Aromaterapi Nedir Nasıl Ve Kimlere Uygulanır Nelere İyi Gelir Neler Kullanılır

Aromaterapi nedir nasıl ve kimlere uygulanır nelere iyi gelir neler kullanılır

Aromaterapi kokuyla tedavi anlamına gelir Gül, limon, lavanta, nane gibi bitkilerin yağlarının koklanması ile uygulanan doğal bir tedavi yöntemidir Bitki yağları banyo suyuna eklenir, masajla cilde uygulanır, teneffüs edilir veya odaya sıkılır



Aromaterapi ağrıyı hafifletmek, cilt bakımı ,tansiyonu düşürmek, halsizliği gidermek ve vücudu güçlendirmek için kullanılır Aromatik yağlar ruh halini etkileyebilir,halsizliği giderebilir, stresi azaltıp, rahatlama sağlayabilir

Aromatik kokular burun yoluyla solunduğu zaman koku hücreleri vasıtasıyla beyni ve sinir sistemini etkilerler

Aromatik yağlar bitki, çiçek, ağaç, meyve, ağaç kabuğu, çim ve çekirdeklerden çıkartılan terapötik, psikolojik ve fizyolojik etkilere sahip hastalıkları önleyebilen ve tedavi edebilen yağlardır

150 civarında aromatik yağ var Bu yağlar mikrop öldürücü, antiviral, iltihap kurutucu, ağrı kesici, antidepresan, balgam söktürücü, uyarıcı, sakinleştirici, hazmı kolaylaştırıcı ve idrar söktürücü özelliklere sahip

Aromatik yağlardan azami faydayı sağlamak için tamamen doğal yağlar kullanılmalı, sentetik olarak üretilen yağlar işe yaramaz

Aroma terapi doğal tedaviler arasında en hızlı gelişen alanlardan biri Kanser hastalarında kemoterapinin yan etkilerini azaltmak için kullanıldığı gibi kalp hastarının rehabilitasyonunda da kullanılıyor

Aromaterapi yavaş yavaş iş hayatına da giriyor Japonya'da inşaatmühendisleri binalarda aroma sistemleri inşaa ediyorlar Mesela bir projede sırada bekleyen müşterileri sakinleştirmek için lavanta ve biberiye kokusu müşterilerin beklediği alana pompalanırken, banka çalışanlarının dikkatli olmasını sağlamak için de uyarıcı limon yağı ve okaliptus yağları banka çalışanlarının olduğu yere pompalanmış

Aromaterapinin tarihi
Aromaterapi 6000 yıl öncesine kadar dayanıyor Grekler, Romalılar ve Antik Mısırlılar aromatik yağları kullanmışlardı Mısırlı hekim İmhotep 6000 yıl önce güzel kokulu aromatik yağları banyo, masaj ve ölüleri mumyalamak için önermiş için önermiş

Modern tıbbın babası Hipokrat aromaterapi banyolarını ve masajını kullandı Atinalıları salgından lorumak için aromatik tütsüler kullandı

Aromaterapinin modern çağda kullanımı Fransız kimyacı Rene Maurice Gattefosse'in bitki yağlarının tedavi amaçlı kullanımına aromaterapi adını vermesi ile başlar Elindeki yanığın lavanta yağı ile hiç iz kalmadan iyileşmesi karşısında büyülenmişti Diğer bitkisel yağların fiziksel ve psikoterapötik etkilerini araştırmaya başladı

Aromaterapi nasıl etkili oluyor?
Aromatik yağlar güçlü duygumuz koku duygusunu uyarır Kokuların ruh halimiz üzerinde etkili oldukları biliniyor Koku duygusunun zayıflaması anksiyete ve depresyon gibi psikolojik problemlere neden olabilir

İnsanlar 10000 farklı kokuyu ayırabilirler Koku burnumuzda kliadan başlayarak, duygularımızı, ruh halimizi, hafıza ve öğrenme yeteneğimizi kontrol eden limbik sisteme kadar ulaşır

Çalışmalar lavanta kokusunun beynin arka bölümünde alfa frekanslarını artırdığını tespit etmiştir Bu rahatlama anlamına gelir Yasemin kokusu ise alın tarafında beta dalgalarını artırır bu da daha fazla uyanıklık hali demektir

Bilimsel çalışmalar bitkisel yağların beyin ve beden üzerinde etki yapabilecek kimyasal maddeler içerdiğini göstermiştir Bu maddelerin kimyası karmaşıktır fakat genel olarak alkoller, esterler, aldehidler ve terpenler içerirler

Bitkisel yağlar onlarca etken madde içerirler, bazı yağlarda bu rakam 100 kadardır Bitkinin faydası ve kullanım alanı yağındaki etkin maddelerin yoğunluğuna göre değişir Mesela bazı yağlar rahatlatıcı, bazısı uyutucu, ağrı kesici etkiye sahiptir

Limon ve lavanta yağı gibi yağlar vücudunuzun ihtiyacına göre hareket eder Vucudunuzun ihtiyacına adapte olurlar bu yüzden bu tür etkiye sahip bitkilere adaptojen denir Bitkisel yağların vücudmuzdaki etkilerinin mekanizması tam olarak çözülmemiştir ama zihin ve beden üzerinde etkileri olduğu kesindir ayrıca zararlı yan etkileri yoktur fakat kullanım amacı farklı iken bazen başka rahatsızlıkları da iyileştirebilirler yani yaralı yan etkileri vardır Vücuda absorbsiyon veya solunum yolu ile girerler

Japonyada koku sektöründe faaliyet gösteren bir şirket kokuların insanlar üzerindeki etkilerini incelemek için bir grup bilgisayar operatörünün çalıştığı bölüme farklı kokular pompalayıp operatörlerin hangi kokuda ne kadar hata yaptıklarını incelemiş ve aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmış

Rahatlatıcı lavanta kokusu pompalandığında klavye yazım hatası %20 oranında azalmış

Uyarıcı yasemin kokusu pompalandığında hatalar % 33 oranında azalmış

Ferahlatıcı ve uyarıcı keskin limon kokusu pompalandığında ise hata oranı % 54 azalmış

Aromaterapi hangi rahatsızlıklarda yardımcı olur?

Aromaterapi özellikle stres, kas ve romatizma, sindirim sorunlarında, kadın hastalıklarında, psikosomatik rahatsızlıklarda etkilidir İşte aromaterapi üzerine yapılan bazı çalışmaların sonuçları:

Psikoloji üzerine etkileri

Aromaterapinin zihin ve davranış üzerinde etkili olduğuna dair bir çok delil var Farelerle yapılan bir deneyde aşırı kafein verilerek aşırı heyecan yaşatılan fareler kafeslerine lavanta ve sandal ağacı kokusu püskürtülerek sakinleştirilebilmiştir Portakal veya kekik aroması püskürtüldüğünde de huysuzluk göstermişler Deneyden 1 saat sonra yapılan kan ölçümlerinde kafese püskürtülen yağlar hayvanların kanında tespit edilmiştir

Uykusuzluk

İngilterede yapılan bir çalışmada uyuma güçlüğü çeken ve uyku hapı kullanan bir grup yaşlı odalarına lavanta aroması sıkıldığında bebek gibi uyumuşlar

Doğum sonrası stresi

Doğum sonrası stresi yaşayan 635 kadın üzerinde çift taraflı körleme usulü uygulanarak yapılan deneylerde lavanta yağı kullanılmış kadınlar 3 ve 5 gün arasında belirgin rahatlama oluştuğunu rapor etmişlerdir

New York Sloan-Kettering Hastanesinde MR'a giren hastalar üzerinde bir deyne yapılmış ve vanilya aromasına maruz bırakılan hastalarda kapalı yer korkusu yaşama % 63 oranında azalmış

Başka bir çalışmada yoğun bakımda yatan 122 hastaya lavanta kokusuyla aromaterapi uygulanmış hastalar daha iyi hissettiklerini rapor etmişler

Aromaterapide dikkat edilmesi gereken hususlar
Tavsiye edildiği gibi uygulanır ve uzman gözetiminde kullanılırsa aromaterapi oldukça güvenlidir Esansiyal yağlar oldukça yoğundur Fazla kullanılmamalı Ne kadar çok o kadar iyidir kuralı burda çalışmaz

Hamileler, sara hastaları, yüksek tansiyonu ve alerjisi olan insanlar, aromaterapi kullanırken dikkatli olmalı Bebek ve çocuklarda kullanırken dikkatli olun

Aromatik yağı eğer yanlışlıkla deriye veya göze damlatırsanız sütle yıkayın Süt içindeki bazı yağlar nedeniyle oluşabilecek tahrişatı engellemek ve yağı gözden çıkarmak için en iyisidir Eğer yanma hissi oluşuyorsa bölgeye zeytin yağı sürebilirsiniz

Eğer yağı yanlışlıkla içerseniz bolca süt açın ve en yakın sağlık kuruluşuna zehirlenme kontrolü için başvurun Aromatik yağların ağız yoluyla tüketilmesi tavsiye edilmez Bu yağların bir çoğu ağız yoluyla alındığında zehirli etkiye sahiptir

Aromatik yağlar çok yoğun olduklarından vücuda uygulanmadan önce seyreltilmelidirler Aromatik yağları tenfüs ederken gözleri kapalı tutmak en iyisidir

Nane yağı gibi bazı yağlar uykusuzluğa neden olurlar o yüzden yatmaya yakın bu tür yağları kullanmayın

İşte strese karşı, rahatlamak için kullanılan yağlar:
Fesleğen, Günlük, Silhat, Aselbent, Sardunya, Nane, Bergamot, Zencefil, Çam Ağacı, Kara Biber, Greyfurt, Biberiye, Kajeput, Zufaotu, Gül Ağacı, Papatya, Yasemin, Adaçayı, Kâfur, Ardıç, Sandal Ağacı, Kakule, Lavanta, Çay Ağacı, Cedar, Limon, Kekik, Tarçın, Limonotu, Ylang Ylang, Adaçayı, Mercanköşk, Karanfil, Melisa, Kişniş, Laden Reçinesi, Servi, Portakal Çiçeği Yağı, Okaliptus

Bazı aromatik yağların özellikleri ve kullanıldıkları yerler:

Adaçayı
Özellikleri:
Isıtıcı, teskin edici, afrodizyak, antikonvülzif, antidepresan, antifilojistik, mikrop öldürücü, kas gevşetici, büzücü, bakteri yok edici, gaz giderici, sikatrizan, koku giderici, hazmettirici, adet kolaylaştırıcı, tansiyon düşürücü, yatıştırıcı, düzenleyici,tonik

Kullanıldığı yerler:
Adet sorunları, depresyon, anksiyete, yüksek tansiyon, kas ağrı ve acıları, astım, boğaz enfeksiyonları, boğmaca öksürüğü, kolik, kramp, hazımsızlık, mide gazı, sivilce, deri apsesi, kepek, saç dökülmesi, deri iltihapları, yağlı saç ve deri, ülserler, kırışıklık, üreme organları ve idrar yolları hastalıkları,(adet görememe, doğum ağrısı, ağrılı adet, beyaz akıntı gibi)ve sinir sistemi hastalıkları, cinsel soğukluk, iktidarsızlık, migren, sinirsel tansiyon ve stresten kaynaklanan rahatsızlıklar

Okaliptus
Özellikleri:
Mikrop öldürücü, ağrı kesici, anitnöraljik, antiromatizmal, kas gevşetici, antiviral, yumuşatıcı, sikatrizan, burun tıkanıklığını giderici, koku giderici, temizleyici, idrar söktürücü, balgam söktürücü, ateş düşürücü, kan şekeri düşürücü, parazit öldürücü, hastalıktan koruyucu, uyarıcı, kurt döktürücü, yara iyileştirici

Kullanıldığı yerler:
Kas ağrı ve acıları, zayıf kan dolaşımı, eklem iltihabı, burkulma, astım, bronşit, nezle, öksürük, sinüzit, boğaz enfeksiyonları, mesane iltihabı, beyaz akıntı, su çiçeği, soğuk algınlığı, grip, kızamık, halsizlik, baş ağrısı, sinir ağrısı, yanık, kabarcıklar, kesik yaraları, uçuklar, böcek ısırmaları, bit, deri enfeksiyonları, yaralar

Sardunya
Özellikleri:
Teskin edici, canlılık verici, gevşetici, antidepresan, büzücü, kanama durdurucu, iltihap kurutucu, mikrop öldürücü, sikatrizan, koku giderici, idrar söktürücü,mantar öldürücü, kan durdurucu, uyarıcı, tonik, yara iyileştirici

Kullanıldığı yerler:
Adet öncesi tansiyon, adrenokortikal bezler, menopoz sorunları, sinirsel tansiyon, sinir ağrısı, ilgisizlik, anksiyete, stresle bağlantılı rahatsızlıklar, boğaz ağrısı, bademcik iltihabı, selülit (gözde iltihaplanma), zayıf kan dolaşımı, deri rahatsızlıkları, sivilce, çürük, kılcal damar çatlakları, yanık, kesik yaraları, deri iltihabı, egzema, basur, bit, sivrisinek kovucu, saçkıran, ülserler, yaralar

Yasemin
Özellikleri:
Ağrı kesici, antidepresan, iltihap kurutucu, mikrop öldürücü, kas gevşetici, afrodizyak, gaz giderici, sikatrizan, balgam söktürücü, süt çoğaltıcı, doğumu kolaylaştırıcı, sakinleştirici, tonik

Kullanıldığı yerler:
Nezle, öksürük, ses kısıklığı, gırtlak iltihabı, ağrılı adet, cinsel soğukluk,doğum ağrısı, rahim hastalıkları, cilt problemleri,kas spazmları, burkulma Depresyon, sinirsel yorgunluk ve stresle bağlantılı rahatsızlıklar Yaseminin iyimserlik,öz güven ve coşku duygularına da neden olduğu söylenir Özellikle ilgisizlik, kayıtsızlık durumlarında faydalıdır

Lavanta
Özellikleri:
Ağrı kesici, antikonvülzif, antidepresan, antiromatizmal, mikrop öldürücü, kas gevşetici, toksin giderici, gaz giderici, safra söktürücü, safra uyarıcı, sikatrizan, kalp uyarıcı, koku giderici, idrar söktürücü, tansiyon düşürücü, böcek öldürücü, yatıştırıcı, sakinleştirici, uyarıcı, tonik, yara iyileştirici Mükemmel bir ilk yardım yağıdır Kesik yaralarına, çürüklere ve böcek ısırmalarına uygulanabilir

Kullanıldığı yerler:
Çok yönlü kullanımı olan yağlardan biridir Depresyon, baş ağrısı, yüksek tansiyon, uykusuzluk, migren, sinirsel tansiyon, stresle bağlantılı rahatsızlıklar, adet öncesi tansiyon, siyatik, şok ve baş dönmesi, apse, sivilce, alerji, mantar, deri apsesi, çürük, yanık, kepek, deri iltihabı, kulak ağrısı, egzema, iltihaplar, böcek ısırmaları ve sokmaları, böcek kovucu, bit, sedef, saçkıran, uyuz, yaralar, benekler, güneş yanıkları ve yaralar,bel ağrısı, kas ağrı ve acıları, romatizma, burkulma, astım, bronşit, ağız kokusu, gırtlak iltihabı, boğaz enfeksiyonları, boğmaca öksürüğü, karınsal kramplar, kolik, hazımsızlık, mide gazı, mide bulantısı, mesane iltihabı, ağrılı adet, beyaz akıntı, grip

Limon
Özellikleri:
Canlılık verici, mikrop öldürücü, uyarıcı, kansızlık önleyici, mikrop öldürücü, antiromatizmal, doku sertleşmesini önleyici, skorbüt önleyici, kas gevşetici, toksin giderici, büzücü, bakteri yok edici, gaz giderici, sikatrizan, temizleyici, terletici, idrar söktürücü, ateş düşürücü, kan durdurucu, tansiyon düşürücü, böcek öldürücü,akyuvar uyarıcı, tonik

Kullanıldığı yerler:
Siğil, depresyon, sivilce ve hazımsızlık, eklem iltihabı, yüksek tansiyon, burun kanamaları, obezite, zayıf kan dolaşımı, romatizma, astım, boğaz enfeksiyonları, bronşit, nezle, hazımsızlık, soğuk algınlığı, barsak sancısı, ateş, enfeksiyonlar, kansızlık, kırılgan tırnaklar, deri apsesi, mayasıl, nasırlar, kesik yaraları,yağlı cilt, uçuklar, böcek ısırmaları, ağız ülserleri, benekler, ve varis

Nane
Özellikleri:
Hazmettirici, serinletici, canlılık verici, zihinsel uyarıcı, ağrı kesici, iltihap kurutucu, mikrop öldürücü, antiviral, büzücü, gaz giderici, safra söktürücü, kalp uyarıcı, balgam söktürücü, karaciğer koruyucu, yatıştırıcı, mide kuvvetlendirici, terletici, kurt döktürücü ve kas gevşetici

Kullanıldığı yerler:
Kas yorgunluğu, ağız kokusu, diş ağrısı, bronşit, hazımsızlık ve yolculuk yorgunluğu, sinir ağrısı, kas ağrısı, çarpıntı, astım, sinüzit,öksürük,kolik, kramp, hazımsızlık, mide gazı, mide bulantısı ve cilt problemleri,sivilce, deri iltihabı, saçkıran, uyuz

Petitgrain
Özellikleri:
Teskin edici,antidepresan, mikrop öldürücü, kas gevşetici, koku giderici, hazmettirici, yatıştırıcı, uyarıcı hazmettirici,mide kuvvetlendirici, tonik

Kullanıldığı yerler:
Cilt problemleri, ilgisizlik,ve depresyon, nekahat dönemi, uykusuzluk, sinirsel yorgunluk, stresle bağlantılı rahatsızlıklar, hazımsızlık, mide gazı, sivilce, aşırı terleme, yağlı cilt ve saç

Biberiye
Özellikleri:
Ağrı kesici, mikrop öldürücü, antioksidan, antiromatizmal, mikrop öldürücü, kas gevşetici, afrodizyak, büzücü, gaz giderici, safra uyarıcı, kalp uyarıcı, terletici, hazmettirici, idrar söktürücü, mantar öldürücü, karaciğer koruyucu, tansiyon yükseltici, yatıştırıcı, parazit öldürücü, güçlendirici, dolaşım uyarıcı, mide kuvvetlendirici, tonik

Kullanıldığı yerler:
Kas yorgunluğu, soğuk algınlığı, zayıf kan dolaşımı, ağrılar ve zihinsel yorgunluk,halsizlik, baş ağrısı, düşük tansiyon, sinir ağrısı, zihinsel yorgunluk, sinirsel yorgunluk, stresten kaynaklanan rahatsızlıklar,ağrılı adet, beyaz akıntı, astım, bronşit, boğmaca öksürüğü, kolon iltihabı, hazımsızlık, mide gazı, karaciğer koruyucu, yüksek kolestrol,damar sertliği,gut, kas ağrısı, çarpıntı, zayıf kan dolaşımı, romatizma, sivilce, kepek, deri iltihabı, egzema,yağlı saç,böcek kovucu,saç çıkarıcı,uyuz,bit ve varis

Sandal Ağacı
Özellikleri:
Antidepresan, antifilojistik, mikrop öldürücü, afrodizyak, büzücü, kas gevşetici, bakteri yok edici, gaz giderici, idrar söktürücü, balgam söktürücü, mantar öldürücü, böcek öldürücü, sakinleştirici ve tonik

Kullanıldığı yerler:
Depresyon, uykusuzluk, sinirsel tansiyon,stres kaynaklı hastalıklar, mesane iltihabı, ishal, mide bulantısı, bronşit, nezle, öksürük, gırtlak iltihabı, boğaz ağrısı, sivilce, kuru ve çatlak cilt,traş sonrası, yağlı cilt, nemlendirici

Çay Ağacı
Özellikleri:
Mantar öldürücü, mikrop öldürücü, iltihap kurutucu, antiviral, bakteri yok edici, yumuşatıcı, sikatrizan, terletici, balgam söktürücü, mantar öldürücü, immono-uyarıcı, parazit öldürücü, yara iyileştirici

Kullanıldığı yerler:
Kepek, gargara, kesik yaraları, böcek ısırmaları, sivilce, apse, sivilce, mantar, kabarcıklar, yanık, soğuk algınlığı yaralar, uçuklar, yağlı cilt, isilik, benekler, siğil, yaralar, astım, bronşit, nezle, öksürük, sinüzit, tüberküloz, boğmaca öksürüğü, vajina iltihabı, mesane iltihabı, soğuk algınlığı, ateş, grip,su çiçeği

Ylang ylang
Özellikleri:
antidepresan, coşku verici, afrodizyak, gevşetici,mikrop öldürücü, tansiyon düşürücü, yatıştırıcı, düzenleyici, sakinleştirici,dolaşım sistemini uyarıcı,tonik

Kullanıldığı yerler:
Depresyon, sinirsel tansiyon, yüksek tansiyon,taşikardi, çarpıntı,mide sorunları, sivilce,saç,böcek ısırmaları,yağlı cilt, cinsel soğukluk, iktidarsızlık, uykusuzluk, stresten kaynaklanan rahatsızlıklar

Streste Aromaterapi
Aromatik yağlar stres tedavisinde ve sakinleştirici olarak çok etkilidir Vanilla, portakal çiçeği, gül, papatya ve lavanta kokuları{ve diğer çiçek kokuları) rahatlatıcı etkiye sahiptir Lavanta, sandal ağacı ve küçük hindistan cevizi kokuları stresin etkilerini azaltmaya yardım eder Silhat yağı anksiyeteyi azaltır ve ruhsal durumu iyi yönde düzeltir Adaçayı sakinleştirici ve toniktir

Ylang-ylang coşku verici, düzenleyici, sakinleştirici, ve toniktirKararında kullanın bazı insanlarda baş ağrısı yapabilir Lavanta sakinleştirici olarak en faydalısıdır Ani üzüntü hallerinde bir mendile 4 damla damlatın ve burnunuzdan çekebildiğiniz kadar derin bir nefes çekin Aromatik yağları zihinsel ve fiziksel rahatlama için kullanmanın en etkili yolları masaj, banyo ve buhar solunumudur Aromatik yağları karıştırarak ya da tek başına kullanabilirsiniz

Ylang-ylang coşku verici, düzenleyici, sakinleştirici, ve toniktirKararında kullanın bazı insanlarda baş ağrısı yapabilir Lavanta sakinleştirici olarak en faydalısıdır Ani üzüntü hallerinde bir mendile 4 damla damlatın ve burnunuzdan çekebildiğiniz kadar derin bir nefes çekin Aromatik yağları zihinsel ve fiziksel rahatlama için kullanmanın en etkili yolları masaj, banyo ve buhar solunumudur Aromatik yağları karıştırarak ya da tek başına kullanabilirsiniz

Stres ve Anksiyete için kullanılabilecek yağlar
Sakinleştirici
Fesleğen, Bergamot, Cedar, Papatya, Tarçın, Karakafes Otu, Servi, Günlük, Sardunya, Zufaotu, Ardıç, Lavanta, Mercanköşk, Melisa(Oğulotu), Neroli (portakal çiçeği), Silhat, Gül, Adaçay, Sandal ağacı, Ylang Ylang

Moral Düzeltici
Fesleğen, Bergamot, Sardunya, Ardıç, Lavanta, Melisa(Oğulotu)

Stres yağı
Papatya, Sardunya, Lavanta, Mercanköşk, Melisa(Oğulotu), Nane, Sandal ağacı

Hamilelerin aromaterapide kullanmaması gereken yağlar
Fesleğen, Karakafes Otu, Zufaotu, Ardıç, Mercanköşk, Melisa(Oğulotu), Adaçayı

Aromatik yağ karışımları
Aromatik yağ karışımlarını stres için kullanabilirsiniz Ancak eğer bir reçete olarak size verilmediyse 3'ten fazla yağı karıştırmayın

Anksiyete için karışım
Mercanköşk - 1 ölçü
Neroli (portakal çiçeği) - 1 ölçü
Bergamot - 1 ölçü

Karışım 2
Lavanta - 3 ölçü
Bergamot - 2 ölçü
Sandal ağacı -1 ölçü

Gevşetici
Aşağıdaki tarif bir buhar üreticide veya masaj yağı olarak kullanılabilir Eğer masaj yağı olarak kullanacaksanız zeytin yağı veya badem yağı gibi bir miktar taşıyıcı yağ ekleyin
2 damla Sardunya
2 damla Lavanta
2 damla Sandal ağacı
1 damla Ylang-Ylang

Anksiyeteye karşı bir karışım
Lavanta, yasemin, sardunya, ylang-ylang, bergamot yağlarını karıştırın
Buhar makinasında 50 damla kullanın
Banyoda kullanacaksanız banyo suyuna 6 damla ekleyin
30 gr zeytin veya badem yağına 10 damla ekleyerek masaj yağı olarak kullanabilirsiniz