Servikal Yetmezlik Nedir?

Rahim ağzı ya da tıbbi adıyla serviks rahimin dış dünya ile bağlantısını sağlayan ve vajinaya açılan en alt noktasıdır Normal bir hamilelikte serviks kapalıdır Serviksin ilerleyen bir gebeliği taşıyamayacak kadar güçsüz olması ve doğum sancıları başlamadan açılması ise servikal yetmezlik olarak adlandırılır

Servikal yetmezlik tanısı nasıl konur?
Servikal yetezlik tanısı genelde geriye yönelik olarak konan bir tanıdır Altta yatan herhangi bir neden bulunmaksızın gebeliğin 2 trimesterda (genelde 18-22 haftalar arası) sonlanması genelde servikal yetmezlik tanısı koydurur Tipik olarak su kesesinin aniden açılmasını takiben bebek ve diğer gebelik ürünleri ağrısız bir şekilde rahim dışına atılır Fonkisyonel olarak yetersiz bir serviks varlığında ise anatomik olarak bir anormallik saptanmazken gebelik varlığında yukarıdaki durum ortaya çıkar Anatomik yetersizlik varlığında ise var olan şekil bozukluğu söz konusudur

Geç düşük ya da erken doğuma göre servikal yetmezlik tanısı koymak zor bir olaydır Çünkü olayın gerçekten rahim ağzında bir yetmezliğe mi yoksa başka bir nedenle doğum sancılarının başlamasına mı bağlı olduğunu ayırdetmek son derece güçtürGenelde yetmezliğe bağlı doğumlar 18-22 haftada olurken erken doğumlar 26 haftadan sonra görülür

Tanıda bir başka kriter ise kramp ve ağrı varlığıdır Ağrı olmaması servikal yetmezlik için tanı koydurucu olmasına karşın özellikle rahim ağzının iyice açıldığı durumlarda hafif hatta bazen şiddetli ağrılar olabilir Benzer şekilde ağrı eşiği yüksek kişilerde erken doğumlarda ağrı hissedilemeyebilir

Geçmişte tanıda gebelik olmayan dönemde rahim ağzındaki açıklığın ölçülmesi ile tanı konabileceği düşünülürken günümüzde bu yaklaşım yerini ultrason incelemesine bırakmıştır Gebelik seyri sırasında belirli dönemlerde yapılan vajinal ultrason incelemelerinde serviks uzunluğunun ölçülmesi ve amniyon kesesinin serviks içindeki kanalda oluşturduğu hunileşme ile tanı konmaktadır

Servikal yetmezlik neden olur?
Çoğu zaman altta yatan bir neden bulunamaz Ancak geçirilmiş cerrahi ya da obstetrik travma önemli bir risk faktörüdür Önceki doğumlar ya da geç düşükler ile 10 haftadan sonra yapılan kürtajlar servikste travmaya neden olabilmektedir Nadiren doğumsal anomaliler de servikal yetmezliğin altında yatan neden olabilir

TEDAVİ

SERKLAJ
Servikal yetmezliğin tedavisi cerrahidir Serklaj (cerclage) adı verilen bir işlem ile rahim ağzı gebelik sonuna kadar kapalı tutulabilir Burada rahim ağzını çevreleyen bir dikiş geçilerek bağlanır ve serviks torba ağzı gibi büzülür

Serklaj kimlere yapılır?
Bilinen ve tanısı konmuş sevikal yetmezlik varlığında ya da rutin incelemelerde servikal yetmezliği düşündüren bulgular saptandığında serklaj konması planlanır

Serklaj acil ya da profilaktik (koruyucu) olarak 2 grupta incelenebilir

Acil serklaj uygulanmasını gerektiren durumlar şunlardır:
Gebeliğin 28 haftasından önce ve doğum eyleminin başlamadığı durumlarda yapılan pelvik muayenede rahim ağzında açılma ve incelme saptanması
Daha önceden erken doğum öyküsü olan gebelerde vajinal utrasonografide serviks uzunluğunun 2 santimetre ya da daha kısa olarak saptanması ya da hunileşme izlenmesi (amniyon kesesinin serviks içindeki kanala doğru uzanması)

Aşağıdaki durumlarda ise herhangi bir bulgu olmasa da önlem olarak serklaj yapılmalıdır
Daha önceki gebeliği ya da gebelikleri servikal yetmezlik nedeni ile düşük ya da erken doğum ile sonuçlananlar
Çekilen rahim filminde servikal yetmezliği düşündüren bulgular saptananlar
Servikste cerrahi ya da obsterik travma öyküsü olması (örneğin geçirilmiş konizasyon)
12 haftada yapılan vajinal ultrasonografide serviksin 2 santimetreden kısa olarak bulunması

Serklaj ne zaman yapılır?
Acil serklaj durum saptandığı anda yapılmalıdır Profilaktik serjklaj ise genelde gebeliğin 13-14 haftalarında yapılır

İşlemden önce gebelik yaşı, bebeğin canlı olduğu ve herhangi bir anomalisinin olmadığının ultrason ile tespiti şarttır Yine işlem öncesi var olanvajinal enfeksiyonlar ile idrar yolları enfeksyonları mutlaka tedavi edilmelidir

Serklajın sakıncalı olduğu durumlar var mıdır?
Aşağıdaki durumların varlığında serklaj yapılamaz Benzer şekilde daha önceden serklaj sütürü konmuş kişilerde bu durumlar ortaya çıkar ise dikiş alınmalı ve doğum kendi seyrine bırakılmalıdır
Aktif doğum eylemi varlığı
Rahim içinden aktif kanama olması
Amniyon kesesinde ya da rahim içinde iltihap olaması
Su kesesinin açılmış olması
Yaşamla bağdaşmayan fetal anomali saptanması
Fetusun canlılığını yitirmiş olması

İşlem nasıl yapılır?
Rahim ağzına serklaj dikişi konulması genel anestezi altında yapılan bir işlemdir Operasyon sırasında alacağınız genel anestezi bebek açısından yüksek risk taşımaz İşlem genelde 3-4 dakika kadar sürer Ortamın bakteri ve diğer mikroorganizmalardan arındırılması amacıyla gerekli temizlik işlemi yapıldıktan sonra bant şeklindeki özel dikiş ipliği rahim ağzının rahim ile birleştiği en yakın noktadan çepeçevre geçirilerek sıkıca bağlanır Bu şekilde rahim ağzı torba şeklinde büzülmüş olur

Serklajın bir kaç değişik türü olmakla birlikte en sık kullanılan teknik yukarıda anlatılandır ve McDonald usülü serklaj olarak adlandırılır

Operasyon genel anestezi altında olduğu için bir gece öncesinde akşam yemeğinde çorba, salata gibi hafif şeyler yemeniz, gece yarısı saat 12:00'den sonra ise su da dahil olmak üzere hiçbir şey yiyip içmemeniz gereklidir

Ameliyat sonrasında bir süre hastanede gözlem altında kalmanız gerekebilir Bu süre içinde kanama ya da doğum kasılmaları gibi probemlerin ortaya çıkıp çıkmadığı izlenir Bazı doktorlar bir gece süreyle hastanede izlemeyi tercih edebilirler Bu süre içinde rahim kasılmalarını önlemek amacıyla bazı rektal fitiller ya da damardan verilen ilaçlar uygulanabilir

İşlem sonrası erken dönemde hafif bir kanama olması normaldir

Serklaj sütürü konulduğunda doktorunuz onay verene kadar cinsel ilişkide bulunmak sakıncalıdır

Etkinliği ne kadardır?
Servikal yetmezlik tanısı kesin ise serkaj konan hastaların %90-95'i gebeliği miada kadar taşıyabilirler

Dikiş alınır mı?
Eğer normal vajinal doğum planlanıyorsa dikiş 37 gebelik haftasında alınır Genelde dikişin alınmasını takiben çok kısa bir sürede doğum gerçekleşir

Sezaryen planlanan doğumlarda ise dikiş sezaryen sonrasında alınır

Bazen daha sonraki hamilelikler düşünülerek dikiş yerinde bırakılabilir ancak uygun olan her gebelik için yeniden dikiş atılmasıdır

Riskleri nelerdir?
Her cerrahi işlemde olduğu gibi serklaj operasyonlarında da bazı riskler vardır Bunlar:
Genel anesteziye bağlı riskler
Doğum eyleminin başlaması Bazen işlemin kendisi doğum eylemini başlatabilir
Su kesesinin yırtılması
Servikal enfeksiyon
Servikste yırtılma Eğer dikiş yerindeyken kasılmalar başlar ve fark edilmez ise serviskte yırtılma görülebilir

Bu komplikasyonların hemen hepsi son derece nadir görülen durumlardır

Acil durumlar
İşlem sonrası düzenli kasılmalarınız olursa
Vajinal kanamanız doktorunuzun belirttiğinden daha fazla ise
Ateşiniz 38 derecenin üzerine çıkarsa
Kötü kokulu bir vajinal akıntı olursa
Suyunuz gelirse

mutlaka zaman kaybetmeden doktorunuzu aramalısınız

LAPAROSKOPİ

Laparoskopi genel anestezi altında yapılan bir işlemdir Göbek deliğinin hemen altından açılan bir delikten 10 milimetre çapında bir boruyla karın boşluğuna girilir ve içeriye gaz verilerek karın içinin şişmesi ve organların birbirinden uzaklaşması sağlanır Daha sonra bu delikten bir kamera yerleştirilerek tüm iç genital organlar gözlenebilir

Gerekli durumlarda karnın alt kısımlarına açılan daha ufak deliklerden bistüri, koter, makas gibi aletler yerleştirilerek çeşitli operasyonlar da laparoskopiyle gerçekleştirilebilir

Laparoskopiyle endometriyozis, pelviste yapışıklıklar rahim ve diğer yapılardaki yapısal kusurlar tanınabilir

Laparoskopi esnasında rahim ağzından verilen boyanın Fallop tüplerinden geçişi, varsa nerede tıkanıklık olduğu daha net olarak görülür

Laparoskopi tanı dışında aynı seansta ya da farklı bir seansta tedavi için de kullanılabilir

Laparoskopiyle yumurtalık kistleri çıkartılabilir, Fallop tüplerinin uç kısımlarındaki tıkanıklıklar giderilebilir ve pelvisteki yapışıklıklar temizlenerek yumurtalıklarla Fallop tüplerinin saçakları arasındaki engel kaldırılabilir Bu amaçla lazer, koter ya da basit bistüri tekniği kullanılabilir

Laparoskopi, karın içini, optik bir cihaz kullanarak gözlemlemektir Bu cihaz 1 cmlik göbek altı küçük bir kesiden karın içine yerleştirilir Karın içini aydınlatarak, rahim, yumurtalık ve tüpleri ilgilendiren hastalık veya problemleri doğrudan gözlemleme ve de gerekirse aynı anda karın alt bölgesinde açılan 3 - 5 mm'lik deliklerden içeri sokulan yardımcı aletler ile tedavi olanağı da verir Halk arasında kansız ya da bıçaksız ameliyat olarak da bilinir

Endoskopi terimi ise bu tür kamera ile içe bakma ve aynı şekilde ameliyat kesisi yapmadan tedavi uygulama işlemlerine verilen genel isimdir Kadın Hastalıkları alanında uygulanan iki temel endoskopi yöntemi laparoskopi vehisteroskopidir

Laparoskopi Ne Zaman Yapılır?
Aslında Laparoskopi genel cerrahide ve diğer bazı cerrahi branşlarda da kullanılmasına karşın burada verilecek olan bilgiler Kadın Hastalıklarınıilgilendirmektedir

Laparoskopi, jinekolojide, pek çok farklı amaçla yapılabilir Hatta denilebilir ki kanser ameliyatları da dahil olmak üzere her türlü jinekolojik cerrahi girişimi yapma olanağı vardır En sık olarak, jinekologlar tarafından gebe kalmada güçlük çeken infertil hastaların takip ve tedavileri esnasında gebe kalmalarına engel olacak bir problemin var olup olmadığını araştırmak amacıyla yapılır

Örneğin, karın içersinde oluşan ve kadının tüplerinin fonksiyon görmesine engel olan yapışıklıklar, önceki bir ameliyattan, geçirilmiş bir iltihabi hastalıktan veya endometriozis hastalığından kaynaklanmış olabilir Yapışıklıklar, tüp-yumurtalık ilişkisini, tüpün rahat hareket ederek atılan yumurtayı yakalamasını engeller Bu nedenle de tedavi edilmelidir

Bunun dışında karın içersinde yer aldığı düşünülen kist, myom, dış gebelikgibi değişik problemlerin kesin tanısında ve de tedavisinde rahatlıkla kullanılmaktadır Yine ailesini tamamlamış ve başka gebelik arzulamayan bayanlarda tüplerin (kanalların) bağlanması amacıyla da sıklıkla uygulanmaktadır

Laparoskopi, genel anestezi altında ve ameliyathanede yapılır Kullanılan aletler ise bu amaç için özel olarak hazırlanmış cihazlardır

Laparoskopik işlemlerin en büyük faydalarından birisi operasyon sonrası günlük yaşama kısa sürede dönebilmektir Hasta genellikle aynı gün taburcu olur Açık ameliyata kıyasla çok daha kısa sürede iyileşme, daha az ağrı ve daha az enfeksiyon (iltihaplanma) riski gibi avantajları vardır

Laparoskopi işlemi ne kadar sürer?
Laparoskopi, tanısal amaçlı yapılmış ise oldukça kısa bir sürede yaklaşık olarak 20-25 dakikada sonuçlanır Fakat hastanın operasyon için hazırlanması, uyutulup, uyandırılması ortalama 30-35 dakikalık bir süreyi gerektirecektir eğer tedavi edici bir işlem uygulanacak ise tedavinin şekline göre, saatlerce süren laparoskopiler de olabilir

Örneğin laparoskopi ile myom çıkarılması operasyonu ortalama 45 dakika sürmesine karşın, rahim alınması operasyonu, yapan kişinin tecrübesine göre 1-2,5 saat kadar sürebilir

Eğer gerekirse, birçok kez laparoskopi olunabilir Özellikle, laparoskopi sırasında tedavi uygulanmışsa tedavinin ne kadar etkili olduğunu görmek amacıyla, altı ay ara ile ikinci veya üçüncü kez laparoskopi de yapılabilir

Gelecekte muhtemelen jinekolojik operasyonların çok büyük çoğunluğulaparoskopik olarak yapılacaktır

Elbette her cerrahi girişim gibi laparoskopinin de kendine özgükomplikasyonları olabilir Komşu organ zedelenmeleri, kanama ve enfeksiyon (iltihaplanma) riski söz konusudur Ancak tecrübeli ve dikkatli ellerde, bu tür problemler % 1'den daha az oranda görülecektir