yaydığı ve bilgisayarlı tomografinin sürekli kullanımının kanser riskini artırdığı bildirildi



İtalyan La Stampa gazetesinde yayımlanan habere göre, San Francisco'daki California Üniversitesinde görev yapan Rebecca Smith-Bindman tarafından yürütülen bir araştırmada, tarama cihazlarının düşünülenden fazla radyasyon yaydığı belirtilerek, bu yöntemin, yılda 29 bin yeni kanser vakasına ve 14 bin 500 ölüme neden olabileceği kaydedildi Tıbbın tüm alanlarında kullanılan ve önemli tanı yöntemleri arasında yer alan bilgisayarlı tomografinin sürekli kullanımının da kanser riskini artırdığı bildirildi

Tıptaki her gelişmenin zararları ve yararları olduğuna dikkati çeken Smith-Bindman, hastanın tek bir tomografi uygulamasında maruz kaldığı radyasyon oranının düşük olduğunu, ancak tektik tekrarladıkça riskin arttığını vurguladı

BAŞKA TANI YÖNTEMLERİ DE VAR
Smith-Bindman, hastaların alerjik olduğu ilaçlar gibi maruz kaldıkları radyasyon oranlarının da kayıtlara geçmesi gerektiğini belirterek, "Hasta şayet o yıl 10 kez tomografi çektirmişse bunu bilmek doktor açısından önemli olmalıdır" dedi Smith-Bindman, başka tanı yöntemlerinin de olduğuna işaret ederek, bazı durumlarda bu uygulamaya başvurmaya hiç de ihtiyaç olmadığını da sözlerine ekledi