Şişmanlık Nedir?

Şişmanlık Nedir?

Şişmanlık (obezite), sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır Vücuttaki yağ miktarına ve dağılımına bağlı olarak yaşam kalitesi ve süresi olumsuz yönde etkilenmektedir Bu durumu her birimizin aklına gelebilecek soruları ve rastlamış olabileceğiniz haberleri yorumlayarak, daha anlaşılır hale getirebiliriz

Vücuttaki yağ miktarı nasıl artar ?

Gıdalarla alınan kalorinin, enerji sarfı ile yakılan kaloriden fazla olması, vücutta yağ dokularını artırır Yani siz; yediğiniz gıdalardan kaynaklanan enerjiyi, kullanmazsanız bedeniniz bu enerjiyi yağa dönüştürüp depolar Kilo almaya başlarsınız

Bedenim besinlerden aldığım enerjiyi niye yakmıyor da yağ olarak depoluyor?

Size öyle mi geliyor?Yani sizce; bedeniniz nankörce yediklerinizi yakmayıp depoluyor ve sizin şişman olmanıza neden oluyor öyle mi? Bu beden öyle kusursuz bir makine, öyle olağanüstü bir oluşum ki siz onun hakkında ne kadar olumsuz düşünseniz de o yediklerinizi yakıyor Hem de bir değil üç ayrı koldan Şimdi bunun ayrıntılarına girelim Eğer bu konuyu dikkatlice okur ve anlarsanız, işin büyük bir bölümünü çözmüş olacaksınız

Vücudumuzun harcadığı enerjiyi belirleyen üç temel faktör: Bazal metabolizma hızımız, aktivite ile yaktığımız enerji ve yiyeceklerin termik enerjisiBunları da açalım

1 BAZAL METABOLİZMA:

Vücut yüzeyi birimine göre hesap edilen, istirahat anında sarf edilen enerji miktarı diye adlandırılan bir tanımlama vardır ki; biz buna bazal metabolizma deriz İstirahattayken diye belirtilme nedeni şudur: bedenimiz bir makine gibi biz fark etmesek ve hareket etmesek de çalışır Bazal metabolizma hızı; yalnızca nefes alma kalp atışı, kan dolaşımı, vücut sıcaklığının belirli bir düzeyde tutulması gibi hayati fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için vücudun gereksinim duyduğu enerji miktarıdır Vücudunuz ihtiyacı olan bu günlük enerjiyi aldığınız gıdalardan sağlar Ama bu her vücut için belirli bir miktarın üzerine geçmez Fakat bu hızı da etkileyen bazı faktörler vardır:

Yaş; Gençlerde bazal metabolizma hızı yüksek, yaşlılarda ise daha düşüktür

Anatomik yapı;Uzun, ince yapılı kişilerde bazal metabolizma hızı daha yüksektir

Hastalıklar ; Ateşli hastalıklar bazal metabolizma hızını arttırır

Spor; Yağsız dokulara sahip kişilerde bazal metabolizma hızı yüksek, yağlı vücutlarda ise daha düşüktür

Stres hormonları bazal metabolizma hızını arttırır

Mevsim; Dış ortamın sıcak veya soğuk olması bazal metabolizma hızını arttırır

Oruç veya şiddetli açlık durumunda bazal metabolizma hızı azalır

Troid Bezi hastalıkları; Bir tiroid hormonu olan tiroxin bazal metabolizma hızının ayarlanmasında anahtar rolu oynamaktadırTiroxin üretimininin artması durumunda bazal metabolizma hızı da artmaktadır

Çocuklar ve hamilelerde bazal metabolizma hızı yüksektir

Bazal metabolizma için harcanan enerji;yakılan günlük vücut enerjisinin yaklaşık % 60-70?ini oluşturur

2 FİZİKSEL AKTİVİTE İLE TÜKETİLEN ENERJİ

Vücudumuzun harcadığı enerjiyi belirleyen ikinci temel faktör fiziksel aktivite ile tüketilen enerjidir Bu ağır bir spor egzersizinden, ev içinde yaptığınız işlere kadar her türlü aktivitenizi kapsar Fiziksel aktivite ile tüketilen enerji,vücudun yaktığı toplam enerjinin % 20 - 30?unu oluşturur

3 YİYECEKLERİN TERMİK ETKİSİ

Toplam harcanan vücut enerjimizin, yaklaşık olarak % 10?u yediğimiz yiyeceklerin sindirilmesi esnasında harcadığımız enerjidir Biz bir şeyler yediğimizde,vücut kanı sindirim için sindirim bölgemize hücum ederek o bölgede bir hareketliliğe neden olurYani metabolizma hızlanır Bu size neden az ama sık yemek gerektiği konusunda bir fikir verebilir Böylece sindirimle yakılacak enerji miktarı da maksimum düzeye çıkarılabilir Ayrıca bazı gıdalar vardır ki sindirilirken diğer gıdalara göre daha çok enerji yakar

Yukarıdaki bilgiler ışığında bedenim yediklerimi niye yakmıyor da yağ olarak depoluyor sorunuzun yanıtını verelim Siz hareketsizseniz ,bir oturuşta dağları yiyorsanız, beslenme konusunda hiçbir kurala uymuyorsanız, harcadığınız enerji bazal metabolizma için harcanan enerjiyle sınırlı kalır Bu da yağ depolanmasına neden olur

Lütfen bu iletişim ve internet çağında; her türlü bilginin ulaşılabilir olduğu şu ortamda; artık vücut makinenizin kullanma kılavuzunun da elinizin altında olduğunu görün Makineyi kılavuza göre çalıştırmazsanız mutlaka bir tamirciye gereksinim duyarsınız

Şişmanlığımın tek sorumlusu ben miyim?

Elbette ki çok sayıda faktör obezitenin gelişmesine katkıda bulunur Bunlar dört büyük kategoriye ayrılır:

1 Kalıtsal faktörler

2Yaş

3 Fizyolojik faktörler(yaşlanma , gebelik sayısı gibi)

4 Psikolojik faktörler(sıkıntı ve üzüntü gibi olumsuz duygulara tepki olarak yemek yenmesi)

Kalıtsal mirasımız,yaşımız, fizyolojimiz ve psikolojik koşullarımız ne olursa olsun, bu durumun etkilerini en aza indirmek gene bizim elimizde Bedenimizi en iyi biz tanırız

Bedenimiz her konuda ilk sinyali bize verir Bu sinyalleri görmezden gelir ve bir çözüm aramaya yanaşmazsak, ne yazık ki sonuçlarına da gene biz katlanırız Bedenimize sahip çıkmalıyız

Son yıllarda hızına erişilmez bir artış gösteren şişmanlığın artma nedeni nedir?

Teknolojinin ve bilimin ilerlemesi, son yıllardaki ekonomik düzelmeler insanların daha rahat ve hareketsiz bir yaşama itmiştir Teknoloji suçlu mudur? Bilgisayar, televizyon, çamaşır makinesi, elektrikli süpürge, asansör, araba vs hayatı inanılmaz kolaylaştıran ürünlerdir Ama bütün bir günü bilgisayarın başında geçirmek, iki adımlık yere bile arabayla gitmek, 3-5 merdiven için bile asansör kullanmak, akşamları kucağımızda kocaman bir kase cipsle televizyon izlemek? Bu liste de uzar gider Bütün bunlar bizi nereye götürür bir düşünün lütfen Ayrıca bu teknolojik kolaylık ve hız yeme eylemimize de yansımıştır Şimdi ?fast food? çağındayız Yani hızlı ve yağlı hazırlanmış gıdaların, hızlı ve ayaküstü tüketilmesi üzerine kurulu bir kültür Tüm bunlar alt alta eklendiğinde şişmanlık kaçınılmaz olur Bu herşeyin hızlısının makbul olduğu çağ; insanların bir diyetten 3-5 günde sonuç almak arzusunu da açıklar

Psikolojik Sorunlarım olduğunda kendimi kötü hissettiğimde yemeğe saldırıyorumYemek bana kendimi iyi hissettiriyorNeden?

Psikolojik faktörlerde ( özellikle batı toplumlarında) şişmanlığın nedenlerindendir Stres ve depresyon ile şişmanlık arasındaki ilişki bu konuda yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur Bu tip durumlarda davranış bozuklukları, yeme alışkanlığını olumsuz yönde etkileyerek şişmanlık için zemin hazırlar Siz yemek yediğinizde beyninizden endorfin denilen mutluluk hormonu salgılanıyor ve kendinizi daha iyi hissediyorsunuzOysa biliyor musunuz endorfin sadece yiyerek elde edebileceğiniz bir mutluluk kaynağı değil!spor ve seks de aynı etkiyi yapacaktırBu sadece bir alışkanlıktırSiz ,yedikçe mutlu ve iyi hissettiğinizi düşünürsünüz ama bunun sonucu şişmanlıktırVe aynı siz,şişmanladıkça mutsuz olur ve yersinizBu kısır döngüyü kırmak ancak sizin elinizdedirYapmanız gereken sadece endorfini elde edeceğiniz kaynağı değiştirmek!

Neden kadınlar şişmanlığa daha yatkınıdır?

Kadınlarda daha sık görülmesinin nedenleri arasında östrojen hormonunun yağ dokusunu arttırıcı etkisi önemli bir rol oynarYani kaçınılmaz bir gerçek olarak,kadınlık hormonları yağlanmaya neden olabilirken,erkelik hormonları,kas dokusunda artışı sağlarBu yüzden genel olarak kadınlar şişmanlığa daha yatkındır diyebiliriz

Okul çağındaki çocuklarda obezite sıklığı %5 oranındadır!

Evet hayatımızı belirleyen çocukluk evresinde başlayan ciddi bir hastalıktır obeziteBu yüzden de çağın hastalığıdır Genellikle çok yemek yenen ailelerde büyüyen çocuklarda görülürSıklıkla, ailenin duygusal bakımında eksiklikler söz konusudurÇocuk sebebini bilmediği içindeki duygusal boşluğu, yemekle doldururÇocuk Obezlerin %15-25?i zayıflayabilirken,diğerlerinde obezite, yetişkinlik dönemlerinde de devam eder

Şişmanlık Nasıl Saptanır?

Şişmanlığın saptanmasında çok çeşitli yöntemler kullanılır Bu yöntemlerden faydalanılarak şişmanlığın seviyesini belirlemek mümkündür Pratikte en yaygın olarak başvurulan kriter; beden kitle indeksidir (BKİ)

BKİ, yetişkinlerde şişmanlık ve fazla kilonun sınıflandırılması için sıklıkla kullanılan boy ve vücut ağırlığına dayalı basit bir indekstir BKİ, kg olarak ağırlığın m2 olarak boya bölünmesi ile hesaplanır

BKİ (kg/m2) = Ağırlık(kg) / Boy(m2)

Örnek: Vücut ağırlığı 60 kg, boy uzunluğu 166 m olan bir kişinin BKİ si; 60 / 276= 217 kg/m2 dir

BKİ ve Derecelendirme

Normalin altı ağırlık (Zayıf) < 185

Normal (Kabul edilebilir ağırlık) 185-249

Hafif şişman (Overweight) 250-299

I Derece şişmanlık (Obezite) 300-349

II Derece şişmanlık 350-399

IIIDerece şişmanlık (Morbid obezite) >400

Yaşa Göre Olması Gereken BKİ Değerleri :

Yaş ve BKİ (kg/m2)

19-24 19-24

25-34 20-25

35-44 21-26

45-24 22-27

55-64 23-28

65 24-29

BKİ, şişmanlığın sınıflanmasında yaygın olarak kullanılmasına rağmen, yağın bedenimizdeki dağılımı konusunda bilgi vermez

Şişman bireyler sadece biriken aşırı yağ bakımından değil, yağın bölgesel dağılımı bakımından da özellik gösterir!

Yağ dağılımı özellikle şişmanlıkla birlikte ortaya çıkan hastalıklar bakımından önem taşır Vücutta biriken aşırı yağ karın (abdominal) bölgesinde toplanmışsa android tip, vücudun alt bölgesinde toplanmış ise gynoid tip şişmanlık olarak tanımlanır

Bel Çevresi Ölçümü: Erkeklerde 102cm,kadınlarda 88cmüzeri olması bir obezite göstergesidir!

Bu ne demek ?

Vücudumuz sadece dışardan görünür bölümlerde yağlanmazİçeride de yağlanma sürerBu da bacaklar kollar ve baş dışında kalan ve kalp gibi hayati organların bulunduğu beden iç bölümümüzün risk altında olduğunu gösterir Bu durumda bel/kalça oranı kullanılır Bu oranın erkeklerde 10 ve kadınlarda 08? in üzerine çıkması , özellikle şişmanlığın neden olduğu hastalıklar açısından büyük risk oluşturur