Tarihde Bugün 9 Nisan

Tarihde Bugün 9 Nisan

Mimar Sinan öldü (1588)



9 Nisan günü tarih sayfalarına nasıl yansıdı? Tarihin değişik dönemlerinden 9 Nisanda yaşananlar

İlk kadın hakim Mürüvvet Hanım, Adanada göreve başladı (1932)

Karikatür sanatçısı Cemil Cem öldü (1950)

Gürcistanda yapılan halk oylamasıyla bağımsızlık kararı alındı (1991)

İstanbula gelen 120 kişilik Yunanlı turist kafilesinin bulunduğu otobüsün bir akıl hastası tarafından yakılması sonucu 33 Yunanlı öldü (1991)

Tarihde Bugün 9 Nisan

Selimiye ve Süleymaniye camilerinin de mimarı olan Mimar Sinan, 1588 yılında 92 yaşında hayata veda etti

Mimar Sinan, 15 nisan 1489'da Kayseri'nin Ağırnas köyünde doğdu 1511'de, Yavuz Sultan Selim zamanında devşirme olarak İstanbul'a geldi Üç yıl sonra mimar olarak Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferine katıldı



1521'de Kanuni Sultan Süleyman'ın Belgrad seferine yeniçeri olarak katıldı

1522'de Rodos seferine atlı sekban olarak katılıp, 1526 Mohaç Meydan Muharebesi'nden sonra Acemi Oğlanlar Yayabaşılığına (Bölük Komutanı) terfi ettirildi

1533'te Kanuni Sultan Süleyman'ın İran seferi sırasında, Van Gölü'nün karşı kıyısına geçebilmek için iki haftada üç adet kadırga yapıp donatması ile büyük itibar kazandı

İran seferinden dönüşte, yeniçeri ocağında itibarı yüksek olan Hasekilik rütbesi verildi Bu rütbeyle, 1537 Korfu, Pulya ve 1538 Moldavya seferlerine katıldı 1538 yılında Hassa başmimarı oldu

Mimar Sinan'ın, Mimarbaşılığa getirilmeden önce yaptığı üç eser dikkat çekicidir Bunlar: Halep'te Husreviye Külliyesi, Gebze'de Çoban Mustafa Külliyesi ve İstanbul'da Hürrem Sultan için yapılan Haseki Külliyesi'dir

Halep'teki Hüsreviye Külliyesi'nde, tek kubbeli cami tarzı ile, bu kubbenin köşelerine birer kubbe ilave edilerek yan mekanlı cami tarzı birleştirilmiş ve böylece Osmanlı mimarlarının İznik ve Bursa'daki eserlerine uyulmuştur

Gebze'deki Çoban Mustafa Paşa Külliyesinde renkli taş kakmalar ve süslemeler görülür Külliyede cami, türbe ve diğer unsurlar ahenkli bir tarzda yerleştirilmiştir

Mimar Sinan'ın İstanbul'daki ilk eseri olan Haseki Külliyesi, devrindeki bütün mimari unsurları taşımaktadır Cami, medrese, sübyan mektebi, imaret, darüşşifa ve çeşmeden oluşan külliyede cami, diğer kısımlardan tamamen ayrıdır

Mimar Sinan'ın Mimarbaşı olduktan sonra verdiği üç büyük eser, sanatının gelişimini gösteren basamaklardır Bunların ilki İstanbul Şehzadebaşı Camii ve külliyesidir

Dört yarım kubbenin ortasında merkezi bir kubbe tarzında inşa edilen Şehzadebaşı Camisi, daha sonra yapılan bütün camilere örnek teşkil etmiştir

Süleymaniye Camisi, Mimar Sinan'ın İstanbul'daki en muhteşem eseridir Kendi tabiriyle kalfalık döneminde, 1550-1557 yılları arasında yapılmıştır



Mimar Sinan'ın en güzel eseri, seksen yaşında yaptığı ve 'ustalık eserim' diye takdim ettiği, Edirne'deki Selimiye Camisi'dir (1575)

Mimar Sinan, Mimarbaşı olduğu sürece birbirinden çok değişik konularla uğraştı Zaman zaman eskileri restore etti Bu konudaki en büyük çabalarını Ayasofya için harcadı

1573'te Ayasofya'nın kubbesini onararak çevresine, takviyeli duvarlar yaptı ve eserin bu günlere sağlam olarak gelmesini sağladı

Eski eserlerle abidelerin yakınına yapılan ve onların görünümlerini bozan yapıların yıkılması da onun görevleri arasındaydı Bu sebeplerle Zeyrek Camisi ve Rumeli Hisarı civarına yapılan bazı ev ve dükkanların yıkımını sağladı

İstanbul caddelerinin genişliği, evlerin yapımı ve lağımların bağlanmasıyla uğraştı Sokakların darlığı sebebiyle ortaya çıkan yangın tehlikesine dikkat çekip bu hususta ferman yayınlattı Günümüzde bile bir problem olan İstanbul'un kaldırımlarıyla bizzat ilgilenmesi çok ilgi çekicidir

Mimar Sinan 84 cami, 52 mescit, 57 medrese, yedi darülkurra, 20 türbe, 17 imaret, üç darüşşifa (hastane), beş su yolu, sekiz köprü, 20 kervansaray, 36 saray, sekiz mahzen ve 48 de hamam olmak üzere 364 eser vermiştir

Eserlerinin bir kısmı İstanbul'dadır Osmanlı ülkesinde damgasını vurmadığı bir köşe yok gibidir 9 nisan 1588'de İstanbul'da hayata veda eden Mimar Sinan, Süleymaniye Camisi'nin yanında kendi yaptığı sade türbeye gömülüdür

Bazı eserleri

Haseki Külliyesi, Şehzade Camisi, Süleymaniye Camisi, Selimiye Camisi (Edirne), Hadım İbrahim Paşa Camisi, Kara Ahmet Paşa Camisi (Topkapı), Mihrimah Sultan Camisi (Edirnekapı), Sokollu Mehmet Paşa Camisi (Kadırga), Rüstem Paşa Camisi, Zal Mahmut Paşa Camisi, Piyale Paşa Camisi, Sokollu Mehmet Paşa Camisi (Azapkapı), Kılıç Ali Paşa Camisi, Molla Çelebi Camisi, Sinan Paşa Camisi, Mihrimah Sultan Camisi (Üsküdar), Şemsi Paşa Camisi, Atik Valide Camisi, Sokollu Mehmet Paşa Türbesi (Eyüp), Barboros Hayreddin Paşa Türbesi, Rüstem Paşa Kervansarayı

Günün diğer önemli olayları

1932: İlk kadın hakim Mürüvvet hanım, Adana'da göreve başladı
1945: Türkiye'de yerli ampul üretimi başladı
1950: İlk Türk karikatürcülerinden Cemil Cem, İstanbul'da hayata veda eti
1952: Şehir Tiyatroları Müdürlüğüne, Orhan Hançerlioğlu getirildi Hançerliğoğlu daha önce İstanbul Emniyet Üçüncü Şube Müdürü'ydü
1958: CHP'nin yayın organı 'Ulus' gazetesi üçüncü kez kapatıldı Kapatmaya, Ankara Milletvekili Bülent Ecevit'in bir yazısı yol açtı
1979: Türkiye'de ilk kez bir hastanın kulağına kıkırdak nakli yapıldı
1982: Kıbrıs Barış Harekatı sırasında Dışişleri Bakanlığı yapan ProfDr Turan Güneş 61 yaşında yaşamını yitirdi
1982: Anıtkabir Müdürlüğü, Anıtkabir Komutanlığına Genelkurmay Başkanlığına bağlandı
1985: Tiyatronun ilk kadın oyuncularından Şaziye Moral, 82 yaşında İstanbul'da hayatını kaybetti
1985: Kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, 45 yıl tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildi
1988: Şair, gazeteci ve yazar Şevket Rado yaşama veda etti
1991: Gürcistan'da yapılan halk oylamasıyla Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık kararı alındı