Tarihde Bugün 10 Haziran

Tarihde Bugün 10 Haziran

İlk Meclis'te Antalya Milletvekili, ilk basın yayın ve enformasyon genel müdürlerinden, maarif vekili, şair ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, 1966 yılında 81 yaşındayken vefat etti





Tanrıöver, coşkulu bir hatip olarak tanınıyordu
Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Meclis'te yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, Tanzimat dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğluydu

1885'te İstanbul'da dünyaya geldi, 10 haziran 1966'da yine İstanbul'da hayata veda etti Ortaöğrenimini Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) tamamladı ve meslek olarak öğretmenliği seçti

Ayasofya Rüşdiyesi'nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin'de edebiyat, Darülfünun'da Türk-İslam sanatı dersleri verdi İlk şiirini amcası Samipaşazade Sezai'nin Paris'te çıkardığı 'Şura-yı Ümmet' gazetesinde yayımladı (1902)

1909'da Fecr-i Ati topluluğuna katıldı 1911'de bu topluluktan ayrılarak Genç Kalemler çevresinde gelişen Milli Edebiyat akımına bağlandı 1912'de milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağı'na girdi ve başkan oldu

İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında, daha sonra TBMM'de ve Kurtuluş Savaşı yıllarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı

1920'de Saruhan, 1923'te İstanbul milletvekili olarak TBMM'de bulundu 1920 ve 1925 yıllarında iki kez Milli Eğitim Bakanı oldu 1927'de yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve 1935'te Brüksel Büyükelçiliği'ne atandı

1943'te İçel ve 1946'da İstanbul milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi 1950 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954'te yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi

1957'de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri yitirdi ve ölümüne kadar Türk Ocakları Merkez Heyeti'nin başkanlığını yürüttü

Kültür ve siyaset hayatının renkli simalarından ve coşkulu hatiplerinden biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver'in konuşmalarından seçmeler 'Dağ Yolu' (1928-1931), yazıları da 'Günebakan' (1929) isimli kitaplarda toplandı

Günün diğer önemli olayları

1909: Telsizle ilk SOS sinyali, Slavonia adlı İngiliz gemisinden verildi
1910: 'Sadayı Millet' gazetesi başyazarı Ahmet Samim, İstanbul'da öldürüldü
1916: Osmanlı yönetimindeki Mekke, Arap isyanı sırasında Arapların eline geçti
1923: Türk dostu Fransız yazar Pierre Loti hayata veda etti
1927: Gazi Koşusu At Yarışı ilk kez yapıldı Ankara Hipodromu'ndaki yarışı Mustafa Kemal Paşa da izledi
1930: Türkiye ile Yunanistan arasında, Ahali Mübadelesi Antlaşması imzalandı
1935: Mülkiye Mektebi'nin adının Siyasal Bilgiler Okulu olarak değiştirilmesine karar verildi
1940: Mussolini, Hitler'in yandaşı olarak II Dünya Savaşı'na girdi
1946: İtalya'da krallık sona erdi, cumhuriyet ilan edildi
1949: Devlet Tiyatro ve Operası, TBMM'de kabul edilen yasayla Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kuruldu İlk genel müdür, Muhsin Ertuğrul oldu
1955: Yapımı 25 yılda tamamlanan 300 odalı, 500 yataklı İstanbul Hilton Oteli açıldı
1960: Celal Bayar ve Adnan Menderes yargılanmak üzere Yassıada'ya götürüldü
1967: İsrail, Gazze Şeridi, Golan Tepeleri, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Sina Yarımadası'nı işgal etti
1967: ABD'li sinema oyuncusu Spencer Tracy yaşama veda etti
1987: Eskişehir F-16 uçak motor fabrikası Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından açıldı
1993: Dünya Sinemalar Günü, Türkiye'de ilk kez kutlandı
2000: Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad öldü Yerine 17 temmuzda oğlu Beşşar Esad getirildi
2001: Kuzey İrlanda'nın başkenti Belfast'ta düzenlenen 11'inci Dünya Büyükler Boks Şampiyonası'nda, 57 kiloda Ramazan Paliani Dünya Şampiyonu olarak altın madalya kazandı

BUGUN YASANAN DIGER OLAYLAR

1190 - Friedrich Barbarossa, Üçüncü Haçlı Seferleri sırasında, Saleph Nehrinde (şu anki Göksu Nehri) boğularak ölmüştür
1846 - Meksika-Amerika Savaşı: Kaliforniya Cumhuriyeti, Meksika'dan bağımsızlığını ilan etti
1934 - İran Şahı Rıza Şah Pehlevi, Türkiye'yi ziyaret amacıyla Gürbulak'ta Türk sınırına geldi ve törenle karşılandı
1940 - II Dünya Savaşı: İtalya, Fransa ve İngiltere'ye savaş ilan etti
1940 - II Dünya Savaşı: General Erwin Rommel'in komutasındaki Alman birlikleri Manş Denizi'ne ulaştı
1940 - II Dünya Savaşı: Kanada, İtalya'ya savaş ilan etti
1940 - II Dünya Savaşı: Norveç, Alman kuvvetlerine teslim oldu
1946 - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti kuruldu
1947 - Saab, ilk otomobilini üretti
1960 - Turan Emeksiz, Nedim Özpolat, Ersan Özey, Ali İhsan Kalmaz ve Sökmen Gültekin, Ankara'da Anıtkabir yamacında toprağa verildi
1987 - Eskişehir F-16 uçak motor fabrikası, Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından açıldı
1990 - Şırnak'ın Çevrimli köyüne saldıran PKK militanları 26 sivili öldürdü
2000 - Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad öldü Yerine 17 Temmuz'da oğlu Beşar Esad getirildi
2005 - Orhan Boran'ın 60'ncı sanat yılı ve profesyonel hayatını sona erdirdiği jübile gecesi, Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'nda yapıldı
2006 - Hatay'da yabancılara gayrimenkul satışı durduruldu Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, ilin yüz ölçümünün binde 5'inden fazlasının yabancılara satılmış olması nedeniyle ikinci emre kadar satışları yasakladı

BUGUN DOGANLAR

1803 - Henry Darcy, Fransız bilim insanı (ö 1858)
1914 - Oktay Rifat Horozcu, Türk şair (ö 1988)
1915 - Saul Bellow, ABD'li yazar (ö 2005)
1922 - Judy Garland, ABD'li aktris (ö 1969)
1956 - Mickey Curry, ABD'li müzisyen
1965 - Elizabeth Hurley, İngiliz aktris, model
1976 - Zekiye Keskin Şatır, Türk okçu

BUGUN HAYATINI KAYBEDENLER

MÖ 323 - Büyük İskender (d MÖ 356)
1836 - André-Marie Ampère, Fransız fizikçi (d 1775)
1923 - Pierre Loti, Fransız romancı (d 1850)
1966 - Hamdullah Suphi Tanrıöver, İlk Meclis'te Antalya milletvekili, şair ve yazar (d 1885)
1967 - Spencer Tracy, ABD'li sinema oyuncusu (d 1900)